4H 3.1 waarneming: je eten bederft

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

H3 Wetenschappelijk onderzoek

3.1 leerdoelen

Ik kan

• uitleggen welke organismen verantwoordelijk zijn voor voedselbederf en deze organismen herkennen (bouw en functie)
• uitleggen hoe voedsel kan bederven en wat de risico's van het eten van bedorven voedsel
• de vorm en functie van virussen toelichten

succescriteria

• je kunt de definitie van de volgende begrippen uitleggen: micro-organisme, heterotroof, autotroof, organische stoffen, anorganische stoffen, voedselinfectie, voedselvergiftiging, bacterie, schimmel, ongeslachtelijke en geslachtelijke voortplanting, kolonie, klonen, extracellulair, mycelium, voedingsbodem, erfelijk materiaal, eiwitmantel, virus, gastheercel
• je kunt de de leerdoelen aan een ander uitleggen
• je kunt de (examen)vragen over dit onderwerp goed (bijna foutloos) maken
• je weet welke binas-tabellen bij het onderwerp horen en informatie uit deze tabellen halen en gebruiken

Wetenschappelijk onderzoek is interessant

1. eens
2. oneens

Wetenschappelijk onderzoek is nuttig

1. eens
2. oneens

micro-organismen

Infectie=micro-organismen dringen je lichaam binnen

Vergiftiging=gifstoffen komen in je bloed (vaak een combinatie)

Risico's van besmet voedsel

Voedselinfectie - micro-organismen in het voedsel

Voedselvergiftiging - toxinen (gifstoffen) gemaakt door micro-organismen

Voedselvergiftiging kan ook door chemische verontreiniging optreden

Bacteriën

- Vermeerderen door deling

- Kolonie van klonen

- Kunnen sporen vormen

Schimmels

- Vertering extracellulair

- Bestaan uit lange draden (mycellium)

- Aan uiteinden draden sporen

De generatietijd is de tijd die het durt voor er een nieuwe generatie ontstaat, dit is 20 minuten bij deze bacterie.

20 min

20 min

Stel, je hebt één bacterie in je mond na het tandenpoetsen. Je gaat om 22:00 naar bed. Hoeveel zijn er dan om 7:00 in je mond?

22:00 tot 7:00, dat is 9 uren. In 9 uur passen 27 delingen (elke 20 minuten). Dus dat is 1 x 2 tot de 27e = 134.217.728 bacteriën

Is botulisme (een ziekte veroorzaakt door botuline gif afkomstig van een bacterie die dit in je darmkanaal produceert) een voedselinfectie of een voedselvergiftiging? Of allebei? Of geen van beide?

1. Een voedselinfectie
2. Een voedselvergiftiging
3. Allebei
4. Geen van beide

Even checken:
een virus is...

1. een soort bacterie
2. een pakketje DNA of RNA met een eiwitmantel
3. geen organisme
4. een kloon

Voortplanting

Bacteriën - ongeslachtelijk -> deling. Ontstaat een kolonie van klonen. 

Bij gebrek aan voedsel: sporevorming - geen last van temperatuur of droogte -> grotere kans op overleving

Voortplanting

Schimmels - Meestal ongeslachtelijk d.m.v. sporen

Schimmels groeien door 'draadvorming' -> lange draden van 1 cel dikte. Vormen een netwerk (Mycelium)

Verteren voedsel extracellulair (buiten de cel), en nemen voedingsstoffen op

Virussen en voedsel

Derde groep ziekteverwekkers: virussen

Bevatten DNA of RNA met er omheen een eiwitmantel (beschermende 'envelop'), maar hebben niet alle levenskenmerken

Alleen zichtbaar met microscoop

Hebben gastheercel nodig voor vermenigvuldiging

Hygiëne bij voedselbereiding

Handen wassen

Voedsel schoonmaken

Mes/snijplank wisselen tussen voedselgroepen (groente/vlees bijv.)

Hierdoor verklein je de kans op voedselinfectie