Les 5 /6Diabetes en medicijnen

• Verpleging en verzorging
• MBO
• Studiejaar 3

 Diabetes &  medicijnen

Les doelen

• Studente kent de behandeling van Diabetes.
• Student weet welke Diabetes medicijnen er zijn.
• Studenten kent de psychosociaal welbevinden bij Diabetes 

Les programma

• Presentaties 
• Complicatie op korte /  lange termijn.
• Verpleegkundige interventies.
• Opdracht in les +  magister+ huiswerk Thiemen zijn af.

is diabetes type 1 te genezen

welke complicaties herkennen jullie als gevolg vandiabetes

wat kan je eraan doen

Patiënt X heeft een bloedsuiker van 3,3 mmol. Wat doe je?

1. Patiënt X heeft een hyperglycemie. Je dient extra insuline toe.
2. Patiënt X heeft een hypoglycemie. Je dient extra insuline toe.
3. Patiënt X heeft een hyperglycemie. Je geeft je patiënt snelle koolhydraten, bijvoorbeeld een Dextro-pil
4. patiënt X heeft een hypoglycemie. Je geeft je patiënt snelle koolhydraten, bijvoorbeeld een Dextro-pil.

Wat is de werking van het medicijn metformine

1. Metformine zorgt ervoor dat de lever minder bloedsuiker aanmaakt
2. Metformine stimuleert de alvleesklier
3. Metformine vertraagt de opname in de darmen
4. Metformine zorgt voor meer aanmaak van insuline

Het medicijn metformine zorgt ervoor dat de lever minder bloedsuiker aanmaakt en verlaagt daardoor de bloedglucose in het lichaam

Diabetische retinopathie

Bijna alle diabetes patienten

-  na 20 jaar: 85 % DMI

                        95 % DMII

Verschijnselen: 

- niet scherp zien

- soms dubbelzien

- wazig/troebel zien

- pijn aan de ogen

- oogontstekingen

- bloedvaten en zenuwen raken beschadigd

- te herkennen aan: 

• koude voeten
• tintelende voeten, pijnscheuten
• minder gevoel in voeten
• moeilijk genezende wondjes
• verkleurende tenen/voeten
• rode, gezwollen (Charcot voet) 
  

Diabetische voet

Behandeling

• Genezing (nog) niet mogelijk!

• Gezond eten
• Behandeling met medicijnen
• Behandeling met insuline
• kunst alvleesklier

Medicijnen

Orale bloedglucoseverlagende middelen

Tabletten bij type-2-diabetes (ouderdomsdiabetes). 

Deze middelen stimuleren de alvleesklier om meer insuline te maken of maken de andere organen gevoeliger voor de werking van insuline. 

Hierdoor zal de hoeveelheid glucose in het bloed dalen.

Metformine en gliclazide worden vooral gebruikt bij:

1. DM type 1
2. DM type 2

Casus metformine 

Meneer Rajida gebruikt veel medicijnen. Hij heeft diabetes type II. Zijn bloedsuiker was bij de laatste controle weer veel te hoog. Als laatste optie heeft de internist de dosering van de metformine aangepast naar 3 x per dag 850mg.

Door de diabetes heeft hij ook andere gezondheidsproblemen waardoor slikken steeds moeilijker wordt.

Nu je hem de nieuwe tabletten geeft schrikt hij omdat hij bang is dat het innemen van deze grote tabletten echt niet gaat lukken.

Welke adviezen kun jij geven? 

Metforminehydrochloride heeft een bittere smaak [9]. De tabletten vallen niet snel uiteen, vanwege de filmomhulling en het grote formaat [10]. Uit praktisch onderzoek blijkt dat Glucophage ® tabletten en metforminetabletten PCH van 500 en 850 mg (n=1) niet binnen 2 minuten uiteenvallen [11]. De uiteenvaltijd kan verschillen binnen een charge, per charge en toenemen met de leeftijd van de tablet. 

 

Wanneer er meerdere mogelijkheden zijn, gaat de voorkeur uit naar het uiteen laten vallen in water of een spuit. 

Tablet uiteen laten vallen in water

Kan meer dan 5 minuten duren.

Vieze smaak eventueel maskeren met bijvoorbeeld limonade of appelmoes.

Uiteen laten vallen in een spuit

Kan meer dan 5 minuten duren.

Vieze smaak eventueel maskeren met bijvoorbeeld limonade of appelmoes.

Methode: uiteen laten vallen in een spuit

Benodigde hulpmiddelen 

• spuit van 50-60 ml met passende afsluitdop 

• 2 wegwerpbekers 

• tissue of gaasje 

Mevrouw Klomps is al een aantal dagen aan het schommelen met haar bloedsuikers...

Waardoor kunnen schommelingen in de bloedsuiker ontstaan?

Aan het ontstaan van hypoglykemie kunnen verschillende oorzaken ten grondslag liggen. Zo kan hypoglykemie bijvoorbeeld veroorzaakt worden door:

Te veel aan insuline of te weinig voedsel inname, bij een insuline afhankelijke diabeet.

Te weinig voedsel, zoals bijvoorbeeld bij anorexia nervosa.

Medicijngebruik. Onder andere haloperidol, salicylaten, kinine.

Een verkeerd voedingspatroon.

Zwangerschap.

Hormonale stoornissen.

Tumoren die insuline produceren.

Extreem overgewicht.

Aanwezigheid van toxische stoffen.

Na maag-darmoperaties waarbij dumping kan ontstaan, bijvoorbeeld bij de aanleg van een bypass.

