Grammatica les 1 | dinsdag

• Nederlands
• Voortgezet speciaal onderwijs
• Leerroute 3

Programma en doel

• Herhaling hoofdzinnen en bijzinnen
• Uitleg meervoudig samengestelde zinnen
• Oefenen met opdracht
• Afsluiten

Doel: je kunt hoofd- en bijzinnen benoemen in meervoudig samengestelde zinnen.

Hoofdzinnen herkennen

• Er is sprake van een samengestelde zin (twee of meer persoonsvormen aanwezig)
•  Begint met nevenschikkend voegwoord: en, want, maar, of, dus.
• Standaard woordvolgorde: onderwerp en pv naast elkaar (je kunt er niets tussen denken/zetten)
• De hoofdzin kan zelfstandig gebruikt worden.

Voorbeeld: Ik kocht vandaag een broodje maar zij kwam thuis met tien tassen vol spullen.

Bijzinnen herkennen

• Er is sprake van een samengestelde zin (twee of meer persoonsvormen aanwezig)

Begint met:

• onderschikkend voegwoord, zoals toen, als, terwijl, wanneer, dat, omdat, voordat, nadat, doordat, of, etc.
• (voornaamwoordelijk) bijwoord, zoals hoe, waardoor, daardoor etc.
• betrekkelijk voornaamwoord (m.i.a.): die, dat, deze, wie, wat etc.

Voorbeeld: Ik kocht vandaag een broodje omdat ik zoveel honger had.

Bijzinnen herkennen (2)

• Andere woordvolgorde (er kan iets tussen het onderwerp en de pv staan.)

Vb: 'Doordat ik in de file stond, kwam ik te laat voor werk.

• Te vervangen door één woord.

Vb: Daardoor kwam ik te laat voor werk.

• Kan niet als zelfstandige zin gebruikt worden. 

'De meisjes mochten met die voetballer op de foto als ze in de rij gingen staan.'


Wat voor zin is dit? Tel de persoonsvormen.

1. Enkelvoudig
2. Samengesteld: hoofdzin + hoofdzin
3. Samengesteld: Hoofdzin + bijzin

'De meisjes mochten met die voetballer op de foto als ze in de rij gingen staan.'

Wat is de bijzin dan? Noteer het eerste en laatste woord.

Bijvoeglijke bijzin

Een bijvoeglijke bijzin geeft onmisbare of extra informatie over het woord dat ervoor staat.

Vb: 'Het shirt dat mijn moeder voor me kocht, is nog te groot.'

'Dat mijn moeder voor me kocht' = bijvoeglijke bijzin bij 'het shirt'.

Je herkent zo'n bijzin aan een betrekkelijk voornaamwoord, zoals: dat, die, wat (dat wat) of wie (diegene die).

'Jesse die net zeventien is geworden, wil zich graag opgeven voor rijles.'

Wat is hier de bijvoeglijke bijzin?

En aan welk woord herken je dit?

Meervoudig samengestelde zin

Je hebt geleerd dat een samengestelde zin kan bestaan uit twee hoofdzinnen of uit een hoofdzin met en een bijzin. 

Een samengestelde zin kan ook bestaan uit meer dan twee hoofdzinnen of uit een hoofdzin en meerdere bijzinnen: meervoudig samengestelde zin.

Je zoekt dan eerst de persoonsvormen:

Voorbeeld:  Dat meisje mocht met die voetballer, die altijd haar grote voorbeeld was, op de foto en ze kreeg ook een handtekening van hem.

Zoek de pv's!

Meervoudig samengestelde zin

'Dat meisje mocht met die voetballer, die altijd haar grote voorbeeld was, op de foto en ze kreeg ook een handtekening van hem.'

Dat meisje mocht met die voetballer, die altijd haar grote voorbeeld was, op de foto: hoofdzin

Ze kreeg ook een handtekening van hem: hoofdzin

Die altijd haar grote voorbeeld was: bijvoeglijke bijzin bij 'die voetballer'.

Let dus op: betrekkelijke voornaamwoorden en voegwoorden.

Nu: pak bladzijde 211 erbij, opdracht 2

Maak zin 2, 3 (en 4) zelf.

1. Tel eerst de persoonsvormen (en dus de zinnen)

2. Benoem de hoofdzinnen en bijzinnen.

We bespreken deze vragen hierna en dan sluiten we af.

(Nevenschikkende voegwoorden: en, maar want, of en dus)

Zin 2

Toen ik me verslapen had = bijzin

Omdat ik mijn wekker niet gezet had = bijzin

(Toen) rende ik naar de bushalte = hoofdzin

(Maar) de bus reed net weg = hoofdzin

Let dus op voegwoorden: toen, omdat, maar 

Zin 3

Als je op vakantie bent = bijzin

Let je vaak minder op wat je uitgeeft = hoofdzin

(dat) wat je uitgeeft = bijvoeglijke bijzin

(En) koop je soms dingen die je thuis nooit zou kopen = hoofdzin

die je thuis nooit zou kopen = bijvoeglijke bijzin

Let op betrekkelijke voornaamwoorden zoals dat, die, wat en wie

Zin 4

Wie (diegene die) zich hebben opgegeven voor ons zomerkamp = bijv. bijzin

(Diegene) sturen wij binnenkort een informatiebrief = hoofdzin

Zodat zij weten wat ze kunnen verwachten = bijzin

wat ze kunnen verwachten = bijvoeglijke bijzin

'Wat ze kunnen verwachten' is te vervangen door 1 woord:  

Zodat zij dat weten.

Afsluiten

Huiswerk voor vrijdag: opdracht 2 (niet het vierde streepje) van Grammatica blok 5.

- Werk aan boekopdracht 4!