Bs 5 Genexpressie

• biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

Thema 2. DNA 

Benodigheden

- Boek & Binas

- Schrift

- Pen, potlood, etc

- Rekenmachine

Cijfer

- NEE

Lessonup

- JA

Tassen in

de tassenkast

Telefoons op de hoek van de tafel

Leerdoelen: 'wat ik ga leren'

Ik kan... 

• uitleggen wat het verschil is tussen genexpressie en genregulatie 
  
• beschrijven de verschillende manieren van genregulatie bij prokaryoten
  

nieuwe begrippen:

genregulatie - genexpressie - regulatorgenen

promotor-operator-inductor-repressor-   co-repressor

deze les  

genregulatie en genexpressie

genregulatie: het aan/uitzetten van een gen
genexpressie: 

                      - als gen 'aan': transcriptie en translatie treden op

                      - hangt af van milieufactoren (pr+eu) en celfunctie (eu) 

                      - rol van regulatorgenen: coderen voor een repressor (=silencer)/activator (pr)    

                         of transcriptiefactoren (eu) 

operon = deel van DNA dat alle genen bevat die de vorming van een eiwit reguleren (promotor + operator + z, y en a) 

inductor: vaak substraat

co-repressor: vaak reactieproduct

genexpressie 

             prokaryoten 

Regulatoren: codeert voor repressor (silencer) of activator!

leg nog eens uit aan de klasgenoot naast je

stel dat er genoeg tryptofaan is, hoe stopt de aanmaak dan? 

hoe noem je de rol van tryptofaan? 

huiswerk

leer genregulatie bij eukaryoten tot en met apoptose (maak eerst een samenvatting) 

maak opdracht 28 en 29

Leerdoelen: 'wat ik ga leren'

terugblik vorige les 

Ik kan... 

• beschrijven de verschillende manieren van genregulatie bij eukaryoten

nieuwe begrippen:

genregulatie - genexpressie - regulatorgenen - enhancers - activatoreiwit - repressoreiwit - silencer - RNAi - histonmodificatie - 

deze les  

stel dat er genoeg tryptofaan is, hoe stopt de aanmaak dan? 

hoe noem je de rol van tryptofaan? 

genregulatie eukaryoten 

regulatorgenen coderen voor transcriptiefactoren 

• transcriptiefactoren:  als repressor binden aan silencers of als activator binden aan enhancers (afb. 56, BiNaS 71F)
  
• transcriptiefactoren bepalen genexpressie eigen of naburige cel 
  

--> embryonale cellen: bepalen differentiatie van eigen/naburige cel (zie afb. 53)

--> adulte cellen: bepalen aan/uit genexpressie van eigen/naburige cel 

stamcellen = ongespecialiseerde cellen : toti- of omnipotent/pluripotent/multipotent (BiNaS 80A)

               

stamcellen kunnen blijven delen doordat telomerase  de telomeren weer op lengte maakt  (afb. 51) 

vragen;

waardoor een chromosoom steeds korter?

(complementaire streng kan geen DNA meer binden op de plek waar de primer heeft gezeten)

leg afb. 51 aan elkaar uit

- telomerase bindt aan streng met 3' uiteinde, waardoor deze langer wordt, schuift dan op en herhaalt dit en waardoor deze nog langer wordt. 

- DNA polymerase bindt nu aan de primer van de telomerase en gaat nu de complementaire streng aanvullen. 

andere vormen genregulatie

Op chromatineniveau: 

• methylering of histonmodificatie (bv acetylering) (zie BiNaS 70A)

Via RNA-processing 

• splicing : in celkern, na transcriptie, verwijderen introns uit pre-mRNA (afb. 30 & 32, BiNaS 71H)
• RNA-i : in cytoplasma, translatie voorkomen (afb. 57)

Methylering is op het niveau van ....

1. genregulatie
2. genexpressie

huiswerk

leer bs 5

maak de inzichtopdrachten