vitale functies

• Verpleging en verzorging
• MBO
• Studiejaar 1

Vitale functies

hartslag

saturatie

bloeddruk

temperatuur

ademhaling

bewustzijn

Persoonlijke verzorging 

Vitale functies

 Observeren / Vitale functies

Vitale functies

Wat kan je meten en observeren?

Ademhaling

Bij het beoordelen van de ademhaling wordt op de volgende punten gelet:

• Ademhalingsfrequentie per minuut
• Regelmaat
• Diepte
• Bijgeluiden
• Kenmerken van kortademigheid

Ademhalingsfrequentie

De ademhalingsfrequentie wordt uitgedrukt in het aantal ademhalingen per minuut.

De ademhalingsfrequentie gemiddeld 14 tot 18 ademhalingen per minuut

Observeren ademhaling

De ademhaling wordt geobserveerd door te kijken naar het op en neer gaan van de borstkas en buik.

 Eén inademing en één uitademing tellen samen als één ademhaling. 

Om de ademhalingsfrequentie te meten dienen de ademhalingen gedurende 30 seconden geteld te worden.

intrekkingen

shine stokes ademhaling

lange pauzes, diepe ademhalingen

vanaf 45 sec

mensen zijn vaak in hun laatste fase

aan de slag met de ademhaling

ik ga het eerst voordoen, ik ga normaal ademhalen, hun gaan tellen

ik ga hyperventileren hun gaan tellen

ik ga mijn adem vasthouden en daarna weer tellen

daarna in duo's oefenen

Saturatiewaarden

• Normaal 96 - 100%
• Bij COPD, hartfalen: 92 - 100%

oefenen met meten

COPD is een longaandoening

bij normale saturatie mooie roze lippen

bij zuurstoftekort, andere ademhaling, blauwe verkleuring van de mond, cyanose noem je dat

Hartslag

Wanneer het hart samentrekt wordt het bloed de slagaders ingepompt.

De hartslag is goed te voelen op plekken waar de slagaders dicht onder de huid lopen.

welke plekken zijn dat??

De hartslag wordt op drie punten beoordeelt:

• Frequentie
  
• Regelmaat
  
• Kracht
  

plekken waar de hartslag goed te voelen is:

voel maar eens aan de kracht van de pols van je buurvrouw/buurman

1. Pols (Radiale Arterie)

Plaats twee vingers (meestal wijs- en middelvinger) aan de binnenkant van de pols, net onder de basis van de duim.

Dit is een van de meest gebruikte plekken om de hartslag te meten.

2. Hals (Carotis Arterie)

Plaats twee vingers aan de zijkant van de keel, net naast de luchtpijp.

Gebruik lichte druk, omdat te veel druk kan leiden tot duizeligheid.

3. Bovenarm (Brachiale Arterie)

Dit punt wordt vaak gebruikt bij baby's. Plaats je vingers aan de binnenkant van de bovenarm, tussen de biceps en triceps.

4. Lies (Femoraal Arterie)

Voel in de liesstreek, waar de dij overgaat in de romp. Deze locatie wordt vaak gebruikt in medische situaties.

5. Voet (Dorsalis Pedis Arterie)

Voel aan de bovenkant van de voet, net boven de grote teen.

6. Enkel (Posterior Tibiale Arterie)

Plaats je vingers net achter de binnenkant van het enkelbot.

Door lichte druk uit te oefenen op een van deze plekken kun je het pulseren van de slagader voelen, wat een directe indicatie is van de hartslag.

Beoordelen hartslag

Hartfrequentie

De hartfrequentie wordt uitgedrukt in aantal hartslagen per minuut.

Normaalwaarde tussen de 60 en 90 slagen per minuut.

hartfrequentie <60 per minuut wordt een bradycardie genoemd

hartfrequentie >100 per minuut wordt tachycardie genoemd

meet de hartslag voor 15 sec dan vermenigvuldigen met 4

liever 30 sec en dan keer 2, is meer betrouwbaar

De gebruikelijke plaats om de hartslag te controleren is de pols. Als dit niet mogelijk is (bijvoorbeeld bij amputaties), of als de polsslag moeilijk te voelen is, probeer dan de andere mogelijkheden. Leg de wijsvinger en middelvinger met een lichte druk op de juiste plaats. Leg bij de polsslag de vingers aan de binnenzijde van de pols van de zorgvrager, aan de kant van de duim, op het einde van het spaakbeen.

aan de slag met de hartslag

- meten in rust

- meten na inspanning, ren de trap 2 verdiepingen op en af in snel tempo

of doe 20 squats

- doe de meting bij de halslagader en op de pols

Bloeddruk

                                                                                   wat is het?

