MS en Korsakoff

• Verpleging en verzorging
• MBO
• Studiejaar 2

Overzicht module 

verdieping VVT - verpleegkunde

Per lesonderwerp staan de leerdoelen op BB.

Ons schema:

We behandelen niet ieder leerdoel in de les. Zorg dat je op de hoogte bent van de leerdoelen en deze voor jezelf kan afvinken.

Leerdoelen

Je benoemt, legt uit en beargumenteert:

• De meest voorkomende verpleegproblemen bij zorgvragers met een neurologische aandoening (NAH en MS)
  
• De bijbehorende verpleegkundige doelen en interventies op basis van klinisch redeneren
  
• Hoe je een zorgvrager kunt ondersteunen en begeleiden bij de persoonlijke zorg en zelfredzaamheid
  
• Welke disciplines een bijdrage kunnen leveren aan de zorg
  
• Hoe je in de zorg samenwerkt met mantelzorg en vrijwilligers
  
• welke patiëntenvoorlichting van belang is bij onderzoek en behandeling en hoe je deze voorlichting afstemt op de doelgroep onder andere rekening houdend met de culturele achtergrond
  
• Wat het doel en het belang is van domotica voor deze zorgvragers en benoemt een aantal voorbeelden
  
• Wat veiligheidsrisico's zijn met betrekking tot de zorgvrager, zijn naasten en zorgverleners
  
• Op welke wijze je een aantal veel voorkomende risico's kunt signaleren en voorkomen

NAH

Niet-aangeboren hersenletsel (NAH) is elke afwijking of beschadiging van de hersenen die na de geboorte, in de loop van het leven is ontstaan. Beschadiging van de hersenen kan worden veroorzaakt door een ongeval, beroerte, hersentumor, langdurig zuurstoftekort of infectie. Ook ziekten als multiple sclerose, Alzheimer of Parkinson kunnen leiden tot hersenletsel.

Korsakoff

- wat is het?

- gevolgen?

- verpleegkundige zorg

Bij Korsakov is er een te kort aan

1. Vitamine C
2. Vitamine B12
3. Vitamine B1
4. Vitamine

Wat zijn de belangrijkste kenmerken?

Geheugenstoornissen en het organiseren van hun gedrag

Alcoholmisbruik en vitamine B1-tekort

Een ernstig tekort aan vitamine B1 heeft grote gevolgen, omdat het in alle weefsels nodig is voor het omzetten van koolhydraten, vetten en eiwitten in energie.

In de lever van gezonde mensen is een reservevoorraad opgeslagen die voldoende is voor 4 tot 6 weken.

Wie dus helemaal geen vitamine B1 meer binnenkrijgt, komt pas na ongeveer 4 tot 6 weken in de problemen.

In de tijd van Sergei Korsakov werd het syndroom regelmatig gezien bij ernstige ondervoeding, bij zwangere vrouwen die veel braakten, bij ernstige diarree, en bij allerlei andere aandoeningen van het spijsverteringskanaal. 1/3 van de gevallen werd hierdoor veroorzaakt, terwijl er in 2/3 van de gevallen sprake was van ernstig alcoholmisbruik. 

Tegenwoordig wordt het syndroom van Korsakov in Nederland bijna alleen nog maar gezien bij alcoholverslaafden omdat we de rest kunnen behandelen.

Andere factoren:

• een verminderde resorptie van vitamine B1, als gevolg van beschadiging van het spijsverteringskanaal door chronisch alcoholgebruik

 • een verminderde opslag van vitamine B1 in de lever, als gevolg van levercirrose of andere vormen van leverbeschadiging door alcoholgebruik

 • een toegenomen verbruik van vitamine B1, omdat bij de verbranding van alcohol meer van dit vitamine nodig is dan bij een normale voeding.

Waarschijnlijk zijn er ook nog een aantal erfelijke factoren waardoor sommige mensen sneller een syndroom van Korsakov ontwikkelen.

Waarom krijgt 2 tot 5% van de ernstig aan alcohol verslaafde mensen een gebrek aan vitamine B1?

Waarom krijgt 2 tot 5% van de ernstig aan alcohol verslaafde mensen een gebrek aan vitamine B1?

Meestal is er sprake van een combinatie van factoren: zelfverwaarlozing, langdurig slecht eten, frequent braken en uiteindelijk het volledig stoppen met eten.

