les 4

• Economie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

Hoofdstuk 2      Overheid en sociale zekerheid

Telefoons in de telefoontas, kauwgom in de prullebak

Boeken en schrift open op tafel

ik loop langs om het huiswerk te controleren

• 
  
• we kijken het gemaakte werk na
• je kunt beginnen aan de oefentoets
• deze bespreken we dinsdag
• woensdag is dan de toets

Deze les

• 
  
• we kijken het gemaakte werk na
• ik bespreek paragraaf 2.2
• zelfstandig werken aan de opdrachten van paragraaf 2.2

Opgave 2.11 a

Onjuist zijn 2,4 en 5

Bij 2 gaat het over indirecte belastingen.

Bij 4 gaat het over directe belastingen.

Bij 5 mag dit tekort niet hoger zijn dan 3% van het bbp.

b Als de uitgaven groter zijn dan de inkomsten

• 
  
• we kijken het gemaakte werk na
• ik bespreek paragraaf 2.2
• zelfstandig werken aan de opdrachten van paragraaf 2.2

Opgave 2.12 a

1 Veiligheid en Justitie

2 Infrastructuur en Milieu

3 Sociale zekerheid en Arbeidsmarkt

b 78,5/264,4 x 100 = 29,7%

c 7,9-33,8 / 33,8 x 100 = -76,6%

d 6,4/438,2 x 100 = 1,5%

e 1 Percentage indirecte belastingen: 80,7/263,1 x 100 = 30,7%

   2 Percentage sociale premies: 41,0+58,7 / 263,1 x 100 =

      37,9%

• 
  
• we kijken het gemaakte werk na
• ik bespreek paragraaf 2.2
• zelfstandig werken aan de opdrachten van paragraaf 2.2

Opgave 2.13 a

Ja, het EMU-tekort collectieve sector in % van het binnenlands inkomen is 3,3/709 = 0,47%.

Dit is minder dan 3%

b Schuld 31 december 2017        € 438,2 miljard

Financieringstekort 2017             €     3,3 miljard -

Schuld per 31 december 2016      € 434,9 miljard

• 
  
• we kijken het gemaakte werk na
• ik bespreek paragraaf 2.2
• zelfstandig werken aan de opdrachten van paragraaf 2.2

Opgave 2.13 c

In 2017 nam het binnenlands inkomen in procenten sterker toe dan de procentuele toename van de schuld.

d Financieringsoverschot = 4,9-0,6-1,6 = 2,7 miljard. De EMU-schuld neemt met 2,7 miljard af.

e 124+18+11+7 -1 = € 159 miljard.

• 
  
• we kijken het gemaakte werk na
• ik bespreek paragraaf 2.2
• zelfstandig werken aan de opdrachten van paragraaf 2.2

Opgave 2.14 a  1 -> 4 -> 3 -> 5 -> 2 -> 6

b Verkoopprijs excl btw 1,573/121 x 100 = € 1,30

btw per liter 0,21x1,30 =         € 0,273

accijns en heffingen                 € 0,778

Totaal belastingen en heffingen € 1,051

Totaal belastingen en heffingen in % van de consumentenadviesprijs: 1,051/1,30 x 100 = 66,8%

c 4  d B  e  B

• 
  
• we kijken het gemaakte werk na
• ik bespreek paragraaf 2.2
• zelfstandig werken aan de opdrachten van paragraaf 2.2

Opgave 2.9

d) Negatieve economische groei leidt tot afname van

    het reële inkomen en productie. Lonen en winsten

    dalen. De verkopen nemen af. 

    En zo ook bijvoorbeeld de inkomsten aan

    loonbel., soc. premies, winstbelastingen en btw.

e) koopkracht van het inkomen in 2015: 

    23000 x 0,989 x 1,014 x 1,02 = € 23.479,71

2.3 Rijksbegroting

Aan de slag         

Module Economie en maatschappij

Doornemen paragraaf 2.3

Opdrachten 2.11 t/m 2.14 maken

eerst in stilte!

Wat is een rijksbegroting?

