Taalverzorging Hst 4 - Beeldspraak metaforen en metonymia

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 3

Welkom

Op tafel: 

Kern-boek, laptop

(telefoon in zwarte zakkie op hoek tafel)

Agenda 

SO ingeleverd? 

Start beeldspraak hst 4

Metaforen

 Taalverzorging (blz. 46)

in Lessonup 

(na de vakantie Metonymia) 

Programma P4

Leerdoel hst 4 Taalverzorging

Je leert wat beeldspraak is en hoe je verschillende vormen en soorten van beeldspraak kunt herkennen.

Niet vergeten...

Blijf elke week werken.

4,5 uur aan einde van deze periode.

Gebruik de vakantie eventueel om in te halen.

Wat denk je dat er met 'beeldspraak' bedoeld wordt? (Niet Googlen of AI-en!)

Beeldspraak

Beeldspraak is figuurlijk of overdrachtelijk taalgebruik. Dat wil zeggen dat er niet letterlijk wordt gezegd wat er wordt bedoeld.

Twee soorten beeldspraak:

1. Er is sprake van een directe overeenkomst: metaforen.
2. Een ander soort overeenkomst tussen beeld en object: metonymia.

 

Metaforen zie blz. 46

• Vergelijking met verbindingswoord = de auteur gebruikt een beeld om iets uit de werkelijkheid te omschrijven (Hij is zo sterk als een beer / Giethoorn, het Venetië van het noorden, trekt veel bezoekers); object èn beeld staan in de zin
• Zuivere metafoor = alleen het beeld wordt genoemd, de werkelijkheid niet (Dat kwam wel een beetje uit de lucht vallen)
• Personificatie = beeldspraak waarbij het object als een persoon wordt voorgesteld of menselijke eigenschappen toegedicht krijgt  (Reeds komt de zon het terrein opgelopen)

Metaforen

• Synesthesie  = beeldspraak waarbij verschillende zintuigelijke indrukken met elkaar verbonden worden op grond van overeenkomst (Ik hoor zijn stem, zijn wodkawitte stem)
• Homerische vergelijking = een vergelijking die erg breed is uitgewerkt. Deze metafoor heeft zijn naam te danken aan de Griekse dichter Homerus. Bij een homerische vergelijking wordt eerst het object [O] genoemd, daarna wordt het beeld [B] heel uitgebreid uitgewerkt en tot slot wordt weer het object [O] genoemd.

In de bekende strip van Donald Duck komt ook de rijke figuur Dagobert Duck voor. Moet 'Dagobert zwemt in het geld' geïnterpreteerd worden als beeldspraak? Geef argumenten voor en tegen.

Met welk soort metafoor heb je hier te maken?

De sneeuw lag als een deken over het weiland.

1. vergelijking met verbindingswoord
2. zuivere metafoor
3. personificatie
4. synesthesie

Met welk soort metafoor heb je hier te maken?

Het licht begint te wandelen door het huis en raakt de dingen aan.

1. vergelijking met verbindingswoord
2. zuivere metafoor
3. personificatie
4. synesthesie

Met welk soort metafoor heb je hier te maken?

Anke was zo boos dat ze alleen maar met bittere woorden kon antwoorden.

1. homerische vergelijking
2. zuivere metafoor
3. personificatie
4. synesthesie

Met welk soort metafoor heb je hier te maken?

Ze renden naar voren, zoals honden op voer afkomen en elkaar verdringen, duwen en toeblaffen om maar als eerste bij het eten te zijn om het beste stuk te pakken, zo renden zij op de vijanden af.

1. vergelijking met verbindingswoord
2. zuivere metafoor
3. personificatie
4. homerische vergelijking

Met welk soort metafoor heb je hier te maken?

Met springtij slaan de golven woedend op de kust.

1. vergelijking met verbindingswoord
2. zuivere metafoor
3. personificatie
4. synesthesie

Met welk soort metafoor heb je hier te maken?

Op oudejaarsavond lijken sommige straten en pleinen wel een oorlogsgebied.

1. vergelijking met verbindingswoord
2. zuivere metafoor
3. personificatie
4. homerische vergelijking

Met welk soort metafoor heb je hier te maken?

