opbouw en indeling van een tekst

• Nederlands
• MBO
• Studiejaar 1

De opbouw en indeling van een tekst

Doel van de les

Je herkent de opbouw (structuur) van een tekst, zodat je snel je weg kunt vinden in een tekst en je de tekst beter begrijpt.

Indeling tekst : titel

• De titel verraadt al veel
• Het trekt de aandacht; ga je de tekst lezen of niet?
• De titel noemt vaak al het onderwerp

Indeling tekst: inleiding

• Eerste deel van de tekst
  
• Introductie onderwerp met voorbeeld of leuk verhaaltje (= anekdote)
• Vanaf de eerste zinnen weet je waarover de tekst gaat
  
• Bestaat meestal uit één alinea

Indeling tekst: middenstuk

• De verschillende kanten van een onderwerp komen aan de orde > dit gebeurt met behulp van deelonderwerpen
  Bijvoorbeeld: een tekst over phishing
   
• Deelonderwerpen kunnen dan zijn: gevaarlijke e-mails, criminaliteit, financiële schade en aangifte doen bij de politie.

Wat is een deelonderwerp?

1. Verschillende dingen die over het onderwerp verteld worden.
2. Als er 2 onderwerpen in een tekst zitten.
3. Als de tekst niet echt een onderwerp heeft.
4. Een ander woord voor onderwerp.

Waar vind je de deelonderwerpen in een tekst?

1. Inleiding
2. Middenstuk
3. Slot

Deelonderwerpen herkennen

• Lees de titel en de inleiding; stel vast wat het onderwerp is.
  
• Bekijk de lay-out van de tekst.
  

Soms geven witregels de scheiding tussen de        deelonderwerpen aan en /of staan er tussenkoppen boven de deelonderwerpen.

• Lees bij twijfel de eerste en/of laatste zin van een alinea om vast te stellen waar een nieuw deelonderwerp begint.

Voorbeeld deelonderwerpen

-> Verschillende kanten/dingen van een onderwerp die in een tekst aan bod komen.

Bijvoorbeeld:

• Onderwerp van een tekst is "schilderen".
• Deelonderwerpen zijn: schoonmaken, repareren, grondverf aanbrengen, aflakken

Voorbeeld

Wat zou een deelonderwerp kunnen zijn in een tekst over school?

1. De dierenwinkel
2. De geschiedenis van voetbal
3. Pauzes in de aula
4. Zakgeld

Wat zou een deelonderwerp kunnen zijn in een tekst over politiek?

1. Gezelschapsspellen
2. Verkiezingen
3. Vakantiereizen
4. De woestijn

Indeling tekst: slot

• Laatste alinea van een tekst
  
• verwijzing naar het voorbeeld of anekdote uit het begin van de tekst.
• samenvatting, conclusie, herhaling argument
• Het belangrijkste uit de tekst wordt nog eens herhaald of samengevat

Wat is de juiste volgorde van een tekstindeling?

1. Inleiding, middenstuk met tussenkopjes, slot
2. Inleiding, slot, middenstuk
3. Inleiding, middenstuk met eventueel tussenkopjes, slot
4. Titel, inleiding, middenstuk met eventueel tussenkopjes, slot

Zijn er nog vragen?

Lees (en beluister) de tekst.

Wat is het onderwerp van de tekst?

Op welke vraag wil de tekst antwoord geven?

In welke alinea wordt uitgelegd waardoor er steeds meer kinderen met handschriftproblemen komen?

1. Alinea 1
2. Alinea 2
3. Alinea 3

Wat is de kernzin
van alinea 2?

1. Volgens handschrifttherapeut Peggy de Vries hebben handschriftproblemen vooral te maken met het feit dat de overheid aan het vak Schrijven geen prioriteit meer geeft.
2. De Vries vindt het logisch dat het resultaat een toenemend aantal kinderen met handschriftproblemen is.
3. Het gevolg daarvan is dat toekomstige leerkrachten op de basisschool onvoldoende kennis meekrijgen om leerlingen goed te leren schrijven.

Wat is de kernzin
van alinea 3?

1. Een slecht leesbaar handschrift leidt vaak tot grote frustratie bij een leerling.
2. Per slot van rekening wordt zo'n 50 procent van de tijd op school besteed aan schrijftaken voor diverse vakken.
3. Dit zou eenvoudig voorkomen kunnen worden wanneer er kennis over en tijd voor het schrijfonderwijs beschikbaar zou zijn.

Welke oorzaken van handschriftproblemen noemt de tekst?

1. Vak schrijven heeft geen prioriteit meer op de basisschool .
2. Vak schrijven heeft geen prioriteit meer op de basisschool en in de opleidingen voor leraar basisonderwijs.
3. Motorische beperkingen veroorzaken handschriftproblemen.
4. Vak schrijven heeft geen prioriteit meer op de basisschool en in de opleidingen voor leraar basisonderwijs. Ook motorische beperkingen veroorzaken handschriftproblemen.

Uit hoeveel stappen bestaat de werkwijze van handschrifttherapeut De Vries?

1. 3 stappen
2. 4 stappen
3. 5 stappen
4. 6 stappen

Wat is het onderwerp van tekst 6?

Wat is de functie van de inleiding?

1. een leuk, kort verhaaltje vertellen
2. een voorbeeld geven
3. het belangrijkste van de tekst vertellen

Noteer de kernzin van alinea 2

Waarom hebben topsporters vaak moeite om in slaap te vallen? Noteer twee redenen.

Noteer twee redenen waarom slapen beter is dan alleen maar rusten.

Geef drie voorbeelden van slaapgegevens uit alinea 4.

Bij deze tekst staan drie verschillende soorten afsluitingen. De functie van alinea 5a (dus t/m vergroten) is:

1. een conclusie trekken
2. een korte samenvatting van de tekst geven
3. een toekomstverwachting noemen

Bij deze tekst staan drie verschillende soorten afsluitingen. De functie van alinea 5b (als t/m wedstrijden) is:

1. een conclusie trekken
2. een korte samenvatting van de tekst geven
3. een toekomstverwachting noemen

Bij deze tekst staan drie verschillende soorten afsluitingen. De functie van alinea 5c (met t/m presteren) is:

1. een conclusie trekken
2. een korte samenvatting van de tekst geven
3. een toekomstverwachting noemen