Lijdende en bedrijvende vorm

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 3

Lijdende en bedrijvende vorm

Lesdoel: aan het einde van de les kan ik de lijdende en bedrijvende vorm onderscheiden en kan ik zinnen in de bedrijvende vorm lijdend maken en omgedraaid. 

Lijdende en bedrijvende vorm

Wat weet je nog over de lijdende vorm?

Wat weet je nog over de bedrijvende vorm?

Kijk eens naar de volgende zinnen:

a. De man koopt een computer

b. De computer wordt door de man gekocht

Wat valt je op?

De bedrijvende vorm

a. De man koopt een computer

- Deze zin is actief

- In zin a staat een werkwoordelijk gezegde, een onderwerp en een lijdend voorwerp

De lijdende vorm

b. De computer wordt door de man gekocht

- Deze zin is passief

- Drie veranderingen t.o.v. de variant in de bedrijvende vorm:

1. Het lijdend voorwerp is nu onderwerp.
2. Het onderwerp is een bijwoordelijke bepaling die begint met door.
3. In het gezegde staat een vorm van het hulpwerkwoord worden.

Let op de tijd. 

Voltooid = zijn als hww, onvoltooid = worden als hww

1. De man heeft de computer gekocht. (v.t.t.)
   De computer is door de man gekocht. (v.t.t.)
2. De man zal de computer kopen. (o.t.t.t.)
   De computer zal door de man gekocht worden. (o.t.t.t.)
3. De man zou de computer gekocht hebben. (v.v.t.t.)
   De computer zou door de man gekocht zijn. (v.v.t.t.)

Tijden:

OTT: onvoltooid tegenwoordige tijd
OVT: onvoltooid verleden tijd
OTTT: onvoltooid tegenwoordige toekomende tijd
OVTT: onvoltooid verleden toekomende tijd

VTT: voltooid tegenwoordige tijd
VVT: voltooid verleden tijd
VTTT: voltooid tegenwoordige toekomende tijd
VVTT: voltooid verleden toekomende tijd

Voorbeelden

	Actief	Passief (hulpwerkwoord is worden)
OTT	Jan slaat de hond.	De hond wordt door Jan geslagen.
OVT	Jan sloeg de hond	De hond werd door Jan geslagen.
OTTT	Jan zal de hond slaan.	De hond zal door Jan worden geslagen.
OVTT	Jan zou de hond slaan.	De hond zou door Jan worden geslagen.

Voorbeelden

	Actief	Passief (hulpwerkwoord is worden)
OTT	Jan slaat de hond.	De hond wordt door Jan geslagen.
OVT	Jan sloeg de hond	De hond werd door Jan geslagen.
OTTT	Jan zal de hond slaan.	De hond zal door Jan worden geslagen.
OVTT	Jan zou de hond slaan.	De hond zou door Jan worden geslagen.

Voorbeelden

	Actief	Passief (hulpwerkwoord is zijn)
VTT	Jan heeft de hond geslagen.	De hond is door Jan geslagen.
VVT	Jan had de hond geslagen.	De hond was door Jan geslagen.
VTTT	Jan zal de hond hebben geslagen.	De hond zal door Jan zijn geslagen.
VVTT	Jan zou de hond hebben geslagen	De hond zou door Jan zijn geslagen.

Hij zal waarschijnlijk de iPhone X kopen.

1. bedrijvende vorm
2. lijdende vorm

De auto is door de man gekocht.

1. bedrijvende vorm
2. lijdende vorm

Je moet hem niet zo plagen.

1. bedrijvende vorm
2. lijdende vorm

Mijn jas is meegenomen door mijn vriendin.

1. bedrijvende vorm
2. lijdende vorm

Hij keek door het zolderraam naar buiten.

1. bedrijvende vorm
2. lijdende vorm

Open vragen

Maak van een bedrijvende zin een lijdende zin of andersom

Op het herfsttoernooi won onze club alle wedstrijden

Overmorgen zullen de schilders het pand geschilderd hebben

Ik kan een lijdende of een bedrijvende zin veranderen van vorm.

1. Ja
2. Nee, ik zou graag nog extra uitleg willen.