Rectale toedieningsvormen

• apothekersassisitent
• MBO
• Studiejaar 2

Klysma's 

Zetpillen &  Klysma

wat is de definitie van een klysma?

Wat is een klysma?

definitie:

Een vloeibare (oplossing of suspensie) rectale 

toedieningsvorm voor eenmalig gebruik met een volume 

van 3ml tot 100ml

Hoe groter het volume hoe "hoger" of verder de vloeistof in de darmen komt.

De werkzame stof wordt opgelost in water.

• De werkzame stoffen worden voornamelijk opgelost in water of met behulp van verdikkingsmiddelen ( wordt suspensie)
• Hulpstoffen --> oplosbaarheid van werkzame stoffen verhogen of PH van de vloeistof bij te stellen of verdikkingsmiddelen

de volume van een klysma varieert van 3ml tot ongeveer 100ml 

• Rectiole = 3-5ml
• microklysma = tot 10ml  
• klysma = grotere volume tot 100ml 

Het volume van een klysma wordt bepaald aan de hand van....

- het doel waarvoor het gebruikt wordt

- of er stoffen in opgelost moeten worden. 

Als het volume te klein is om er een bepaalde stof in op te lossen, wordt soms voor een groter volume gekozen. 

Oplosbare geneesmiddelen

Geneesmiddelen die oplosbaar zijn, worden:  

- Voor het afwegen zo fijn mogelijk gewreven in een ruwstenen mortier. 

- De zeer fijn verdeelde stoffen worden opgelost in de basisvloeistof. 

Als de stof bestand is tegen hogere temperaturen, gebeurt dit onder verwarmen. Daarna wordt aangevuld tot het eindgewicht of het eindvolume.

Niet oplosbare geneesmiddelen

Geneesmiddelen die niet oplosbaar zijn, worden:

- gesuspendeerd (fijn verdeeld) in een vloeistof met een viscositeit-verhogend middel = verdikkingsmiddel

   - zoals povidon of carbomeer. 

Het is duidelijk dat klysma’s die op deze manier zijn bereid goed opschudbaar moeten zijn en dat de aanwijzing ‘omschudden voor gebruik’ beslist niet vergeten mag worden. 

Welke 3 soorten hulpstoffen worden gebruikt bij klysma's?

- viscositeit verhogende stoffen

- verhogen van de oplosbaarheid van de werkzame stof

- stoffen om de pH bij te stellen

De pH is belangrijk zodat er geen ernstige irritaties van het slijmvlies (in het rectum en darmen) kunnen ontstaan.

Kwaliteitseisen klysma's 

- Tijdens de bereiding moeten de tarra, de wegingen en het meten van het eindvolume goed gecontroleerd en vastgelegd worden.

- Indien je verwarmt om de stoffen op te lossen, meet en controleer je de temperatuur.

- De pH van de oplossing wordt vastgesteld.

- Bij een oplossing wordt gekeken of het product helder is en of er geen onopgeloste deeltjes worden aangetroffen.

- Als het geneesmiddel niet oplost in de klysmabasis dan moet het gecontroleerd worden op klontjes of ontmenging.

Houdbaarheid

Klysma’s kunnen in de apotheek in de regel 6 maanden op voorraad gehouden worden, als er tenminste een conserveermiddel aan de vloeistof is toegevoegd. In alle andere gevallen kunnen ze slechts een maand bewaard worden. De gebruikstermijn bij de patiënt verschilt per product.

- Klysma’s worden afgeleverd in speciale klysmaflacons: een FNA-klysmaflacon 

- In sommige gevallen moet de inhoud beschermd worden tegen licht; dit kan door de flacon in aluminiumfolie te verpakken.

- Op het etiket moet worden vermeld ‘niet om in te nemen’. Er moeten ook aanwijzingen op staan over omschudden, bewaren (op welke manier en hoelang) en hoe de inbrengapparatuur moet worden gebruikt.