Voornaamwoorden (vr., aanw., betr., onbep.)

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 2

Voornaamwoorden

Vragend, aanwijzend, betrekkelijk en onbepaald

Herhaling van pers., bez., wederkerend en wederkerig

Lesdoelen

• Je hebt je kennis rondom pers., bez., wederkende en wederkerige vnw opgefrist en kunt ze in een zin benoemen
• Je kent het verschil tussen vr, aanw., betr. en onbep. vnw
• Je kunt de vr, aanw., betr. en onbep. vnw in een zin benoemen

Soorten voornaamwoorden

Eerder gehad (GR blok 1):

• Persoonlijk voornaamwoord
• Bezittelijk voornaamwoord
• Wederkerend voornaamwoord
• Wederkering voornaamwoord

Nieuw (GR blok 2):

• Vragend voornaamwoord
  
• Aanwijzend voornaamwoord
  
• Betrekkelijk voornaamwoord
• Onbepaald vnw

Persoonlijk voornaamwoord

Persoonlijke vnw noemen (meestal) personen zonder ze bij naam te noemen. Ook kunnen ze in plaats van een dier of een ding in de zin staan.​

Voorbeelden:​

Hij vindt dat niet leuk > Thomas vindt dat niet leuk ‘Hij’ = pers. vnw​

Zij vinden dat niet leuk > Johan en Thomas vinden dat niet leuk ‘Zij’ = pers. vn

LET OP! ‘Het’ kan ook pers. vnw zijn. ‘Het hoort dan niet bij een zelfstandig naamwoord, maar verwijst naar iets anders. Bijvoorbeeld:​

Ik heb het goed gemaakt ‘het’ = pers. vnw en verwijst naar bijv. het proefwerk. 

Als onderwerp       

Niet onderwerp       

ev
1e persoon
2e persoon

3e persoon

mv

1e persoon

2e persoon

3e persoon

Persoonlijke voornaamwoorden

Ik

Jij, u

Hij, zij, het

Wij

Ons

Jullie

Jullie

Zij

Mij

Jou, u

Hem, haar, het

Hun, hen

Bezittelijk voornaamwoord

Een bezittelijk voornaamwoord geeft aan van wie iets is (dus wiens bezit het is)

Een bez. vnw. staat vaak voor hun znw (soms met een bnw ertussen): zijn (nieuwe) jas

Als het bez. vnw. zelfstandig is gebruikt, staat er een lidw voor:

Mag ik jouw pen? Je kan beter de zijne gebruiken. 

Persoonlijke en bezittelijke vnw

Wederkerende vnw

Een wederkerend vnw komt 

alleen voor in combinatie 

met een wederkerend ww, 

zoals zich vergissen / 

zich verheugen.

Wederkerig vnw

Een wederkerig (!) vnw verwijst naar meer personen.

Wederkerige vnw = elkaar / mekaar

Voornaamwoorden

wederkerig voornaamwoord

elkaar

mekaar

Komen jullie ook naar de kampioenswedstrijd kijken?

'jullie' is een

1. persoonlijk voornaamwoord
2. persoonlijk vnw.

Wederkerende vnw

Een wederkerend vnw komt 

alleen voor in combinatie 

met een wederkerend ww, 

zoals zich vergissen / 

zich verheugen.

Wederkerig vnw

Een wederkerig (!) vnw verwijst naar meer personen.

Wederkerige vnw = elkaar / mekaar

Komen jullie straks ook naar de wedstrijd?
'jullie' =

1. persoonlijk voornaamwoord
2. bezittelijk voornaamwoord
3. wederkerend voornaamwoord
4. wederkerig voornaamwoord

Waarom heeft hij zich niet gewassen?
'zich' =

1. persoonlijk voornaamwoord
2. bezittelijk voornaamwoord
3. wederkerend voornaamwoord
4. wederkerig voornaamwoord

Jullie paspoorten zijn niet meer geldig.
'Jullie' =

1. persoonlijk voornaamwoord
2. bezittelijk voornaamwoord
3. wederkerend voornaamwoord
4. wederkering voornaamwoord

Vandaag zijn we naar de zee gegaan
'we' =

1. persoonlijk voornaamwoord
2. bezittelijk voornaamwoord
3. wederkerend voornaamwoord
4. wederkerig voornaamwoord

Wat vindt je leraar van dit antwoord?
'je' =

1. persoonlijk voornaamwoord
2. bezittelijk voornaamwoord
3. wederkerend voornaamwoord
4. wederkerig voornaamwoord

Jij ergert je veel te veel!
'je' =

1. persoonlijk voornaamwoord
2. bezittelijk voornaamwoord
3. wederkerend voornaamwoord
4. wederkerig voornaamwoord

Zijn deze oorbellen van haar?

