Thema 2, b4

• Onderwijskunde
• HBO
• Studiejaar 1

Thema 2, onderwijskunde, b4

Pedagogisch handelen

Opzet van de cursus

*4 bijeenkomsten

    Bijeenkomst 1; Een dag in groep 1/2

    Bijeenkomst 2; Didactisch handelen

    Bijeenkomst 3; Pedagogisch handelen

    Bijeenkomst 4; Spelontwikkeling

*Toetsing: online open-boek-toets

*Literatuur: Kiezen voor het jonge kind

*Opdrachten in de praktijk

*Ontwerpweek: opzetten van een themahoek, een introductie en een activiteit in een kleine kring

Alles is te vinden op Moodle. 

Planning

	1/2L	1/2K
Week 17	bijeenkomst 1	bijeenkomst 1
Week 18	meivakantie	meivakantie
week 19	bijeenkomst 2	Hemelvaart
Week 20	bijeenkomst 3	bijeenkomst 2
Week 21	Pinksteren	bijeenkomst 3
Week 22	bijeenkomst 4	bijeenkomst 4
Week 23	ontwerpbijeenkomst + stage	ontwerpbijeenkomst + stage
Week 24	stagweek	stageweek
week 25	presentatie themahoek + stage toets (vrijdag 25-6)	presentatie themahoek toets + stage toets (vrijdag 25-6)

Terugblik

Pedagogisch handelen

Pedagogisch klimaat

Orde houden

Afspraken, regels en routines

Basisbehoeften

Pedagogische kwaliteiten

De waarde van spel

Emotionele ontwikkeling

• Kinderen kunnen hun gevoelens uitspelen
• Veilige manier om gevoelens te uiten en ermee te leren omgaan
• Problemen worden beter hanteerbaar
• Heilzame werking

De waarde van spel

Cognitieve ontwikkeling

• Het spel creëert een zone van de naaste ontwikkeling
• In het spel handelen kinderen volgens een eigen intern plan (symbolisch spel)
• Spel maakt zelfgestuurd handelen mogelijk
• Spel maakt cognitief decentreren mogelijk, Theory of Mind!
• Spel heeft een gunstige invloed op de leermotivatie

De waarde van spel

Sociale ontwikkeling

• In de omgang met elkaar leren kinderen zichzelf kennen
• Uitspelen van sociale situaties
• Leren omgaan met sociale regels
• Waarden en normen
• Gemeenschapsgevoel

Rol van de leerkracht in de sociale ontwikkeling:

*Modelling

*Theory of mind

Sociale spelcategorieën 

Parten (1932) onderscheidt verschillende

sociale spelcategorieën:

• Solospel (alleen, niet op elkaar letten)

• Toekijkend spel (kijken naar spel van anderen, passief)

• Parallel spel (naast elkaar spelen, wel op elkaar letten)

• Associatief spel (samenspel en interactie door uitwisselen materialen)

• Coöperatief spel (samen spelen en overleggen)

Laatste twee alleen bij oudste kleuters!

Sociale spelcategorieën 

Ontwikkeling van het rollenspel:

Manipulerend spel (imiteren van handelingen)

Eenvoudige, rolgebonden handelingen

Eenvoudig rollenspel (samenspel)

Uitgebreid rollenspel (verhalen)

Realistisch rollenspel (doen zoals het hoort)

Brouwers, 2019

§ 3.4.2

Richtlijnen voor spelbegeleiding

1. Kinderen helpen zich in te leven in hun rol

2. Kinderen informatie bieden over de situatie waarover ze spelen

3. Kinderen helpen de situatie en de handelingen te verwoorden

4. Kinderen helpen om plannen en ideeën op elkaar af te stemmen

5. Andere activiteiten bij het spel betrekken

6. Nieuwe impulsen geven als het spel dreigt vast te lopen

7. Hulp bieden met materialen en middelen

8. Helpen emoties uit te spelen

Brouwers, 2019

§ 3.5.2

Uitgangspunten

1. Plezier in het spel staat voorop, voor kinderen en professionals. 

2. Schep spelsituaties waarin kinderen taal nodig hebben, met jou en met elkaar.

3. Betrek álle kinderen in communicatie, dus ook de laagtaalvaardige, stille of minder actieve kinderen.

Verkennen

4. Observeer eerst goed waar de kinderen mee bezig zijn in hun spel voordat je mee gaat spelen.

Verbinden. 

5. Ga mee in het spel van de kinderen: stap in de doe-alsof wereld. 

6. Schep ruimte voor eigen bijdragen van kinderen en ga daarin mee. 

7. Betrek kinderen op elkaar.

Verrijken

8. Benut kansen in het doen-alsof spel om kinderen tot (complexe) denktaal uit te dagen. 

9. Verdiep en verbreed het spel. 

10. Gebruik een probleem of creëer een probleem.

Uitgangspunten

Meespelen heeft een positieve invloed op:

Het welbevinden; 

De motivatie; 

De kwaliteit van het rollenspel en samenspel; 

Én...  

“Wanneer de professional stopte met meespelen, daalde de betrokkenheid en de kwaliteit van het spel, maar het bleef op een hoger niveau dan voor de spelbegeleiding.” 

