Thema 4 Bs 4: Evolutie in populaties

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Basisstof 6

Evolutie in populaties

Leerdoelen

• Je kan benoemen wat een soort en wat een populatie is.
• Je kan beschrijven hoe de genetische eigenschappen van een populatie kunnen veranderen.

Je kent de begrippen: populatie, soort, genenpool, allefrequentie, genetic drift, genetische variatie en seksuele selectie 

Soort versus populatie

Soort:

Individuen kunnen onderling voortplanten (op natuurlijke wijze) en zo vruchtbare nakomelingen krijgen.

Soort versus populatie

Populatie:

groep individuen van dezelfde soort in een bepaald gebied.

Gebied is begrensd met natuurlijke grenzen, o.a. rivier.

Kolonie Jan van Genten op afgelegen rots in zee.

Soort versus populatie

Soort:

soms zijn er twijfelgevallen zoals:

• Een deel van de nakomelingen is vruchtbaar.
• Of fysiek is paren eigenlijk niet mogelijk.

Genenpool:

alle genen van de individuen in een populatie.

• Hierdoor bevat een populatie dus ook verschillende allelen van die genen.
• En kun je bepalen de allelfrequentie bepalen.
• Is het aantal keren elk allel voorkomt in een populatie.

Verschillende haarkleuren.

Alleen roodharige mensen.

Voorbeeld van variatie in genotype in Afrika 

Hoe komt het dat in Afrika de meeste variatie in genotype binnen de populatie kan worden gevonden?

Out of Africa theorie 

Diversiteit in landschap 

Maak 

Thema 4 basisstof 4

Opdrachten 49 t/m 53

Allelfrequenties

Constant:

er treedt géén selectiedruk op door een van de allelen. De allelfrequenties blijven gelijk.

Bijv.: bloedgroepen.

Veranderend:

 De allelfrequenties veranderen. Dit kan doordat een allel de overlevingskans verkleint. 

Of een kenmerk geeft voordeel bij voortplanting (= seksuele selectie).

Hoe langer de staart hoe aantrekkelijker voor een vrouwtje.

Veranderende allelfrequenties

-natuurlijke selectie

-seksuele selectie

Wat is hier gebeurt? Vul in op volgende slide 

Wat is er gebeurt met de slagtanden van de olifanten, en hoe komt dat?

Elementen 

• Oorlog van 1977 t/m 1992 in Mozambique  
• Stropen voor vlees en ivor 
• aanwezigen allelen  voor het niet hebben van slagtanden bij vrouwtjes is een mutatie op het X-chromosoom (lethaal gen bij mannetjes ) 
• percentage slagtand loze vrouwtjes van 18 naar 51% 

Wat zijn de nadelen van het verlies van de slagtanden

Natuurlijke selectie

Natuurlijke selectie

Natuurlijke selectie

Seksuele selectie 

Seksueel dimorfisme

- vormverschil man/vrouw

- resultaat van seksuele selectie

Zie je bij de mens seksueel dimorfisme? Leg je antwoord uit

Geen zwart witte schaal 

Genetic drift:

een grote verandering in allelfrequenties treedt op in een kleine populatie.

Bijv. door scheiding populatie door bosbrand. 

Genetic drift:

Voorbeelden:

De kleurvarianten van de peppered moth (een mot) geven een voor- of nadeel in overleving bij een veranderende omgeving (bijv. vervuiling door fabrieken).

Although natural selection at the APOL1 locus has been attributed to protection against sleeping sickness caused by infection with T. brucei subspecies,

tot slaaf gemaakte op een boot 

Hoe hoog is de frequentie van APOl1

frequentie APOL1 

variant 1, variant 2 en wild type 

maken 

Thema 4 basisstof 4

Opdrachten 54 t/m 57

Hoe kunnen allelfrequenties in een populatie veranderen?

1. Mutatie
2. Natuurlijke selectie
3. Migratie
4. Genetic drift 
5. Seksuele selectie

Practicum natuurlijke selectie

Zie volgende dia voor de link naar de website.

https:

Afmaken 

basisstof 4.6

opdrachten 58 t/m 62

Leerdoelen Gehaald? 

• Kan je benoemen wat een soort en wat een populatie is?
• Kan je beschrijven hoe de genetische eigenschappen van een populatie kunnen veranderen?

Je kent de begrippen: populatie, soort, genenpool, allefrequentie, genetic drift, genetische variatie en seksuele selectie 

Een populatie is....

1. een groep organismen van hetzelfde soort.
2. groep organismen van verschillende soorten in een bepaald gebied.
3. een groep organismen van hetzelfde soort in een begrensd gebied.
4. een individu van één soort.

Een rat en muis
behoren tot dezelfde
soort.

1. nee
2. ja

De groene kikker en de
boomkikker behoren
tot hetzelfde soort.

1. nee
2. ja

Bij genetic drift wordt de allelfrequentie beïnvloedt in een
...... populatie.

Bij seksuele selectie beïnvloeden bepaalde eigenschappen de keuze voor een partner. Dit beïnvloedt dus ook de ....

Geef een voorbeeld van een gebeurtenis die een veranderende allelfrequentie (en eventueel genetic drift) veroorzaakt

Over welke onderwerpen van thema 3 en 4 wil je nog extra uitleg?