2.3 Legaliteitsbeginsel

2.3 Legaliteitsbeginsel

Wat gaan we deze les doen?

1. Huiswerk bespreken: 
2. Uitleg 2.3 Legaliteitsbeginsel
3. Actualiteit
4. PO
5. Huiswerk:  

Leerdoelen 2.3

In dit hoofdstuk leer je:

• Waartoe dient het legaliteitsbeginsel?
  
• Je kunt het legaliteitsbeginsel toepassen op de actualiteit
• Je kunt iets zeggen over de kwaliteit van wetten
• Je weet dat na de Tweede Wereldoorlog  taken van de overheid snel toenam en dat dit niet altijd efficiënt was

Inleiding

Je kan alleen gestraft worden voor iets wat volgens de wet strafbaar is. Het klinkt logisch, maar er komt heel wat bij kijken om dit in de praktijk te realiseren. 

Een voorbeeld hiervan staat op blz. 40 in je lesboek. Straatintimidatie is volgens de wet (nog) niet strafbaar. 

Het legaliteitsbeginsel en de rechtsstaat

In deze paragraaf gaat het over het legaliteitsbeginsel, een belangrijk fundament van de rechtsstaat.

Willekeur en onbegrensde macht maken plaats voor vertrouwen en rechtszekerheid 

Regels en wetten

Wetten of rechtsnormen zijn gedragsregels of voorschriften die door de overheid wettelijk zijn vastgelegd. Wetten laten het maatschappelijke leven geordend verlopen en lossen conflicten op.

Kwaliteit van de wetten

Wanneer wetten rechtvaardig zijn, zullen we ons er eerder aan houden

Wetten veranderen mee met onze opvattingen. Om de kwaliteit te waarborgen gelden er eisen voor wetten:

Legaliteitsbeginsel

Het legaliteitsbeginsel bestaat uit twee belangrijke elementen:

1. Al het overheidshandelen berust op wetgeving.
   
2. De wetgeving voldoet aan de genoemde kwaliteitseisen.
   

Uitbouw rechtsstaat

In de nachtwakersstaat van de 19e eeuw moest de overheid burgers zo vrij mogelijk laten.

Na de Tweede Wereldoorlog namen de taken van de overheid snel toe. 

• Onder andere door de wederopbouw van het land en de groeiende invloed van sociale grondrechten.
  
• Door de ontwikkeling naar een sociale rechtsstaat ontstond er een oerwoud van wetten.
  

Privatisering en marktwerking

De overheid raakte door al die wetten overbelast en was niet meer in staat om efficiënt te besturen. Gevolg: sommige overheidstaken werden gedereguleerd naar provincie of gemeente, verzelfstandigd of geprivatiseerd. (binnen de kaders en wetgeving van de overheid)

• sociale woningbouw.
  
• musea.
  
• openbaar vervoer.
  
• telecommunicatie.
  
• de zorgsector

Actualiteit

• werkboek blz. 29 
• lees het artikel
• maak de vragen
• na 6 minuten samen bespreken

Antwoorden vraag 8

a.Het legaliteitsbeginsel houdt onder meer in dat al het overheidshandelen berust op wetgeving. Dat betekent ook dat iets alleen strafbaar is als daar een wettelijke basis voor te vinden is. Omdat die wettelijke basis voor seks met een lijk er nu niet is, kan een dader hiervoor nu ook geen straf krijgen.

b. Wetten mogen niet met terugwerkende kracht worden toegepast. Dit tast de rechtszekerheid aan en zou burgers overleveren aan willekeur.

c. Een verbod op necrofilie heeft te maken met rechtvaardigheid, omdat een wettelijk verbod beter past bij het (on)rechtvaardigheidsgevoel dat bij veel mensen in de samenleving heerst. Dat iemand nu vrijuit kan gaan omdat er geen wettelijk verbod is, komt niet overeen met het gevoel van goed en kwaad.

Afsluiting

De leerdoelen waren:

• 
  
• Huiswerk: