P4 week 4 zenuwstelsel en hormonen

• Anatomie
• MBO
• Studiejaar 1

Wat	Maak de opdrachten van het vel
Hoe	Met het boek, zelfstandig, in stilte
Tijd	10 minuten
Hulp?	Boek - Buurman - Bureau
Opbrengst	Antwoorden op de vragen, beter inzicht in het hoofdstuk
Eerder klaar?	Controleer je antwoorden met het boek. Ga verder met lezen van hoofdstuk

Bespreken vraag en antwoorden

Zenuwstelsel 1

Zenuwstelsel 2

Periode 4

Week	Onderwerp	Hoofdstuk	Huiswerk (vooraf, antwoorden meenemen)
1 - 9/5	Zintuigen	8
2 - 16/5	Zenuwstelsel	9	Lezen + Huiswerkvragen (9) uit syllabus, lezen tot Ruggenmerg (blz 80)
3 - 23/5	Zenuwstelsel	9	Lezen + Huiswerkvragen (6) uit syllabus
4 - 30/5	Hormonen	10	Lezen + Huiswerkvragen (9) uit syllabus
5 - 6/6	Pinksteren (geen week 5)		Herhalen + Maken online oefentoets via Forms
6 - 13/6	Seksueel man	12	Lezen + Huiswerkvragen (7) uit syllabus
7 - 20/6	Seksueel vrouw	12	Lezen + Huiswerkvragen (6) uit syllabus
8 - 27/6	Oefenen		Herhalen online oefentoets + studeren
	Toets 28/6		Maken oefentoetsen + studeren

Lesdoelen hormoonstelsel

je beantwoord vragen met behulp van het boek

je beschrijft wat een hormoon is en doet

je benoemt 7 hormoonklieren, welke hormonen ze maken en hun plek in het lichaam

Je benoemt de termen hypo en hyper en de betekenis. Je kunt deze termen toepassen op de werking van de klieren of hoeveelheid van stoffen in het bloed

hormoonstelsel

Hormoonstelsel bij de mens

Welke organen herken je al?

Hormoonstelsel

Hormonen regelen langzame en langdurige processen:

• groei 
  
• ontwikkeling 
  
• stofwisseling  
  
• voortplanting
  
• reguleren van lichaamstemperatuur

Hormonen

Wat zijn hormonen:

• Chemische boodschappers

Het hormoonstelsel werkt nauw samen met het zenuwstelsel. Daardoor werken organen en orgaanstelsel het best.  Het Zenuwstelsel = 

Hoe werken hormonen?

Eilandjes van Langerhans

Alvleesklier reageert op de hoeveelheid glucose in het bloed

Wat is glucose?

Wat doet de alvleesklier nog meer?

Welk hormoon maakt de alvleesklier bij een grote hoeveelheid suiker in het bloed?

1. glucagon
2. adrenaline
3. cortisol
4. insuline

schildklier en bijschildklieren

Bijschildklieren

4 bijschildklieren

PTH = Parathyroïdhormoon = parathormoon

Calcium in het bloed te laag -> dan wordt er meer PTH gemaakt

Teveel PTH -> teveel calcium in bloed = hyperparathyreoïdie

Te weinig PTH -> calcium in bloed daalt = hypoparathyreoïdie

check vraag

Invulopdracht:

Hormonen zijn .....1.....  die worden gemaakt door .....2.... en door je lichaam worden verspreid via je .......3...... en komen zo langs alle ......4....... in het lichaam. Zo kunnen ze processen regelen over een grote afstand. Hormonen hebben een effect op specifieke organen: de .........4.......... De cellen van deze organen zijn ..........5......... voor het hormoon. Hormonen kunnen de processen in of bij deze doelwitorganen .......6...... of .......7.........

1. boodschapperstoffen 2. hormoonklieren 3. bloedbaan 4. cellen 5. doelwitorganen 6. gevoelig 7. afremmen 8. stimuleren

Hormonen zijn .....1.....  die worden gemaakt door .....2.... en door je lichaam worden verspreid via je .......3...... en komen zo langs alle ......4....... in het lichaam. Zo kunnen ze processen regelen over een grote afstand. Hormonen hebben een effect op specifieke organen: de .........5.......... De cellen van deze organen zijn ..........6......... voor het hormoon. Hormonen kunnen de processen in of bij deze doelwitorganen .......7...... of .......8........

Hormonen zijn boodschapperstoffen die worden gemaakt door hormoonklieren en door je lichaam worden verspreid via je bloed en komen zo langs alle cellen in het lichaam. Zo kunnen ze processen regelen over een grote afstand.

Hormonen hebben een effect op specifieke organen: de doelwitorganen. De cellen van deze organen zijn gevoelig voor het hormoon.