'haar' is een

1. persoonlijk voornaamwoord
2. bezittelijk voornaamwoord
3. wederkerend voornaamwoord
4. wederkering voornaamwoord

Vragend voornaamwoord

• Verwijzen naar personen, begrippen of dingen
• Voorbeelden van vr. vnw: wie, wat, welke, wat voor (een)
• Staan vaak aan het begin van de zin, maar niet altijd!!
• LET OP! GEEN VR. VNW: waarom, wanneer, waar, hoe, etc.

Voorbeelden:

• Wat ligt daar op tafel?
• Weet je al wie je uitnodigt voor het feestje?

Aanwijzend voornaamwoord

• Wijst iets of iemand aan
• Voorbeelden: van aanw. vnw.: deze, die, dit, dat
• Kan i.p.v. het lidwoord voor het zelfstandig naamwoord staan, bijv.:  de leerling => die leerling/deze leerling
• Maar kan ook zelfstandig in de zin staan, bijv.: Het pak is erg vol.        Dat/Dit moet je dus voorzichtig openmaken.

De-woorden -> deze of die                   Het-woorden -> dit of dat

Betrekkelijk voornaamwoord

• Verwijst terug naar een woord of een woordgroepje dat er vlak voor staat.
• Voorbeelden van betr. vnw.: die, dat, wie, wat
• antecedent = woord(groepje) waar het betr. vnw. naar verwijst
• LET OP!! die/dat zijn ook aanw. vnw + wie/dat ook vr. vnw!!

Voorbeelden:

• Het boek dat ik gisteren gekocht heb, heb ik nu al uitgelezen. 
• De knappe man die ik vanochtend zag, is al getrouwd. 
• Alles wat je wilt weten, staat in deze brochure.

Onbepaald voornaamwoord

• verwijst vaag naar iets of iemand. Je kent geen bijzonderheden van de persoon of het ding.
• Voorbeelden van onbep. vnw.:  iets, niets, niemand, iemand, alles, men, wat (= iets), elke, ieder(een).

Voorbeelden:

• Weet jij of we wat (= iets) moeten laten weten?
  
• Niemand wil iets van mij aannemen.

Welke van de onderstaande is een
VRAGEND voornaamwoord?

1. die
2. welke
3. mijn
4. iets

In welk rijtje staan alléén aanwijzend voornaamwoorden?

1. die, daar, zulke
2. mijn, zijn, jullie
3. die, dat, deze
4. alles, iets, wat

Welk woord hoort niet in het rijtje:

WIE - WAT - WAAR - WELKE?

1. wie
2. wat
3. waar
4. welke

Welk woord hoort niet in het rijtje:

DIE - DAT - DAAR - DEZE?

1. die
2. dat
3. daar
4. deze

Wie heeft het schoolfeest georganiseerd?
'Wie' =

1. aanwijzend voornaamwoord
2. persoonlijk voornaamwoord
3. vragend voornaamwoord
4. betrekkelijk voornaamwoord

Heeft niemand iets van Julia gehoord?
'niemand' =

1. aanwijzend voornaamwoord
2. betrekkelijk voornaamwoord
3. onbepaald voornaamwoord
4. vragend voornaamwoord

Het meisje dat hij leuk vindt.
'dat' =

1. betrekkelijk voornaamwoord
2. aanwijzend voornaamwoord
3. bezittelijk voornaamwoord
4. persoonlijk voornaamwoord

Wat heb je gisteren gedaan?
'Wat' =

1. onbepaald voornaamwoord
2. vragend voornaamwoord
3. betrekkelijk voornaamwoord
4. aanwijzend voornaamwoord

Heeft deze boot hetzelfde zeil als die catamaran daar?
'deze' =

1. betrekkelijk voornaamwoord
2. onbepaald voornaamwoord

Heeft deze boot hetzelfde zeil als die catamaran daar?
'deze' =

1. betrekkelijk voornaamwoord
2. onbepaald voornaamwoord
3. vragend voornaamwoord
4. aanwijzend voornaamwoord

Wat is het antecedent in 'De zeer knappe Narcissus wees de verliefde Echo die hem een kus gaf, af.'?

1. Narcissus
2. Echo
3. De zeer knappe Narcissus
4. de verliefde Echo