Thema en motieven

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

Verhalen & gedichten

Vandaag: 

Fictie: thema en motieven 

Fictie: verzonnen verhalen, fantasie

Thema

Thema: waar gaat het verhaal over (probeer het weer te geven in één zin); hoofdgedachte, boodschap, les van een verhaal.

"Zuiverheid en eerlijkheid zullen uiteindelijk beloond worden."

(Assepoester) 

Thema 

Zo bepaal je het thema van een boek:

1. Stel het onderwerp vast.

2. Bekijk de titel en het omslag.

3. Lees over het gedrag van de personages.

4. Lees de gebeurtenissen.

Motieven

Motieven = de terugkerende, betekenisvolle gebeurtenissen in het verhaal en de herhaling van gedragingen en gevoelens van de personages. Geven een verwijzing naar het thema, vaak in één woord. 

1e plaatje: glazen schoentje 

2e plaatje: jaloezie

3e plaatje: goed vs kwaad

Literaire motieven

Thema's uit oude verhalen, zoals de Bijbel, de klassieke oudheid en de wereldliteratuur, worden vaak in moderne verhalen als motief verwerkt. 

(Romeo-Julia-motief; Abraham-zoon Isaak; Paard van Troje)

Hamvraag

Een open vraag die de lezer na het lezen van het boek nog kan bezighouden. Het gaat vaak over morele kwesties, vragen waar meerdere antwoorden mogelijk zijn. 

Welk thema heeft deze film?

Welke motieven komen er in voor, denk je?

Verzin een hamvraag bij de trailer

Vertelperspectief

1. Ik-vertelperspectief

De gebeurtenissen worden verteld door een personage in de ik-vorm.

"Ik zag hem zitten in de trein en het voelde alsof ik ging zweven. Ik dacht alleen nog maar aan hem."

2. Hij/zij-vertelperspectief

De gebeurtenissen worden in de hij- of zij-vorm verteld.

"Hij liep de trap op en zag de deur op een kier staan. Toen Sepp eenmaal boven was, keek hij angstig om zich heen. Het zou toch  niet zo zijn dat.... "

Vertelperspectief

3. Meervoudig perspectief

De gebeurtenissen worden door verschillende ik-vertellers of hij/zij-vertellers verteld. 

H1. Guusje 

'Vol verbazing keek ik de docent aan toen hij vertelde dat ik de les moest verlaten, ik? Waarom ik? Ik deed toch helemaal niks...' 

H4. Lars

'Guusje kwam aangelopen en ik zag aan haar dat er iets aan de hand was.'

Vertelperspectief

4. Alwetende verteller 

De alwetende verteller hoort, ziet en weet alles. 

"Hij wist nog niet dat, op datzelfde moment, driehonderd kilometer verderop, de koning bezig was een bevel op te stellen voor mensen zoals hij."

Wat wordt er bedoeld met vertelperspectief?

1. Hoeveel personages er in het verhaal zitten
2. De structuur van het verhaal
3. Vanuit welk oogpunt het verhaal verteld wordt
4. Wat de hoofdpersoon doet in het verhaal

"Hij deed een stap naar achteren om zijn werk te bekijken."

1. Ik-verteller
2. Meervoudig perspectief
3. Hij/zij-verteller
4. Alwetende verteller

Ik loop op straat en zie voor mij op de grond een vreemd voorwerp liggen. Het is groen en heeft een vreemd geurtje. Er bekruipt mij een gevoel van spanning, angst, maar ook nieuwsgierigheid. In een ogenblik pak ik het voorwerp op, maar dan plots...

1. Ik-vertelperspectief
2. Gewoon vertelperspectief
3. Hij-/zij-vertelperspectief
4. Alwetende verteller

Hij staat daar, doodstil, aan de grond genageld. Het vreemde voorwerp dat voor hij vastheeft, begint te bewegen en te tintelen in zijn hand. Hij staat, daar, eenzaam en alleen.

1. Ik-vertelperspectief
2. Meervoudig vertelperspectief
3. Hij-/zij-vertelperspectief
4. Alwetende verteller

Wat Bas niet wist, terwijl hij aan de stoeptegels vastgevroren naar het vreemde object stond te staren, was dat nog geen vijf minuten daarvoor een ander op die plaats iets verloren was. Dat groene voorwerp!

1. Ik-vertelperspectief
2. Geen perspectief
3. Hij-/zij-vertelperspectief
4. Alwetende verteller