Zo'n 4,5 miljoen mensen ontvangen elke maand een draak van een brief, e-mail of brochure vol onbegrijpelijke ambtenarentaal.

1. vergelijking met verbindingswoord
2. zuivere metafoor
3. personificatie
4. synesthesie

Met welk soort metafoor heb je hier te maken?

Mijn ouderlijk huis is nog steeds een veilige haven voor mij.

1. vergelijking met verbindingswoord
2. zuivere metafoor
3. personificatie
4. synesthesie

Noem drie metaforen die je in het filmpje gehoord hebt

.. en natuurlijk fijne vakantie!  

Welkom

Op tafel: 

Kern-boek, laptop

(telefoon in zwarte zakkie op hoek tafel)

Agenda 

Korte evaluatie SO

Wat waren metaforen ook weer? 

Verder met beeldspraak hst 4 Metonymia (onderdeel van 

 Taalverzorging (blz. 46)

SO Dialoog

Niet slecht gemaakt, als gemaakt.

Algemene feedback (ook handig voor proefwerk)

"Let op je leestekens," zegt de docent Nederlands, mevrouw Willemse. 

Een dialoog is zoals een toneeltekst (dus geen verhaal met daarin dialoog) Maar dit is niet zwart/wit. 

Regieaanwijzingen gaan bijvoorbeeld ook over emoties, de toneelopstelling etc. 

Programma P4

Wat was een metafoor ook weer?

Welk soort metafoor is dit:
Ik heb een zeurende pijn in mijn schouder

1. Zuivere metafoor
2. Vergelijking
3. Personificatie
4. Synesthesie

Nieuw: metonymie (blz. 47)

(je kunt het ook kennen als metoniem of metonymia!)

Metonymia 

Bij metonymia worden twee dingen met elkaar vergeleken, die niet op elkaar lijken. Het boek noemt er vijf:

Pars pro toto

Totum pro parte 

Abstractum pro concreto

Concreto pro abstractum 

Eponiem

Pars pro totum 

Je bedoelt het geheel, maar noemt het deel: "Die snor deelt de ene na de andere bekeuring uit!"

Totum pro parte

Je bedoelt het deel, maar noemt het geheel: "Nederland heeft gelukkig van Duitsland gewonnen!"

Abstractum pro concreto 

Een abstract begrip wordt genoemd, maar je bedoelt iets concreets.

"Heel Johan de Witt wil naar huis."

Concreto pro abstractum

Het concrete wordt genoemd, maar je bedoelt iets abstracts.

Eponiem

Je bedoelt het voorwerp, maar noemt de maker: "Ik heb thuis een originele Herman Brood aan de muur hangen."

Nog een paar 

1. Je bedoelt het voorwerp, maar noemt het materiaal: "Het vriest flink, dus ik heb mijn ijzers alvast maar tevoorschijn gehaald."

2. Je bedoelt de inhoud, maar noemt het voorwerp: "Zullen we een blikje kopen?

3. Je bedoelt het meervoud, maar noemt het enkelvoud: "De vrouw gebruikt vaker make-up dan de man."

'Die Rembrandt vind ik mooier dan die Van Gogh.'
Welke vorm van metonymia is dit?

1. eponiem
2. pars pro toto
3. totum pro parte
4. concreto pro abstractum

'Geef mij nog eens een glas'.
Welke vorm van metonymia is dit?

1. eponiem
2. pars pro toto
3. totum pro parte
4. overige variant

'Ze hebben de sleutel voor dat probleem nog niet gevonden'.
Welke vorm van metonymia is dit?

1. abstractum pro concreto
2. pars pro toto
3. totum pro parte
4. concreto pro abstractum

Champagne heet naar de streek in Frankrijk. Ken je andere eetbare toponiemen?

Aan de slag

Vraag 1, 2 en 3 van hoofdstuk 4 (blz. 48)

Antwoorden 1 tm 3

Opdracht

Kies bij opdracht 7 een van de eponiemen en zoek op waar ze vandaan komen.

Antwoorden 7

Kies een van de eponimen van vraag 7 en zoek op waar deze vandaan komt.

Als het goed is..

Weet je nu wat beeldspraak is en herken je deze in zinnen en teksten.

Vrijdag verder met verhalen vertellen (hst 3 spreken)