Basisstof 3 en 7: mutaties en transcriptie

• Biologie
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 2

Thema 5: Erfelijkheid en evolutie

Basisstof 3: genen en allelen  (HAVO/VWO)

Basisstof 7: Transcriptie (VWO)

Wat gaan we doen?

• Herhaling
• Leerdoelen doornemen
• Uitleg basisstof 3/7
• Aan het werk!
• practicum DNA isolatie

1. Alleen door een verschil in erfelijke eigenschappen.
2. Alleen door invloeden uit het milieu.
3. Zowel door een verschil in erfelijke eigenschappen als door invloeden uit het milieu.

Kan een geslachtscel een allelenpaar met twee verschillende allelen voor een bepaalde eigenschap hebben? Leg uit.

Maak de dubbele streng van het DNA molecuul compleet

Leerdoelen

Aan het eind van deze les kan ik...

• Beschrijven hoe transcriptie en eiwitsynthese plaatsvinden in de cel (VWO);
• Beschrijven wat een mutatie is;
• Beschrijven wat kanker is.

Gen

mutatie

Mutatie in lichaamscel

Mutatie in geslachtscel

Mutaties

Een mutatie is een plotselinge verandering van het genotype.

• Dit gebeurt als een foutje tijdens het kopiëren niet wordt gerepareerd.
• Hierdoor ontstaat genetische variatie.
• En dus variatie in fenotype.

Mutatie

• Mutatie zichtbaar in fenotype -> mutant
• Albino: mutant waarbij het lichaam
  geen pigment vormt.

Mutagene invloeden

Kanker

Soms gaan cellen zich ongeremd delen

• Er ontstaat dan een tumor.
• Langzame groei en geen weefsel verstoord? Goedaardig
• Snelle groei en wel weefsel verstoord? Kwaadaardig (kanker)
• Kwaadaardige tumoren kunnen uitzaaien

Waardoor heeft een mutatie in een lichaamscel meestal minder gevolgen dan een mutatie in een geslachtscel?

DNA-sequentie (VWO)

De basen in het DNA liggen in een bepaalde volgorde

• DNA-sequentie

De genen in een cel kunnen worden aan- en uitgezet. De expressie verschilt per cel.

Eiwitsynthese

De DNA-sequentie is een recept waarmee de cel een eiwit maakt.

• DNA wordt gekopieerd naar RNA (transcriptie)
• RNA brengt informatie naar een ribosoom, wat eiwitten maakt (eiwitsynthese)

Eiwitten

Dienen als

• Hormoon
• Enzym
• Antistof
• Bouwstof

Aan het werk!

Allen: leren basisstof 1 t/m 3+ DNA isolatie

Havo: maak de volgende opdrachten:

  B3: 2, 3, 6, 7, 8, 9

  

VWO: maak de volgende opdrachten:

B3: 3, 6, 8, 9

B7: 2, 3, 4

Afsluiting

Maak de opdrachten van 'Kraak de code'.

• Lees goed wat je moet doen 
• Lees ook goed hoe je dit moet doen
• Lees goed wat de basen doen en hoe een eiwit opgebouwd wordt