tijd van pruiken en revoluties

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4,5

Kenmerkende aspecten

Tijd van pruiken en revoluties   1700 - 1800

Kenmerkende aspecten

KA27: Rationeel optimisme en ‘verlicht denken’ dat werd toegepast op alle terreinen van de samenleving: godsdienst, politiek, economie en sociale verhoudingen.

Verlichting: kritisch denken en eind aan sociale verschillen en onwetendheid. Rationalisme leidt tot vooruitgang. Economie: Smith met klassieke theorie; typisch verlichting want rationeel denken en vrijheid. Godsdienst: Voltaire: God heeft wereld gemaakt maar bemoeit zich er niet meer mee. Ontstaan atheïsme en deïsme. Kennis boven godsdienst. Politiek: Locke vrijheid en mensenrechten. Montesquieu:trias politica. Rousseau: volkssoevereiniteit. Sociale verhoudingen: Gelijkheid en vrijheid.

Tijd van pruiken en revoluties 1700 - 1800

Kenmerkende aspecten

KA28: Het voortbestaan van het ancien régime met pogingen om het vorstelijk bestuur op eigentijdse verlichte wijze vorm te geven (verlicht absolutisme)

Frankrijk bleef standenmaatschappij met ancien régime (voortbestaan oude orde). Duitsland deed verlicht absolutisme: alles voor het volk, niets door het volk. Nederland kende veel corruptie bij regenten en hoge belastingen: meer een monarchie

Tijd van pruiken en revoluties 1700 - 1800

Kenmerkende aspecten

KA29: Uitbouw van de Europese overheersing, met name in de vorm van plantagekoloniën en de daarmee verbonden trans-Atlantische slavenhandel en de opkomst van het abolitionisme

Trans-Atlantische slavenhandel: slaven van Afrika naar Amerika om te werken op plantagekoloniën, opbrengst naar Europa. In 18e eeuw beweging tegen slavenhandel geïnspireerd door christendom en verlichting: abolitionisme (populair in GB).

Tijd van pruiken en revoluties 1700 - 1800

Kenmerkende aspecten

KA30: De democratische revoluties in westerse landen met als gevolg discussies over grondwetten, grondrechten en staatsburgerschap

Amerikaanse revolutie: Oneens met britse regering. Onafhankelijkheidsverklaring: gebaseerd op idee Locke; vrijheid, mensenrechten → ontstaan grondwet en rechtsstaat. Bill of rights beschermt grondrechten van staatsburgers. Bataafse revolutie: tegen corruptie en democratisch bestuur. NL eenheidsstaat. Oorlog zorgt ervoor dat NL uiteindelijk monarchie wordt. Franse revolutie: hongersnood en ongelijkheid zorgen voor revolutie tegen Lodewijk XVI. Nationale vergadering maakt FR constitutionele monarchie: radicalen krijgen macht. Napoleon neemt daarna alleenheerschappij.

Tijd van pruiken en revoluties 1700 - 1800

Kenmerkende aspecten

Examenopdrachten

antwoord op de volgende slides

Tijd van pruiken en revoluties 1700 - 1800

Kenmerkende aspecten

Bron In 1792 schrijft markies de Condorcet, een Franse edelman

We moeten ervan uitgaan dat de vooruitgang van 1 de rede gelijk op zal gaan met de vooruitgang in de kunsten en wetenschappen. Dat bijvoorbeeld de voortgang van de geneeskunde (…) uiteindelijk zal resulteren in de vernietiging van alle besmettelijke en overdraagbare ziekten en ook van de ziekten die het gevolg zijn van klimaat, voedsel en de belasting door de dagelijkse werkzaamheden (…). Is het daarom raar te veronderstellen dat de verbeterbaarheid van het lot van de mens ook geen grenzen kent?

De opvattingen van markies De Condorcet zijn een voorbeeld van de nieuwe manier van denken in de achttiende eeuw.

2p Noem een kenmerk van deze manier van denken en leg uit hoe dit in de opvattingen van de markies naar voren komt.

Tijd van pruiken en revoluties 1700 - 1800

Kenmerkende aspecten

Antwoord

Je krijgt twee punten door eerst een algemeen kenmerk van dit nieuwe – verlichte- denken te noemen en vervolgens dit kenmerk met de bron te illustreren.

Een kenmerk van de nieuwe manier van denken is het rationeel optimisme.

Dit zie je terug in de bron, want De Condorcet denkt dat door de “de vooruitgang van de rede ….. de verbeterbaarheid van het lot van de mens geen grenzen kent.”

