§4.2 'Spanningsbronnen'

• Natuur- Scheikunde
• Middelbare school
• vmbo b
• Leerjaar 2

b2D - Natuur- Scheikunde

2. Terugblik

3. Uitleg

4. Werktijd

5. Afsluiting

1. Introductie

4.2 Spanningsbronnen

Terugblik Batterijen

Oplaadbare batterij

staafbatterij

Penlite batterij

platte batterij

1,5 Volt

1,5 Volt

1,3 Volt

4,5 Volt

Hoe groot is de spanning die door deze batterijen worden geleverd? (1,5 V per batterij)

1. 0V
2. 1,5V
3. 3V
4. 6V

Je hebt 3 batterijen, elk van 1,5 v Welke spanning leveren de batterijen samen, als je de pluspool van de ene batterij tegen de minpool van de andere batterij legt

1. 0V
2. 1,5V
3. 3V
4. 4,5V

Je hebt 2 batterijen, een van 3,0 V en een van 9,0 V Welke spanning leveren de batterijen samen, als je de pluspool van de ene batterij tegen de pluspool van de andere batterij legt

1. 12V
2. 6V
3. -6V
4. -12V

De spanning van een staaf-batterij is groter dan de spanning van een penlite-batterij.

1. waar
2. niet waar

Oplaadbare batterijen leveren een evengrote spanning als
niet-oplaadbare batterijen

1. Waar
2. Niet waar

Leerdoelen

4.2.1 Je kunt voordelen en nadelen noemen van enkele spanningsbronnen.

4.2.2 Je kunt uitleggen wat een generator is.

4.2.3 Je kunt benoemen welke spanning er op een stopcontact staat.

4.2.4 Je kunt beschrijven hoe elektriciteit bij jou thuis komt.

4.2.5 Je kunt beschrijven welke spanning veilig is.

Sommige fietsen hebben licht dat op batterijen werkt. Andere fietsen hebben een dynamo. De batterijen en de dynamo geven elektriciteit.

De Dynamo

Een batterij en een dynamo zijn spanningsbronnen. 

Een spanningsbron geeft elektriciteit.

Bij oudere fietsen kun je de dynamo zien.

 Als je fietst, dan draait het wieltje rond. 

Als het wieltje van een dynamo tegen de band van een fiets komt, moet je zwaarder trappen. 

De dynamo geeft nu een spanning van ongeveer 6 volt.

De naafdynamo

Bij nieuwe fietsen zit de dynamo vaak verstopt in de naaf. 

Bij een dynamo in de naaf voel je bijna niet dat je zwaarder moet trappen. 

De spanning van een naafdynamo is even groot als de spanning van een dynamo met een wieltje.

De generator

Boven in een windmolen zit een heel grote dynamo. 

Zo’n grote dynamo noem je een generator. 

Een generator geeft elektriciteit met een hoge spanning. 

Door de wind draaien de wieken van de windmolen. 

Als de wieken draaien, maakt de generator elektriciteit, net als de dynamo op je fiets.

Het stopcontact

Thuis werken veel apparaten op de elektriciteit uit het stopcontact.

 De spanning op een stopcontact is 230 volt.

Een deel van de elektriciteit voor het stopcontact wordt gemaakt in een elektriciteitscentrale. Daar staan grote generatoren. Die geven een spanning van wel 10000 volt. 

Een ander deel van de elektriciteit wordt gemaakt met windmolens en met zonnepanelen.

Elektriciteitscentrale

Van de elektriciteitscentrale gaat de elektriciteit via een verdeelstation naar alle huizen. 

Voordat de elektriciteit je huis binnengaat, wordt de spanning verlaagd tot 230 volt. 

Dat gebeurt in transformatorhuisjes. Daarna kun je de elektriciteit in huis gebruiken.

Gevaarlijke spanning

Je kunt een batterij vasthouden tussen duim en wijsvinger. Daar voel je niks van. Dat komt doordat de spanning heel klein is (1,5 volt). 

De spanning van een dynamo is een beetje groter (6 volt), maar die voel je ook niet.

 6 volt is nog steeds een kleine spanning.

De spanning op een stopcontact is veel groter (230 volt). Dit kan wel gevaarlijk zijn. 

Veilige spanning

Op school doe je proeven met een veilige spanning. Voor proeven gebruik je daarom batterijen of een voedingsapparaat. 

Een voedingsapparaat verlaagt de spanning van het stopcontact, bijvoorbeeld tot 24 volt. 

Elke spanning kleiner dan 24 volt is niet gevaarlijk.

Onthoud

• Een spanningsbron geeft elektriciteit.
  
• Batterijen, dynamo’s, generatoren en stopcontacten zijn spanningsbronnen.
• Een dynamo geeft een spanning van 6 volt als hij draait.
• Een generator is een grote dynamo. Een generator levert een veel hogere spanning dan een dynamo.
• De elektriciteit voor het stopcontact wordt gemaakt in elektriciteitscentrales.
  
• Een deel van de elektriciteit wordt gemaakt met windmolens en zonne-energie.
  
• De spanning van 230 volt op het stopcontact is gevaarlijk.
• Een spanning tot 24 volt is veilig.

Aan de slag!

Maken:

§4.2 'Spanningsbronnen' (Online)

rood = stil

oranje = Fluisteren

groen = Praten

Klaar?

• Iets voor stil jezelf