1. Overzicht van de verwachte inkomsten en uitgaven van de rijk
2. Toelichting op de inkomsten en uitgaven

Rijksbegroting

Een overzicht van de verwachte inkomsten en uitgaven van het Rijk voor het komende jaar.

Geef (door middel van slepen) aan of de genoemde belasting een vorm van directe of indirecte belasting is.

Directe belastingen

Indirecte belastingen

BTW

Loon en inkomstenbelasting

Accijns

Vennootschapsbelasting

Motorrijtuitenbelasting

Invoerrrechten

Wat zijn geen inkomsten van de overheid?

1. belastingen
2. subsidies
3. accijnsen
4. niet belasting ontvangsten

Onder de 'overige inkomsten' van de overheid vallen o.a.:

1. aardgasbaten en dividendbelasting
2. aardgasbaten en accijns
3. aardgasbaten en boetes
4. aardgasbaten en kansspelbelasting

Wat is een financieringstekort?

1. Als de geplande uitgaven hoger zijn dan de inkomsten, dan is het financieringstekort het gat dat er dan ontstaat
2. Hoeveel geld er in een jaar geleend moet worden om de overheidsuitgaven te betalen
3. Een toename in de overheidsschuld, omdat er weer meer geld geleend moet worden dan er afgelost wordt
4. overheidsinkomsten - overheidsuitgaven

Welke begrippen horen NIET bij Prinsjesdag?

Hoedjes

Kroning

Troonrede

Miljoenennota

Stembiljetten

Rijksbegroting

Koffertje

Referendum

Minister van Financiën

Bordesfoto

De derde dinsdag van september is het ....................................

De koning leest dan de ............................. voor. De minister van .................................. presenteert de rijksbegroting en de ..........................................

In de rijksbegroting staan de verwachte ............................... en ............................ voor het komende jaar.

Inkomsten

Troonrede

Financiën

Prinsjesdag

Uitgaven

Miljoenennota

Welke doelstelling hoort hierbij?
Om de export te bevorderen, worden meer exportsubsidies gegeven aan jonge bedrijven.

1. Rechtvaardige inkomensverdeling
2. Stabiel prijspeil
3. Evenwichtige arbeidsmarkt
4. Evenwichtige betalingsbalans

Er is vraag naar arbeid op de arbeidsmarkt.
Wie zijn de vragers op de arbeidsmarkt?

1. Bedrijven
2. Werklozen
3. Werkende
4. Geen van alle

Van welke arbeidsmarkt is er sprake als er werkloosheid is?

1. Ruime arbeidsmarkt
2. Krappe arbeidsmarkt
3. Gespannen arbeidsmarkt
4. Onspannen arbeidsmarkt

inflatie

deflatie

prijsstijging

prijsdaling

koopkracht stijgt

kookkracht daalt

Wat is sociale zekerheid?

1. mensen die geen inkomen verdienen, kunnen een uitkering krijgen
2. Iedereen is veilig op straat.
3. Iedereen is vrij om zijn of haar mening te geven.
4. Iedereen mag gebruikmaken van de collectieve voorzieningen.

Wat is geen particuliere sector?

1. Schoenenwinkel
2. Fietsenwinkel
3. Ziekenhuis
4. Reclamebedrijf

Wat is de particuliere sector?

1. Van de overheid, wil winst maken
2. Van de overheid, wil geen winst maken
3. Niet van de overheid, wil winst maken
4. Niet van de overheid, wil geen winst maken

Wat zijn de vier overheden?

1. Rijk, provincie, gemeente, zbo's
2. Rijk, gemeente, waterschap, burgermeester
3. waterschap, gemeente, fusie, collectief
4. Provincie, Rijk, Belastingdienst, gemeente

Wat is privatisering?

1. De overheid koopt een dienst of activiteit van een particulier bedrijf met het idee hier winst me te kunnen maken.
2. De overheid stimuleert particuliere bedrijven om meer mensen in dienst te nemen.
3. De overheid verkoopt een dienst of activiteit aan een bedrijf in de particuliere sector.
4. Het privévermogen van eigenaren van bedrijven in de particuliere sector wordt door de overheid beschermd.