Tijd van pruiken en revoluties 1700 - 1800

Kenmerkende aspecten

Bron Een declaratie (afkondiging) uit 1795 gericht tot uit hun ambt ontslagen regenten (bestuurders) van de stad Utrecht:

Het volk van Nederland ziet op hun Bataafse grond de gewenste dag komen, de zon der vrijheid, waar de Nederlandse ingezetenen de uitoefening van hun eigen en gestolen rechten willen hernemen. Rechten, waarvan zij na de afzwering van het Spaanse juk nooit de ware vrijheid hebben genoten en waarvan men slechts kan zeggen dat het despotische gezag van één naar een menigte hoofden is overgegaan. Dit ogenblik doet ons besluiten tot het veranderen van het regeringsbestuur, dat door de ware vertegenwoordigers van het volk, dat alleen het geluk en de welvaart van het volk voor ogen heeft, moet worden vervangen. (…)

Het Comité eist dat u deze raadszaal onmiddellijk verlaat en naar uw woningen gaat als burgers. En als burgers zult u die totale veiligheid voor personen en bezittingen genieten waar elke burger recht op heeft. Utrecht, 25 januari 1795, het Eerste Jaar van de Vrijheid:

uit naam van het Comité Revolutionair,

Jacobus van Dam, secretaris.

Gebruik de bron

Deze declaratie past bij het gedachtegoed van de democratische revoluties in die tijd.

2p Toon dit aan.

​

Antwoord

Twee punten door eerst een voorbeeld te geven van het gedachtegoed van de democratische revoluties en dit te illustreren met de bron.

Gedachtegoed: het idee van volkssoevereiniteit,

Want in de bron staat dat het Revolutionair Comité na het ‘afzweren van het Spaanse Juk nooit de ware vrijheid heeft genoten, …. Omdat het despotische gezag van één naar een menigte hoofden is overgegaan.” Hier wordt bedoeld dat na de Spaanse koning de Hollandse regenten de macht overnamen en niet het volk. Dat willen de revolutionairen nu juist wel.

Tijd van pruiken en revoluties 1700 - 1800

Kenmerkende aspecten

Antwoord

Twee punten door eerst een voorbeeld te geven van het gedachtegoed van de democratische revoluties en dit te illustreren met de bron.

Gedachtegoed: het idee van volkssoevereiniteit,

Want in de bron staat dat het Revolutionair Comité na het ‘afzweren van het Spaanse Juk nooit de ware vrijheid heeft genoten, …. Omdat het despotische gezag van één naar een menigte hoofden is overgegaan.” Hier wordt bedoeld dat na de Spaanse koning de Hollandse regenten de macht overnamen en niet het volk. Dat willen de revolutionairen nu juist wel.

Tijd van pruiken en revoluties 1700 - 1800

Kenmerkende aspecten

Bron: Een tekening van het slavenschip “Brooks” , in 1788 uitgegeven door abolitionisten naar aanleiding van de discussie over de slavenhandel, die op dat moment in het Britse parlement wordt gevoerd:

Toelichting

De afbeelding toont het laadplan van het slavenschip “Brooks”, waarbij 

600 slaven worden ingetekend, terwijl het schip eigenlijk gebouwd is om 

450 slaven te vervoeren. Dit schip maakt de tocht van Afrika naar Amerika 

drie keer; met hoeveel slaven aan boord is onbekend.

Gebruik de bron

Deze afbeelding van een slavenschip is een effectief propagandamiddel geweest van de abolitionisten.

4p Leg uit:

- welke boodschap de abolitionisten met deze afbeelding willen overdragen en

- dat het succes van de afbeelding met een ontwikkeling in het denken van de achttiende eeuw verklaard kan worden.

Tijd van pruiken en revoluties 1700 - 1800

Kenmerkende aspecten

Antwoord

Vier punten: twee voor de boodschap van de abolitionisten en waarom juist deze tekening daarvoor gebruikt werd; en twee voor de verklaring van het succes van de afbeelding gecombineerd met een voorbeeld van het 18e eeuwse denken.

- Boodschap: slavernij is onmenselijk. Met de tekening konden de abolitionisten simpel deze onmenselijkheid laten zien, want er waren 600 slaven ingetekend op een schip met plaats voor 450 mensen.

- De propaganda was eind 18e eeuw succesvol, omdat toen veel mensen het eens waren met de nieuwe verlichte ideeën, zoals het idee dat alle mensen gelijk moesten worden behandeld / dat alle mensen vrij horen te zijn.

Tijd van pruiken en revoluties 1700 - 1800