Expressionisme - Paul van Ostaijen (geïnspireerd op Besmette Stad van deBuren)

• Nederlands
• Secundair onderwijs

Wat weet je over WOI?

Link leggen met coronacrisis, quarantaine, ... 

Honderd jaar geleden verwerkte de Vlaamse dichter Paul van Ostaijen vanuit een zelfgekozen quarantaine in Berlijn zijn ervaringen van de Eerste Wereldoorlog in Bezette Stad. 

Dandy Van Ostaijen

Expressionisme (1905-1940)

Kenmerken expressionisme in schilderkunst

• gevoel is belangrijker dan verstand 
  
• felle en harde kleuren
• vervormen werkelijkheid 

Franz Marc, Grote blauwe paarden

Kenmerken expressionisme in poëzie

• geen traditionele vorm: geen rijm, geen vast metrum, geen vaste strofebouw,... WEL: ‘vrije verzen’
• geen normale zinsbouw, maar onvolledige en ongrammaticale zinnen;
  
• alle woorden mogen gebruikt worden in deze poëzie (citaten, andere talen, reclameslogans...);
• de emotie of gedachte moet zo direct mogelijk geuit worden, zonder belemmeringen van het traditionele taalgebruik.

Expressionisme = breken met traditie. Er is maar één wet: er zijn geen wetten. 

Lees het gedicht Bedreigde stad op p. 134 en vorm een eerste indruk

Oef 1a p. 135
Welke sfeer straalt het gedicht volgens jou uit?

Oef 1b p. 135
Waarover gaat het gedicht volgens jou?

Ritmische typografie

• Gebruik van verschillende lettertypen, lettergroottes, letterstijlen
• Spelen met lay-out en
  bladspiegel (extra betekenis)  

Lees dit artikel over de historische context van het gedicht. 

Vandekerckhove et al., 2012, p. 135

Opdracht

• Maak oef. 2, 3 en 4 p. 136-137
• Lees het gedicht De besmette stad van Annelies Verbeke en Sanneke van Hassel via deze link https://www.de-lage-landen.com/article/de-besmette-stad-van-annelies-verbeke-en-sanneke-van-hassel?fbclid=IwAR1ifzNFTheg9ymmdsKBDhX0KDGIn_n74sUfHe5tUkQbBJ5sAN59RWUFNzM

Opdracht

• Schrijf nu zelf een kort fragment in de stijl van De besmette stad. Schrijf dus een gedicht over deze coronatijd. Gebruik min. 40 woorden. Pas de kenmerken van het expressionisme toe en denk aan de typografie!

Evaluatiecriteria

• De leerling brengt duidelijk zijn/haar emotie of idee over.
• De leerling heeft nagedacht over de typografie.
• De leerling gebruikt een vrije vorm (i.t.t. een traditionele vorm).
• De leerling gebruikt vrije zinsbouw.
• De leerling maakt geen of vrij gebruik van hoofdletters en interpunctie.
• De leerling maakt gebruik van een citaat, een slogan of een aantal woorden in een andere taal.

Een voorbeeld