Het bloed wordt door het hart in de verschillende slagaders gepompt. Zo zorgt het hart ervoor dat het bloed door het bloedvatenstelsel stroomt. Het stromende bloed oefent druk uit op de bloedvaten. Deze druk is niet in alle bloedvaten even hoog. De druk in de bloedvaten vlak bij het hart (aorta en longslagader) is het hoogst; verderop in het bloedvatenstelsel wordt deze druk steeds lager.

Stel je bloeddruk voor als een waterleiding in je lichaam. Je hart is als een pomp die water (bloed) door de leidingen (je bloedvaten) duwt.

Bovendruk is hoe hard de pomp het water door de leidingen duwt op het moment dat het hart samentrekt. Onderdruk is hoe veel druk er nog over is in de leidingen als de pomp even pauze neemt.

Als de druk te hoog is, kunnen de leidingen beschadigen. Als de druk te laag is, stroomt het water niet goed genoeg rond. Daarom is het belangrijk dat je bloeddruk precies goed is, zodat alles soepel blijft werken! 

Bloeddruk

De bloeddruk wordt uitgedrukt in twee getallen:

• Bovendruk (systolische druk)
  
• Onderdruk (diastolische druk)
  

Normaalwaarden: 120/ 80 mmHg

wordt beschreven als RR, dat betekent Riva Rocci, de uitvinder van de bloeddruk

neem protocol erbij van vilans

Stel je bloeddruk voor als een waterleiding in je lichaam. Je hart is als een pomp die water (bloed) door de leidingen (je bloedvaten) duwt.

Bovendruk is hoe hard de pomp het water door de leidingen duwt op het moment dat het hart samentrekt. Onderdruk is hoe veel druk er nog over is in de leidingen als de pomp even pauze neemt.

Als de druk te hoog is, kunnen de leidingen beschadigen. Als de druk te laag is, stroomt het water niet goed genoeg rond. Daarom is het belangrijk dat je bloeddruk precies goed is, zodat alles soepel blijft werken! 

Bloeddruk

De bloeddruk schommelt gedurende de dag.

De bloeddruk beïnvloed door inspanning en emoties.

Een langdurig hoge bloeddruk verhoogt het risico op hart- en vaatziekten. 

Bloeddruk

belangrijke punten:

- altijd meten aan dezelfde arm

- nooit aan een arm meten die een wond heeft, een infuusnaald een verlamming, oedeem

- nooit aan de zijde waarbij er een amputatie is geweest, denk aan borstamputatie

- oppompen tot 200 mhg

- bij een afwijkende meting doe je een controle meting aan dezelfde kant, hier moet 1 minuut tussen zitten

- beste houding:

Zittend met de rug tegen de rugleuning van een stoel.

Benen niet gekruist; de voeten plat op de grond.

Blote arm rustend op tafel; het midden van de bovenarm ter hoogte van het hart; de hand ontspannen en niet in een vuist. 

- niet praten tijdens de meting

voordoen aan de hand van het vilans protocol

aan de slag met de bloeddruk

- ga met het vilans protocol ernaast de bloeddruk meten

- doe de meting 2 keer aan dezelfde arm

Lichaamstemperatuur

De kerntemperatuur is de temperatuur die 

heerst in de romp en de hersenen.

De kerntemperatuur schommelt tussen 

de 36,5 en 37,5 graden.

Lichaamstemperatuur

De volgende begrippen worden aangehouden om de kerntemperatuur te beschrijven:

• Ondertemperatuur: <35,5 graden.
  
• Normale temperatuur: 35,5 tot 37,5 graden.
• Verhoging (subfebriele temperatuur) 37,5 tot 38,0 graden.
  
• Koorts: >38,0 graden.
  

Temperatuur meten

• Rectaal (rectum)
  
• Axillair (oksel)
  
• Oraal (mond)
  
• Tympanisch (oor)
  
• femoraal ( lies )
• Voorhoofd met infrarood
  

rectaal exacte waarde

axillair 0,5 erbij optellen

mond 0,3 °C, let op geen koud of warm eten

femur 0,5 °C

bewustzijn

geen reactie

reactie op pijn

reactie op aanspreken

alert

onrust

De vitale functies scoren

maak een casus en laat ze de score uitrekenen

mw x, 85 jaar

opgenomen ivm een longontsteking

Ademhaling is 23 per minuut

polsslag 109 slagen per minuut

bloeddruk systole 97 diastole 50

temperatuur 39,6 graden

urineproductie is 50 ml per uur

bewustzijn reageert op aanspreken

opdracht

maken uit boek persoonlijke basiszorg, module 8 de praktijksituatie, vraag 3 en 4 mag je overslaan