Versterk jezelf hst. 1

• Ne
• Middelbare school
• vmbo t, havo
• Leerjaar 1

Inhoud van deze les

• Welkom

• Actualiteit

• Taalvoutje

• Doel: Aan het eind van de les heb ik geoefend met de onderdelen van hoofdstuk 1 die ik nog                       niet goed beheers in versterk jezelf.

Taalvoutje

 Het kan me niet wild genoeg zijn!

Actie:

• Herhaling instructie lezen, grammatica en spelling

• ZS versterk jezelf hoofdstuk 1

• Afsluiting

Verkennend lezen

• Je leest de tekst om een eerste indruk te krijgen

• lees de titel en de eerste en laatste alinea
• lees tussenkopjes en opvallende woorden
• bekijk eventuele afbeeldingen
• lees de informatie die onder de tekst staat (bron)

• Je stelt jezelf de vraag: "Waar gaat deze tekst over?"

Nauwkeurig lezen

• Je leest de hele tekst met het doel te begrijpen wat je leest

• lees de tekst aandachtig, zin voor zin
• je let op de informatie die inleiding en slot geven
• je vraagt je af wat het belangrijkste is wat over het onderwerp wordt   gezegd
• je vraagt je af wat belangrijke moeilijke woorden betekenen
• je kijkt wat het verband is tussen tekstdelen

Zoekend lezen

Zoekend lezen: je bent op zoek naar een antwoord op een vraag                                                             bijvoorbeeld in een woordenboek of je googelt.

Ook in een leestekst kun je zoekend lezen, daarbij kijk je naar:

- de tussenkopjes

- de plaatjes

- schema's, grafieken en tabellen

- opvallende woorden

Studerend lezen

Studerend lezen: je leest de informatie met het doel om ze te onthouden.

                                         - zoek de hoofdzaken (kernzinnen, vetgedrukte woorden)

Studerend lezen:     - maak een schematische samenvatting

                                         - je controleert of je te tekst kent

Onderwerp en deelonderwerp

Het onderwerp beschrijft waar de tekst over gaat. Je kunt het onderwerp vinden door naar de titel te kijken en de  inleiding en het slot te lezen.

Je stelt jezelf de vraag: "Waarover gaat deze tekst?"

Het deelonderwerp is een tekstgedeelte dat een deel van het onderwerp behandelt. 

• Kijk waar een nieuwe alinea begint: bij een nieuwe regel, een ingesprongen regel of onder een witregel.
• Lees de tussenkopjes die soms boven de alinea's staan.
• Stel jezelf de vraag: "Waarover gaat dit tekstgedeelte?"
• Het antwoord op deze vraag is het deelonderwerp.

"Moeilijkewoordenwijzer"

Gebruik je wanneer je een woord niet kent.

1. Stel de vraag: is het woord belangrijk?

2. Zo ja, kun je de betekenis afleiden uit de context (zinnen in de

     buurt van het woord) bijv. • een omschrijving  • een synoniem

     • een voorbeeld  • een woord met een tegengestelde betekenis

     • een zin die je op een idee brengt.

3. Als er geen aanwijzing in de tekst staat, zoek het woord op of

     vraag de betekenis aan iemand.

Tekstverband

Tekstverband: in een tekst is er verband tussen woorden, zinnen en alinea's.

                               Een schrijver maakt vaak gebruik van signaalwoorden om het                                                                          tekstverband aan te geven.

                                 

Tekstverband:   opsomming:  ook, bovendien, daarnaast, zowel...........als,

                                                               ten eerste, ten slotte,..........

                                 tijdsvolgorde: eerst, voor het eerst, terwijl, nadat, voordat, daarna, vervolgens,                                                                      tenslotte...............

                                 

                                 tegenstelling: maar, echter evenwel, integendeel, daarentegen, toch........

Vaste volgorde bij ontleden

Als je zinsdelen gaat benoemen, doe je dat in deze volgorde:

1. Onderstreep de persoonsvorm.
2. Zet zinsdeelstrepen tussen de zinsdelen.
3. Benoem het werkwoordelijk gezegde.
4. Benoem het onderwerp.
5. Benoem het lijdend voorwerp.

Werkwoordelijk gezegde (WG)

WG - de persoonsvorm (PV) en andere werkwoorden (doe-woorden)

De meiden zien leuke schoenen.

                         wg

Volgende week gaan we shoppen.

                                    wg                 wg

                        

Werkwoordelijk gezegde (vervolg)

Splitsbare werkwoorden: werkwoorden die in 2 delen uiteenvallen.

Voorbeeld: opbellen, afwachten of opeten

                         Zij belde haar vriend op

                                  wg                            wg

Werkwoordelijk gezegde (vervolg)

WG: persoonsvorm en alle andere werkwoorden in de zin.

In sommige zinnen wordt aan het of te gebruikt. Dan horen aan het en te ook bij het werkwoordelijk gezegde.

Voorbeeld: Julia is haar huiswerk aan het maken.

                                      wg                                          wg

Voorbeeld: Julia probeert niet zo hard te praten

                                        wg                                        wg

Werkwoordelijk gezegde (vervolg)

Een wederkerend werkwoord is een werkwoord waar in de infinitief (hele werkwoord) zich voor staat: zich vergissen, zich gedragen, zich schamen.....

Het woordje zich past zich aan het onderwerp aan:

ik schaam me; wij schamen ons; jullie schamen je

Als je een zin ontleedt, hoort het woordje zich bij het WG:

              wg        wg

Ze schaamt zich niet voor de rommel.

0

Onderwerp

Het onderwerp zegt wie of wat de handeling uitvoert.

Onderwerp en persoonsvorm horen bij elkaar.

- ze staan allebei in het enkelvoud of in het meervoud

- ze staan meestal naast elkaar

Het onderwerp kun je op twee manieren vinden:

- Je stelt de vraag wie/wat + wg?

- Je doet de onderwerpsproef: verander de pv van enkelvoud naar meervoud  

   of andersom

0

Lijdend voorwerp (LV)

Vraag: Wat/wie + pv (gezegde) + onderwerp?

Het LV komt voor in zinnen met werkwoorden waar je iets of iemand voor kunt zetten.

Een LV begint nooit met een voorzetsel.

0

Onvoltooid Tegenwoordige Tijd (OTT)

hele ww                   ik-vorm                      ik-vorm + t                 wij-vorm

lachen                      lach                             hij lacht                       lachen

lopen                        loop                             jij loopt                        lopen

bellen                       bel                                zij belt                         bellen

lezen                         lees                             u leest                          lezen

geven                       geef                             het geeft                    geven

raden                        raad (smurfen)       hij raadt                      raden

Leestekens

Leestekens zorgen ervoor dat zinnen en teksten makkelijker te lezen zijn.

                           - punt (.): einde van een gewone zin

                           - vraagteken (?): eind van een vraagzin

Leestekens:

                          - uitroepteken (!):na een uitroep of bevel

                                                    • opsomming

                          - komma:      • tussen 2 persoonsvormen

                                                    • voor voegwoorden want, maar en omdat

Directe rede

Als je in een tekst precies opschrijft wat iemand zegt, gebruik je de directe rede. De zin begint met een hoofdletter en staat tussen aanhalingstekens. Met een dubbele punt geef je aan waar de zin begint.

Een zin kan ook beginnen met de directe rede. Dan eindigt de directe rede met een komma.

Voorbeeld:

Tessa zei: "Ik kom iets later, lekke band."

"Ik kom iets later, lekke band," zei Tessa.