Hormonen kunnen de processen in of bij deze doelwitorganen afremmen of stimuleren

Hormoonstelsel

Hormoonklieren -> produceren hormonen

Hormonen worden afgegeven aan het bloed en komen bij alle cellen van het lichaam

Hormonen regelen de werking van organen

energizer

Regeling vochtbalans: ADH

hypothalamus

hypothalamus

ADH speelt een belangrijke rol bij de resorptie van water in de distale tubulus en de verzamelbuis in de nieren. De V2-receptoren van de nieren dienen als bindingsplaats voor ADH. Door het stimuleren van waterresorptie zorgt ADH ervoor dat er minder water in de urine terechtkomt. Hierdoor wordt de osmolaliteit van urine verhoogd en de osmolaliteit van het bloed verlaagd. Een verlaagde (of verhoogde) osmolaliteit wordt aanvankelijk waargenomen in het achterkwab van de hypofyse. De hypothalamus bevat osmosensoren die verschillen in de osmolaliteit tot 1 procent variatie kunnen waarnemen. Als de osmolaliteit toeneemt, stijgt de vasopressineconcentratie in het bloed. ADH heeft ook een kleine vaatvernauwende werking.

Hypofyse en hypothalamus

De hypothalamus stuurt het autonoom zenuwstelsel aan. Autonoom wil zeggen dat dit systeem werkt, zonder dat je het merkt. Het is dus een op zichzelfstaand systeem. De hypofyse is samen met de hypothalamus de belangrijkste regelaar van je hormoonhuishouding. Zij maakt niet alleen zelf hormonen aan die van alles in je lichaam in actie zetten, maar ook hormonen die ervoor zorgen dat andere klieren of organen hormonen gaan maken die weer andere acties in gang zetten

de hypothalamus meet de hoeveelheid van verschillende hormonen, zoals hormonen van de schildklier, bijnieren, zaadballen of eierstokken die in het bloed rondstromen; met die informatie stuurt hij de hypofyse aan, hij bepaalt de hoeveelheid hormonen die de hypofyse aanmaakt;

de hypofyse maakt hormonen aan en geeft ze af aan het bloed, waardoor andere klieren of organen worden aangestuurd; de hypofyse bepaalt zo hoe hard die klieren en organen werken, hoeveel hormonen zij aanmaken en de snelheid van overige reacties;

de klieren of organen maken hormonen aan, elk met een eigen werking; de hypothalamus meet de hoeveelheid daarvan, waarna hij harder of zachter gaat werken zodat er steeds eenzelfde hoeveelheid hormonen in het bloed aanwezig is, dus voldoende schildklierhormoon, groeihormoon, stresshormoon enz.

Hypofyse uitvergroot

Ligging hypofyse

De hypothalamus is een onderdeel van de hersenen.

Beinvloedt de hypofyse

De hypofyse is de hormoonklier

Er is een hypofyse voorkwab en een achterkwab

HYPOTHALAMUS

• Plaats: boven de hypofyse
• Verbonden met de hypofyse via de hypofysesteel 
• Geeft de hypofyse een seintje als er meer of minder van een bepaald hormoon moet worden aangemaakt
• Maakt zelf hormonen

Hypothalamus

energizer

Wat	Maak een mindmap (zelfstandig, in stilte)
Hoe	1. Met de titels van paragrafen en tussenkopjes uit hoofdstuk 8 2. Haal de kern uit paragraaf 8.1.1 - 8.1.2. - 8.1.3 - 8.1.4 gehoorzintuig en 8.1.5 - bouw en ligging oogbol + hulporganen oog
Tijd	20 minuten
Hulp?	Boek - Buurman - Bureau
Opbrengst	Een overzicht van hoofdstuk 8, start van je samenvatting
Eerder klaar?	Start met het maken van de vragen uit de syllabus (zie teams)

Klier	Hormoon	Werking	Doelcel	Pathologie
Alvleesklier = pancreas	Insuline	Zorgt dat cellen glucose opnemen	Lever- en spiercellen	Te kort - Diabetes Mellitus
	Glucagon	Zorgt dat cellen glucose afgeven aan het bloed	Lever- en spiercellen

hormoonstelsel

Hormoonstelsel bij de mens

Welke organen herken je al?

afronding

Bespreken vraag en antwoorden

Hormoonstelsel

In hoeverre beheers je het leerdoel:
Je moet de bouw en de functies van het hormoonstelsel kunnen beschrijven.

010

Huiswerk

Lees over het voortplantingsstelsel van de man

Maak de huiswerkvragen over het zenuwstelsel van week 6 uit de syllabus

We starten met een herhaling - bekijk nog eens je aantekeningen, de vragen en antwoorden, en sheets over afgelopen weken.

Welk hormoon wordt gemaakt door de bijschildklieren?

1. Groeihormoon
2. Calcitonine
3. Adrenaline
4. Parathormoon

Bij hoge belasting / stress van het lichaam maakt de bijnier hormonen aan. Welke zijn dat?

1. Androgenen
2. Steroïde hormonen
3. Glucocorticoïden
4. Mineralocorticoïden

Bijschildklier

Bijnierschors

Bijniermerg

Adrenaline

Parathormoon

Cortisol