(Boland, Damhuis & Van Der Zalm, 2018)

Richtlijnen voor spelbegeleiding 

1. Kinderen helpen zich in te leven in hun rol

Pim en Anke spelen in de huishoek die omgebouwd is als ziekenhuis. Ze halen de materialen, zoals de stethoscoop, pincet, spuit steeds uit de dokterskoffer en doen het er vervolgens weer in. Hoe help je deze kinderen zich in te leven in hun rol?

Richtlijnen voor spelbegeleiding 

2. Kinderen informatie bieden over de situatie waarover ze spelen

Het thema in groep 1/2 is “hoera, een kindje”. Myrthe en Imke verzorgen de pasgeboren baby in de huishoek. Ze gaan eten voor de baby kopen, maar ze weten niet wat een baby moet eten. Hoe bied je deze kinderen informatie?

Richtlijnen voor spelbegeleiding 

3. Kinderen helpen de situatie en de handelingen te verwoorden

Liz en Jaïro bouwen van blokken en lego een boerderij. Ze hebben ook hokken en stallen gebouwd voor verschillende dieren. De boer, boerin en de dieren halen ze uit de krat van playmobil. Daarna stokt hun spel. Hoe bied je d.m.v. het introduceren van nieuwe woorden en begrippen deze kinderen inspiratie?

Richtlijnen voor spelbegeleiding 

4. Kinderen helpen om plannen en ideeën op elkaar af te stemmen

In de doktershoek staat Amber sip te kijken naar Elia en Sem die vrolijk dokter en patiënt spelen. Hoe ga jij ervoor zorgen dat Amber mee kan spelen met het spel van Elia en Sem?

Richtlijnen voor spelbegeleiding 

5. Andere activiteiten bij het spel betrekken

Noa en Evelien maken in de bouwhoek een doolhof. Ze zijn net klaar en ze zijn er heel trots op. Hoe zorg je ervoor dat de kinderen hun spel kunnen uitbreiden?

Richtlijnen voor spelbegeleiding 

6. Nieuwe impulsen geven als het spel dreigt vast te lopen

Rosa, Cheyenne en Ali spelen in de huishoek dat ze respectievelijk moeder, vader en kind zijn. Het spel komt niet goed op gang. Wat doe jij om het spel nieuwe impulsen te geven?

Richtlijnen voor spelbegeleiding 

7. Hulp bieden met materialen en middelen

Galith en Juul hebben in de timmerhoek een garage gebouwd met verschillende op elkaar gestapelde planken. Iedere keer als de auto’s in en uit rijden valt er hier en daar een plank naar beneden, zodat ze weer opnieuw moeten bouwen. Hoe bied jij hulp en met welke materialen en middelen?

Richtlijnen voor spelbegeleiding 

8. Helpen emoties uit te spelen

Vera en Sam spelen in de huishoek. Vera is moeder en is in die rol steeds erg boos op haar baby Sam. Sam vindt dit zo nu en dan beangstigend. Hoe reageer jij op de emoties van Vera en Sam?

Richtlijnen voor spelbegeleiding

8 richtlijnen voor spelbegeleiding

stimulerend of storend?

Bespreek hoe je deze richtlijn toe zou kunnen passen.

Bespreek welke andere richtlijn je hier eventueel ook toe zou kunnen passen.

Bespreek eigen ervaringen met spelbegeleiding.

Vind je spelbegeleiding stimulerend of storend?

Brouwers, 2019

§ 3.5.2

De rijke leeromgeving

We bespreken:

De kenmerken van de rijke leeromgeving in deze hoek.

De doelen waaraan gewerkt wordt in deze hoek.

https://www.youtube.com/watch?v=hbwrwZKebQY

Spelontwikkeling

Spelen is de meest wezenlijke bezigheid van het veilige kind met een wereld 

die nog alles kan blijken te zijn (Langeveld, 1972).

Voorwaarden:

*Voldoende tijd om te spelen

*Voldoende ruimte om te spelen

*Vrijheid voor zelfgekozen activiteiten

*Voldoende (echt en betekenisvol) materialen

*Regels in de klas moeten spel ondersteunen

*Spelthema’s aangereikt

*Gevoel van veiligheid

Praktijkkoppeling

Beantwoord de volgende vragen: 

Stimuleren van spelontwikkeling 

Jonge kinderen ontwikkelen zich het beste:

1. Als ze veel concrete ervaringen kunnen opdoen;

2. Als ze betrokken bezig kunnen zijn;

3. Als ze zelf de activiteit als betekenisvol ervaren;

4. Als het spel een ruime plaats krijgt in het activiteitenaanbod;

5. Als ontwikkelingsgebieden in samenhang aan bod komen.

Kenmerken van een rijke leeromgeving

Aan de basis van een rijke leeromgeving staat onze professionaliteit: onze kennis over de ontwikkeling en over welke activiteiten de ontwikkeling bevorderen. 

1. Esthetiek

2. Veiligheid

3. Rijkdom aan materialen en mogelijkheden

4. Orde en structuur

5. Zelfstandigheid

6. Afspiegeling van de cultuur

Brouwers, 2019: 8.1

Aan de slag!

Ontwerp een themahoek voor in je stageklas.

Aansluiten bij de voorwaarden voor een rijke speelleeromgeving (Brouwers, paragraaf 8.1).