Insuline en Glucagon

Insuline: 

• Hormoon dat een belangrijke rol speelt bij de glucose waarde.
• Een tekort of geen aanmaak leidt tot diabetes.
• Wordt aangemaakt in de alvleesklier.

Glucagon:

• Hormoon dat wordt gemaakt in de alvleesklier, verhoogt glucose in het bloed.
• Verhoogt de bloedsuikerspiegel als deze daalt. 
• Word aangemaakt in de alvleesklier

 

Vraag: welke klachten passen bij diabetes mellitus type 1?

1. slapeloosheid
2. aankomen in gewicht
3. stemmingswisselingen
4. verminderd gevoel

Theorie: sommige zorgvragers met diabetes krijgen ook last van etalagebenen.
Vraag: wat is hiervan de oorzaak?

1. de zenuwen in de benen werken niet
2. de bloedvaten in de benen zijn verstopt
3. de spieren van de voet zijn te slap
4. de tenen kunnen niet worden opgetild

Theorie: bij diabetes kunnen ook op de langere termijn complicaties ontstaan.
Stelling: de kans hierop is groter als de zorgvrager .....

1. een gezond gewicht heeft
2. jonger is
3. een hoge bloeddruk heeft
4. weinig cholesterol in het bloed heeft

Theorie: bij diabetes type 1 maakt de alvleesklier geen insuline aan. Daarom moeten zorgvragers insuline spuiten.
Stelling: hoeveel insuline ze moeten spuiten, hangt af van .....

1. hun leeftijd
2. hoeveel ze bewegen
3. wanneer ze gaan slapen
4. hun geslacht

Theorie: de behandeling van diabetes mellitus type 2 bestaat uit verschillende stappen.
Vraag: wat is de eerste stap?

1. medicijnen gebruiken
2. afvallen
3. insuline spuiten
4. rust nemen

Insuline

Insuline

 Bij type-1-diabetes, ook wel insulineafhankelijke diabetes genoemd.  

Bij mensen met type-2-diabetes is het soms  ook nodig om insuline te gebruiken.

Insuline valt onder te verdelen in: kortwerkend, middel langwerkend, langwerkend en combinaties hiervan. Ook de plaats van de injectie bepaalt hoe lang het duurt voor insuline zal werken

Wat is insuline?

• Insuline zorgt dat glucose opgenomen wordt in de lichaamscellen, (energie bron).
• Normaal zorgt het lichaam er voor dat er precies genoeg insuline is om de glucose te verwerken. Zo blijft het bloedglucosegehalte altijd binnen bepaalde grenzen. 

Ultra kortwerkende insuline/analoga

*Direct voor de maaltijd of soms meteen na de maaltijd.

*Piek 1-2 uur

*Duur 4-5 uur

Voorbeelden

*Novorapid®-aspart

*Fiasp® - aspart

*Apidra® -glulisine

*Humalog®– lispro

Kortwerkende insuline

*Gewone zogenoemde ‘ regular’ insuline die je 15-30 min. voor de maaltijd injecteert.

*Piek 2-4 uur 

*Duur 6-8 uur

Voorbeelden

*Actrapid ®

*Humuline ®

*Insuman 

Middellang werkende insuline

*Matig langzame insuline die je bijv. ’s avonds injecteert 

*Piek 4-8 uur

*Duur 10-12 uur

Voorbeelden

*Insulatard® 

*NPH-insuline

Lang werkende analoga

*Zeer langzaam opgenomen insuline die heel geleidelijk werkt voor ongeveer een dag

 *Piek geen

*Duur 18-24 uur

Voorbeelden

*Lantus ®largine

*Abasaglar®-glargine

*Levemir®–detemir

*Toujeo®-glargine

Mix insulines

*Combinatie van insulinesoorten. Deze worden meestal 2x per dag geïnjecteerd voor het ontbijt en voor de avondmaaltijd.

Voorbeelden

*Humuline mix®- humuline/humuline nph

*Novomix 30/50/70® – aspart/aspart protamine

*Humalog Mix 25® – lispro/lispro protamine

*Ryzodeg®- insuline deglude/insuline aspart

Heeft de cliënt een insulinepomp?

Hierna volgt een video over het gebruik van de insulinepomp

huiswerk 

Test je kennis 

leren voor de toets in de toets week

Thema 1: Oriëntatie op de branche VVT

Thema 2:Zorg en begeleiding in de VVT

Thema 6: Zorgvragers met diabetes mellitus

Ik weet de verschillende soorten insuline

1. heb niet opgelet in de les
2. NEE
3. heb wat anders gedaan tijdens de les
4. eerst nog verwerkingsopdrachten maken

Kortwerkende insuline werkt ...

1. 2-4 uur
2. 4-8 uur
3. 6-8 uur
4. 8-10 uur

Langwerkende insuline werkt ongeveer ...

1. 12 uur
2. 18 uur
3. 24 uur
4. 30 uur

Bij een hypoglykemie kan insuline worden toegediend

1. Waar
2. Niet waar

Om de behandeling van diabetes en complicaties in de gaten te houden kan bij de controles onder andere bloedonderzoek worden ingezet. Wat hoort NIET bij het standaard bloedonderzoek bij de controles?

1. bloed gluscosewaarden
2. HbA1C
3. nierfunctie
4. stollingsfactoren

We spreken van insuline afhankelijke diabetes bij

1. diabets type 1
2. suikerziekte
3. diabetes type 2
4. ziekte van Crohn