Grammatica les 4: voegwoorden

• Nederlands
• Middelbare school
• vmbo t, mavo, havo, vwo
• Leerjaar 1-3

Introductie

Les over zinnen en zinsstructuur.

Grammatica les 4

Voegwoorden

Lesdoelen

Na deze les: 

- heb je het nevenschikkend voegwoord (nevensch. vw) en het onderschikkend voegwoord (ondersch.vw) geleerd. 

Planning

• Huiswerk bespreken
• Startvraag
• Uitleg
• Aan de slag

Welk voegwoord in de volgende zin is een onderschikkend voegwoord?

"Ik wilde naar buiten, maar omdat het regende, bleef ik binnen."

1. Maar
2. Omdat
3. En
4. Ik

B) Correct antwoord ("omdat" is een onderschikkend voegwoord): De leerling herkent het onderscheid goed. → Zelfstandig aan de slag

A of C) Fout – "maar" en "en" zijn nevenschikkende voegwoorden: De leerling verwart onderschikkende en nevenschikkende voegwoorden. → Extra oefening nodig

D) Fout – "ik" is geen voegwoord: De leerling heeft moeite met het herkennen van voegwoorden in het algemeen. → Verlengde instructie nodig

Antwoord B: maak opdracht 5 op blz. 225

Antwoord A of C: maak opdracht 1 en 3 op blz. 224 + 225

Antwoord D: instructie

Had je antwoord B, maar heb je gegokt? Dan is het verstandig om mee te doen met de instructie.

Enkelvoudige zin

• Zin met één persoonsvorm
  

Samengestelde zin

• Zin met twee of meer persoonsvormen
  

Voorbeeld enkelvoudige zin

• Het wordt slecht weer vandaag.
• Ik ga vandaag naar de Action.
• Hij kijkt veel naar Star Wars.
  

Voorbeeld samengestelde zin

• Het wordt vandaag mooi weer en we gaan lekker naar het strand. 
• Hij kijkt veel naar Star Wars en schrijft daarover op zijn website.
  

Samengestelde zin

• Bestaat uit twee of meer zinnen.
• Kunnen nevengeschikte zinnen zijn, of ondergeschikte zinnen.
  

Voegwoorden

• Voegwoorden zijn een soort cement.
  
• Je kunt met voegwoorden zinnen aan elkaar plakken.

Voegwoorden

Een samengestelde zin kan een voegwoord hebben. (soms is er geen vw)

- nevenschikkende voegwoorden: deze verbinden twee hoofdzinnen met elkaar.

VB. en, maar, want, of, dus

- onderschikkende voegwoorden: deze verbinden een hoofdzin en bijzin met elkaar.

Vb. aangezien, als, dat, doordat, hoewel, mits, nadat, of, ofschoon, omdat, zodat, opdat, terwijl, toen, zodra

Nevenschikking voegwoorden

• En
• Maar
• Dus
• Want
  
• of

Onderschikking voegwoorden

• Aangezien
• Als
• Dat
• Doordat
• Terwijl
• Toen
  
• etc.

Nevenschikking

- Zinnen kunnen los van elkaar voorkomen.

- Je zou in principe tussen alle zinnen een punt kunnen zetten.

Onderschikking

- De zinnen kunnen niet los van elkaar voorkomen.

- De zinnen zijn afhankelijk van elkaar.

Wat is een bijzin?

• Je hebt bij een onderschikking te maken met een bijzin.
• Een bijzin is een zinsdeel in de vorm van een zin. Deze zin heeft een eigen persoonsvorm.
  

Volgorde hoofdzin

- Persoonsvorm staat vooraan in een zin, naast het onderwerp.

- hier kun je niets tussen zetten (tussen ow en pv).

Volgorde bijzin

- Persoonsvorm staat achteraan.
- Persoonsvorm staat niet naast het onderwerp.

De docent heeft het uitgelegd en de leerlingen snappen het.

Waaruit bestaat deze samengestelde zin?

1. twee hoofdzinnen
2. een hoofdzin en een bijzin
3. twee bijzinnen
4. geen idee

Ik ben benieuwd of jullie het snappen.

Waaruit bestaat deze samengestelde zin?

1. twee hoofdzinnen
2. een hoofdzin en een bijzin
3. twee bijzinnen
4. geen idee

De leerling stelde een vraag toen de docent klaar was met uitleggen.

Waaruit bestaat deze samengestelde zin?

1. twee hoofdzinnen
2. een hoofdzin en een bijzin
3. twee bijzinnen
4. geen idee

Luc wil wel graag hoge cijfers halen, (maar) hij heeft geen zin om daarvoor te leren.

1. nevenschikkend voegwoord
2. onderschikkend voegwoord

Suzanne kleedt zich thuis om, (voordat) ze naar balletles gaat.

1. nevenschikkend voegwoord
2. onderschikkend voegwoord

Nevenschikkend of onderschikkend?
Ik ga vanavond naar de film of ik ga sporten.

1. nevenschikkend
2. onderschikkend

Nevenschikkend of onderschikkend?
Ik moet nablijven, omdat ik gisteren mijn spullen was vergeten.

1. nevenschikkend
2. onderschikkend

Nevenschikkend of onderschikkend?
Ik kan stofzuigen, terwijl jij lekker op de bank ligt.

1. nevenschikkend
2. onderschikkend

Aan de slag

Antwoord B: maak opdracht 5 op blz. 225

Antwoord A of C: maak opdracht 1 en 3 op blz. 224 + 225

Antwoord D: maak opdracht 1 en 3 op blz. 224 + 225