Dat sommige alcoholisten stoppen met eten, is niet verwonderlijk. Alcohol is een rijke bron van calorieën en remt de eetlust. Niet alleen de toegevoegde suiker, maar ook de alcohol zelf wordt in ons lichaam verbrand en omgezet in energie. Als gevolg daarvan kan de dagelijkse calorieënbehoefte door alcoholhoudende dranken gedekt worden en verdwijnt het hongergevoel.

Bij alcoholisten die enkele weken niet meer eten, ontstaat er een ernstig tekort aan vitamines en mineralen. Het tekort aan vitamine B1 leidt meestal als eerste tot problemen. Deze zijn overigens niet alleen het gevolg van een verminderde opname van vitamine B1 door de slechte 4 voeding.

Welke kenmerken zien jullie terug in dit filmpje?

De symptomen die bij het syndroom van Korsakov voor (kunnen) komen zijn in een aantal hoofdgroepen in te delen:

Geheugen- en oriëntatiestoornissen

Plannings- en gedragsstoornissen

Neurologische Symptomen

Overige lichamelijke symptomen

Uitleg volgt op de volgende dia’s

Anterograad = onvermogen tot inprenten (van recente gebeurtenissen) Ze hebben problemen met het leren en onthouden van wat ze meemaken. Dit is de meest voorkomende amnesie.

Retrograad = betrekking tot tijd vóór het voorval. Herinneringen van minstens 10 tot 25 jaar geleden. Omdat het verlies aan recente herinneringen echter veel ernstiger is, valt het verlies van oude herinneringen niet zo goed op.

Temporisatieproblemen = uitstellen van zaken

Confabulaties =het opdissen van een verhaal dat grotendeels is opgebouwd uit verzonnen feiten om bijv. leegtes in de herinnering op te vullen

Perseveratie= het steeds herhalen, het voortduren van een handeling, nadat de prikkel hiertoe heeft opgehouden.

Er kan sprake zijn van een retrograad geheugenverlies, dat zelfs soms enkele decennia teruggaat (tot wel 25 tot 30 jaar)

De geheugenstoornissen kunnen omschreven worden als problemen met het geheugen voor het wie, wat, waar en wanneer.

Korsakovpatiënten zijn nog wel in staat om simpele taken te leren, maar wanneer ze het geleerd hebben en van wie, weten ze niet.

Confabuleren wordt vaak genoemd als een belangrijk kenmerk van mensen met een Korsakovsyndroom.

Korsakovpatiënten weven gebeurtenissen van vroeger in hun huidige bestaan in, maar zij verzinnen vrijwel nooit nieuwe omstandigheden of gebeurtenissen.

Een gevolg van het Korsakovsyndroom is het gebrek aan inzicht in de oorzaak en betekenis van hun toestand (ziekte-inzicht).

Door plannings- en gedragsstoornissen komen patiënten niet makkelijk tot het nemen van initiatieven. Dit kan leiden tot apathie of tot sociaal minder wenselijk gedrag, bijvoorbeeld onverschilligheid ten opzichte van de omgeving, decorumverlies en slechte lichamelijke verzorging.

In de acute fase (Wernicke) is vaak impulsiviteit, agressiviteit en verlangen naar alcohol te zien, later vooral apathie en gebrek aan interesse in de omgeving.

Faalangst doordat ze steeds vergeten waar hun plek s en dat leidt tot inactiviteit.

Andere Symptomen:

Stoornissen in het driftleven

Apathie

Depressiviteit

zelfredzaamheidsproblematiek

Decorumverlies

Afname van abstract en symbolisch denken

Op neurologisch gebied:

Nystagmus (oogbevingen, bij ongeveer 16%)

Polyneuropathie (spierzwakte door beschadiging van de motorische zenuwvezels), waardoor stoornissen ontstaan in de houding, het lopen en de bewegingen. Bij ongeveer 80% wordt dit waargenomen.

Andere stoornissen:

stoornis in de tastzin en het ervaren van pijn en temperatuur.

Door het alcoholgebruik zijn er vaak beschadigingen aan lever, alvleesklier, darmen en maagslijmvlies.

Ook kunnen hart- en vaatziekten optreden.

Tevens zijn patiënten met het Korsakovsyndroom vaak stevige rokers, wat tevens tot allerlei complicaties als o.a. COPD kan leiden.

Verpleegkundige zorg

Empathisch direct benaderen wil zeggen: je kunt je als medewerker inleven in de belevingswereld van de cliënt, je sluit aan bij zijn gevoelens, denkwijze en achtergrond en laat dat ook zien. Medewerkers die zich de empathisch directieve benadering eigen hebben gemaakt, zijn in staat zodanige aanwijzingen te geven dat ze het gedrag van de bewoner/cliënt met Korsakov sturen. Niet door bevelen te geven, maar door met invoelende, sturende aanwijzingen.

