1.1 t/m 1.4

• Maatschappijwetenschappen
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

VERHOUDING

1.1 Sociale ongelijkheid

In Nederland is er ...

1. Veel sociale ongelijkheid
2. Weinig sociale ongelijkheid
3. Dat hangt er vanaf met wie je het vergelijkt en waarop je vergelijkt

Nederland heeft in vergelijking met andere Europese landen

1. Veel inkomensongelijkheid
2. Weinig inkomensongelijkheid

Het is niet verkeerd dat er ongelijkheid in de wereld is

1. Eens
2. oneens

Gelijk

Ongelijk

OPDRACHT

Stap 1 - Doe deze opdracht in tweetallen

Stap 2 - Observeer je buurman/buurvrouw

Stap 3 - Schrijf alle verschillen op tussen jouwzelf en je buurman/buurvrouw die je kan waarnemen (objectief)

Stap 4 - Ga in discussie met je buurman/buurvrouw en schrijf alle andere verschillen tussen jullie op die je nog meer hebt achterhaald.

Waarom is dit belangrijk?

Sociale ongelijkheid verklaart de wijze waarop we samenleven.

Sociale ongelijkheid veroorzaakt maatschappelijke problemen.

• Wat zijn de gevolgen van sociale ongelijkheid?
• Hoe kun je dit oplossen?

SOCIALE ONGELIJKHEID

Een situatie waarin verschillen tussen mensen in al dan niet aangeboren kenmerken, consequenties hebben voor hun maatschappelijke positie en leiden tot een ongelijke verdeling van schaarse en hooggewaardeerde zaken, van waardering en behandeling.

ONTLEDEN: SOCIALE ONGELIJKHEID

Een situatie waarin verschillen tussen mensen in al dan niet aangeboren kenmerken, consequenties hebben voor hun maatschappelijke positie en leiden tot een ongelijke verdeling van schaarse en hooggewaardeerde zaken, van waardering en behandeling.

OEFENVRAAG

Leg uit dat inkomensongelijkheid een vorm van sociale ongelijkheid is. Gebruik in je uitleg:

- Het kernconcept sociale ongelijkheid (1p)

ANTWOORD

Inkomensongelijkheid is een vorm van sociale ongelijkheid, omdat ...

ANTWOORD

Inkomensongelijkheid is een vorm van sociale ongelijkheid, omdat inkomen een schaarse en hooggewaardeerde zaak is. Het verschil in inkomen / Een ongelijke verdeling van inkomen tussen groepen is dus een vorm van sociale ongelijkheid.

VOORBEELDEN

Stap 1 - Ga in tweetallen op zoek in het boek/op het internet.

Stap 2 - Wat betekent?

• Schaarse en hooggewaardeerde zaken
• Waardering
• Behandeling

Stap 3 - Zoek voorbeelden van:

1. Schaarse en hooggewaardeerde zaken
2. Ongelijke waardering
3. Ongelijke behandeling

Cultuur

Welke betekenis mensen geven aan verschillen wordt mede bepaald door de cultuur?

Gender = verwijst naar de cultureel bepaalde verschillen tussen mannen en vrouwen 

Sekse = verwijst naar de biologische verschillen tussen mannen en vrouwen

Cultuur

het geheel van voorstellingen, uitdrukkingsvormen, opvattingen, waarden en normen die mensen als lid van een groep of samenleving hebben verworven

DRIE VORMEN VAN SOCIALE ONGELIJKHEID

1. Ongelijke verdeling van (politieke) macht

• Beschikken over fysieke dwangmiddelen

2. Ongelijke verdeling van bezit

• Schaarse en hooggewaardeerde zaken, zoals kennis, inkomen, vermogen

3. Ongelijke verdeling van status

• Waardering en behandeling van personen op grond van hun maatschappelijke positie en leefstijl

Macht

Het vermogen om hulpbronnen in te zetten om bepaalde doelstellingen te bereiken en de handelingsmogelijkheden van anderen te beperken of te vergroten

VERHOUDING

1.2 Sociale stratificatie

BEGRIPPEN

Sociale stratificatie

• Een verdeling van de maatschappij in groepen waartussen sociale ongelijkheid bestaat

Sociale mobiliteit

• Het stijgen of dalen op de sociale ladder

SAMENLEVING

Gesloten samenleving

• Een maatschappij waarin mensen nauwelijks of geen kansen hebben om te stijgen op de maatschappelijke ladder.

Open samenleving

• Een maatschappij waarin mensen kansen hebben om te stijgen op de maatschappelijke ladder.

Sociale mobiliteit betekent:

1. Je kunt klimmen op de maatschappelijke ladder
2. Macht, kennis en geld zijn niet gelijk verdeeld over de samenleving.
3. Alle maatschappelijke posities van hoog naar laag
4. Je kunt bewegen, zoals dansen, waardoor je een betere positie hebt.

https:

VERHOUDING

1.3 Positietoewijzing en positieverwerving

Maatschappelijke positie

De plaats die iemand inneemt ten opzichte van anderen in de samenleving.

Positietoewijzing

Het gaat om maatschappelijke oorzaken die van buitenaf op een persoon of groep inwerken, waardoor een persoon of groep op een bepaalde maatschappelijke positie terechtkomt.

Positieverwerving

Hier is sprake van het verkrijgen van een maatschappelijke positie door de eigen bijdrage van een persoon of groep waar iemand toe behoort. 

VOORBEELD

Er zijn verschillende factoren die de kans op schoolsucces beïnvloeden. Positietoewijzing en positieverwerving spelen hierbij een rol. Hieronder staan twee voorbeelden.

a. Voorschoolse opvang verplicht stellen voor kinderen met een taalachterstand

b. Kennis en vaardigheden van ouders om kinderen op een hoog niveau van onderwijs geplaatst te krijgen.

Leg voor ieder voorbeeld (a en b) uit of er sprake is van positietoewijzing en positieverwerving.

ANTWOORD

Bij voorbeeld A is sprake van .... ,  omdat ...

Bij voorbeeld B is sprake van ... , omdat ...

ANTWOORD

Bij voorbeeld A is sprake van positietoewijzing,  omdat het verplicht stellen van opvang verwijst naar een maatschappelijke

oorzaak die van buitenaf de positie van kinderen bepaalt.

Bij voorbeeld B is sprake van positieverwerving, omdat kennis en vaardigheden verwijzen naar de eigen bijdrage van de

groep die de positie van kinderen bepaalt.

VERHOUDING

1.4 Maatschappelijke posities en gevolgen

Gevolgen maatschappelijke positie

1. Onderwijs - Het cultureel kapitaal van ouders beïnvloedt de schoolprestaties van kinderen en het oordeel van docenten over leerlingen.
2. Gezondheid - Mensen met een lagere maatschappelijke positie hebben vaker meer aandoeningen en ziekten en leven gemiddeld minder lang.
3. Politiek - Mensen met een lage opleiding en een laag inkomen gaan vaker niet stemmen en hebben dus minder invloed op de politiek.
4. Cultuur - Mensen met een hoge opleiding en een hoog inkomen gaan vaker naar musea en concertzalen, terwijl mensen met een lagere maatschappelijke positie voorkeur hebben voor andere vormen van cultuur.

HUISWERK

Opgave: blz 13 t/m 23

Samenvatten hoofdstuk 1