Bio | Ordening & Evolutie

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 3

Ordening & Evolutie

Bas Otten

Domeinen

Welke domeinen zijn er?

1. schimmels en bacteriën
2. bacteriën, archea en de eukaryoten
3. schimmels en dieren

Indeling Organismen

Indeling van organismen

Domeinen -> Rijken -> Stammen -> Klassen -> Orden -> Families -> Geslachten -> soorten

Eukaryoten -> gewervelden -> zoogdieren -> roofdieren -> katachtigen -> Panters -> leeuw

Eigenschappen Domeinen

Bacteriën	Archea	Eukaryoten
Alleen bacteriën	speciaal soort Bacteriën	planten, dieren, schimmels en protisten
Eencellig	Eencellig	meercellig
kunnen je helpen/ziek maken	Kunnen tegen extreme omstandigheden

Soorten en Rassen

Organismen horen tot een soort als ze voor vruchtbare nakomelingen kunnen zorgen. 

Een ras is een groep organismen in een soort. 

Welk domein is Meercellig?

1. Eukaryoten
2. Archea
3. Bacteriën

Welk soort cellen heeft geen celwand?

1. Bacteriën
2. Schimmels
3. Planten
4. Dieren

Evolutie

Evolutie is de ontwikkeling van het leven op aarde waarbij soorten ontstaan, veranderen en/of verdwijnen. 

Charles Darwin was de grondlegger van de evolutietheorie.

- verandering van genotype 

- natuurlijke selectie 

- het ontstaan van nieuwe soorten

Veranderingen in genotype

Geslachtelijke voortplanting + mutatie -> nieuwe genotypen

fenotypen 

Natuurlijke selectie

-Niet voldoende voedsel

- aanpassen aan milieu.

- survival of the fittest

Survival of the fittest

Geïsoleerd

er ontstaat een nieuwe soort door het ontstaan van een berg/rivier of de aanleg van een snelweg. hierdoor kan de grote groep opgesplitst worden in 2 kleinere groepen die niet meer kunnen voortplanten. waardoor een nieuw soort ontstaat.

Argumenten voor evolutie

- Fossielen

- overeenkomsten in bouw

- rudimentaire organen

- overeenkomst in cellen en stoffen

Fossielen

"versteende overblijfselen van organismen of afdrukken van organismen in gesteente"

- resten bedekt door sedimenten

- komen alleen voor in bepaalde lagen

- aapmens Lucy(reconstructie)

Overeenkomsten in bouw

zelfde grondvorm = waarschijnlijk zelfde voorouder

verschillend milieu, verschillende functies

vlinder - vleermuis

Rudimentaire organen

resten van organen die verdwijnen in de loop van de evolutie.

Mens: Blinde darm & Staartwervels

overeenkomsten in cellen en stoffen

- processen(verbranding en celdeling) verlopen in organismen hetzelfde.

- DNA Stamboom van verwantschap

Ontwikkeling van het leven op aarde

- tijdperken en perioden

Eerste levensvormen / het leven komt aan land

Stambomen

Bacteriën	schimmels
eencellig	een/meercellig
elektronenmicroscoop	gewone microscoop / blote oog
domein: Bacteriën	Domein: eukaryoten
geen celmembraan	wel celmembraan

Bacteriën en schimmels | Kenmerken

Bacteriën	schimmels
celdeling	eencellig: celdeling meercellig: sporen
kan elk halfuur	om de 2 uur
	sporen inwendig/uitwendig

Bacteriën en schimmels | Voortplanting

Nuttige bacteriën en schimmels

- reducenten

- conserveren

- biotechnologie

- gist (CO2 + Alcohol)

schadelijke bacteriën en schimmels

-schimmelinfectie (zwemmerseczeem)

   - bacteriële infectie (longontsteking)(antibiotica)

Planten | Sporenplanten en zaadplanten

Planten | sporenplanten en zaadplanten

plantenorganen:

- Wortels

- stengels

- Bladeren

- Bloemen

stammen:

- mossen

- paardenstaarten

- varens

- zaadplanten

Indeling zaadplanten

bedektzadigen -> vruchten -> kers

naaktzadigen -> kegels tussen de schubben -> naaldbomen

Dieren | Indeling in stammen

skelet:

- uitwendig

- inwendig

- geen

symmetrie:

- tweezijdig

- veelzijdig

- niet symmetrisch

Indeling van het dierenrijk

- sponzen

- holtedieren

- wormen

- weekdieren

-geleedpotigen

- stekelhuidigen

- gewervelden

Geleedpotigen

Leden: poten opgebouwd uit stukjes

segmenten: lichaam opgebouwd uit meerdere delen

- duizendpoten

- kreeftachtigen

- spinachtigen

- insecten

Gewervelden

	huid	temperatuur	ademhaling	voortplanting	milieu
vissen	schubben met slijm	koudbloedig	kieuwen	eieren zonder schaal	onder water
amfibiën	slijm	koudbloedig	longen	eieren zonder schaal	land/water
reptielen	droge schubben	koudbloedig	longen	eieren met leerachtige schaal	land/water
vogels	veren	warmbloedig	longen	eieren met kalkschaal	in de lucht
zoogdieren	haren	warmbloedig	longen	levendbarend	land

Organismen determineren

quiz tijd

te winnen: zak chips

welke kleur slak overleeft het beste in een bos?

1. bruin
2. geel
3. rood

Waar of niet waar:
Fossielen zijn een argument voor de evolutie

1. waar
2. niet waar

wat is een rudimentair orgaan van de mens

1. hersenen
2. dikke darm
3. blinde darm
4. kleine teen

wat houd een verdikte lijn in bij de stambomen?

tot welk domein behoren de schimmels?

1. eukaryoten
2. schimmels
3. archea
4. bacteriën

is een pinda bedektzadig of naaktzadig

1. bedektzadig
2. naaktzadig