Vaak wordt het 5K model ingezet; Kort, Concreet, Consequent, Continu en Creatief

Benaderingswijzen voor NAH - boek GHZ 3.9

Het 5 K-model

Kort: Informatie moet kort en bondig worden overgebracht. Hierbij wordt slechts één onderwerp tegelijk behandeld.

(K)Concreet: Abstracte situaties en taalgebruik zijn moeilijk te bevatten. Daarom is het beter zo concreet mogelijk bij het hier en nu van de cliënten aan te sluiten. Door de situatie zichtbaar te maken, worden cliënten tot handelen uitgenodigd.

(K)Consequent: Het opnemen van informatie is een moeizaam proces. Opdrachten moeten eenduidig worden gegeven en verschillende begeleiders moeten in vergelijkbare situaties zo identiek mogelijk handelen. Dit biedt duidelijkheid en houvast voor de cliënt.

(K)Continu: Regelmaat is belangrijk. Doordat de cliënt zich niet van zijn of haar eigen tekortkomingen bewust is, kan hij of zij die ook niet overzien of compenseren. Hierin ligt een belangrijke taak voor de begeleiders. Zij moeten hun werk naadloos op elkaar afstemmen.

(K)Creatief: De begeleiders benaderen de cliënt op een creatieve manier. Dit geldt ook voor het oplossen van problemen.

MS

- Wat is het?

- Gevolgen?

- Verpleegkundige zorg

Wat zijn de symptomen bij MS

Symptomen MS

• Moeheid: ernstige, langdurige vermoeidheid
  
• Oogproblemen: pijn in je ogen, verminderd zicht, en dubbel of wazig zien
  
• Spraakproblemen: mindere concentratie, traag denken, moeilijk woorden kunnen vinden of onduidelijk spreken
  
• Tintelingen: branderig of koud gevoel, tintelingen of juist een doof gevoel
  
• Coördinatie: spraakstoornis, duizeligheid en trillingen (vooral in je handen)
  
• Problemen met plassen: incontinentie, blaasontsteking of vaker moeten plassen
  
• Problemen met poepen: verstopping, incontinentie of diarree
  
• Seksuele problemen: door lichamelijke of psychische klachten
  
• Pijn in je gezicht
  
• Cognitieproblemen: moeite met concentreren en leren
  
• Gevoel: tintelingen, koude handen en voeten, gevoelsstoornissen (koud en warm voel je niet meer); een brandend gevoel komt ook vaak voor

Bekijk ook het hoofdstuk 4.12 - aandachtspunten Verpleging en begeleiding - Boek gehandicaptenzorg 

Tips omgaan met MS

• Eet gezond en gevarieerd
• Zorg voor balans tussen rust en activiteit (moeheid moet binnen een half uur tot uur verdwijnen)
• Kijk uit met warmte. Douche, bad en sauna kunnen klachter veroorzaken of verergeren
• Vermijd stress
• Zorg voor regelmaat
• Pas op met verwondingen (en infecties) Bij MS kunnen infecties van de longen en de urinewegen en doorligplekken ontstaan.

MS in een relatie

• MS heeft ook invloed op de relatie
• Kan extra spanning met zich meebrengen
• Vermoeidheid, pijn, seksuele belemmeringen of plasproblemen: je partner maakt jouw klachten van heel dichtbij mee. Zelfs iets kleins als even met vrienden uit eten gaan, kan onzeker zijn. Vaak weet je vooraf niet of je die dag moe bent. Het kan zomaar zijn dat je uitgeput bent, en dat je afzegt. Besef dat dit ook gevolgen heeft voor je partner.

Een symptoom van multiple sclerose kan zijn het hebben van spraakstoornissen.

1. Juist
2. Onjuist

Multiple sclerose is een ziekte waarbij aanvalsgewijze abnormale elektrische ontladingen in het centrale zenuwstelsel optreden.

1. Juist
2. Onjuist

Bij multipele sclerose kan er een tijdelijke vermindering van de klachten van de ziekte optreden.

1. Juist
2. Onjuist

Stap 1

Stap 2

Stap 3

Stap 4

Stap 5

Woede

Ontkenning

Marchanderen

Verdriet en depressie

Aanvaarding

Zorg bij MS

Aandachtspunten begeleiding

GHZ 4.12

Opdracht

Bedenk in tweetallen welke veel voorkomende risico's je tegen kan komen bij MS

Werk er 1 uit volgens de PES

+ doel + interventies