Het gouden ei les 2: verhaalbegin, tijd, ruimte, personages, titel

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 3

Nederlands

Fictie: toegepast op

 'Het Gouden Ei'
Les 2

Vorige les heb je geleerd ...

... wat voor type lezer je bent

Lezen

Hoofdstuk 1 lezen

Leerdoelen

Aan het eind van deze les...

...ken je een aantal literaire begrippen die te maken hebben met de titel, de tijd en ruimte, de personages en het begin van een verhaal. 

...kun je deze begrippen toepassen op Het Gouden Ei.

Aan de slag!

We nemen nu eerst de theorie door op de volgende slides. Maak hierbij korte aantekeningen die je later kunt toepassen op Het Gouden Ei.

De theorie gaat over:

• De setting: de ruimtes/plaatsen
  
• De personages
  
• Verhaalbegin
  
• Verklaringen voor de titel
  

Verhaalbegin

• Inleidend begin De schrijver geeft eerst een beeld van de personages en hun situatie. 
  

• Midden in de gebeurtenissen De schrijver valt met de deur in huis (geen inleiding). Later krijg je aanwijzingen over de personages en hun situatie. 
  

• Proloog Een apart hoofdstuk vooraf aan het 1e hoofdstuk. Er wordt al iets verteld over de afloop. Aan het einde begrijp je pas wat hier wordt verteld. Dit wekt extra spanning op. 
  

Setting: Tijd 

• Chronologische vertelvolgorde De gebeurtenissen in een verhaal worden verteld in de volgorde waarin ze hebben plaatsgevonden.
  

Hierbij kunnen verwijzingen voorkomen naar dingen die eerder of later in het verhaal gebeuren. De vertelvolgorde wordt daarmee niet onderbroken.

• Niet-chronologische vertelvolgorde De gebeurtenissen in een verhaal worden niet verteld in de volgorde waarin ze hebben plaatsgevonden.
  

Setting: Tijd 

• Vertelde tijd De tijd die voorbijgaat in een verhaal.
  

• Verteltijd De tijd uitgedrukt in woorden of pagina’s, die gebruikt wordt om het verhaal te vertellen.
  

• Verteltempo Het tempo waarin wordt verteld. 
  

Setting: Tijd

Versnelling: de vertelde tijd is lang en de verteltijd is kort -> Een langere periode wordt verteld in weinig woorden. 

Vertraging: de vertelde tijd is kort en de verteltijd lang -> Een korte periode wordt verteld in veel woorden. 

Tijdsprong: de schrijver slaat periodes over.  

Setting: Ruimte

Setting De setting herken je aan de tijd en ruimte waarin het zich afspeelt.

Ruimte 

• Alles wat te maken heeft met plaatsen. Een land, stad, dorp, een huis, een kamer, een straat, een gebouw, een planeet. 
• De ruimte kan bestaan, maar ook niet bestaan, herkenbaar zijn of niet  herkenbaar.
• De ruimte kan een bepaalde sfeer oproepen, bijvoorbeeld spanning.
• Ook kan de ruimte het verhaal verduidelijken.

Personages 

Hoofdpersoon Dit is de belangrijkste persoon (soms meer dan 1). Van een hoofdpersoon kom je het meeste te weten (gevoelens en gedachten), het grootste deel van het verhaal ‘beleef’ je door zijn/haar ogen. Hij/zij heeft vaak een belangrijk probleem of een opdracht. 

Bijpersonen Deze personen zijn minder belangrijk en je komt over hen minder te weten. Je leert hen minder goed kennen.

Personages 

Relaties tussen personages (kunnen veranderen in het verhaal)

Helpers Bijfiguren die de hoofdpersoon helpen om zijn doel te bereiken.

Tegenstanders Bijfiguren die de hoofdpersoon tegenwerken.

Beschrijving van een personage

• Uiterlijk en karaktereigenschappen
• Kenmerken: geslacht, leeftijd, achtergrond

Personages

Personages leren kennen

Je kunt personages op verschillene manieren leren kennen.

Direct De informatie over de personages wordt letterlijk in de tekst verwerkt.

Indirect Je moet de informatie zelf afleiden uit wat personages doen, zeggen, denken of uit wat anderen over hem zeggen of denken.

Personages 

Ontwikkeling In een verhaal maken personages een ontwikkeling door. Ze worden ouder, volwassen. Ze veranderen van karakter, van gedrag. Ze komen tot inzichten, verwerken wat ze hebben meegemaakt.

Mening over personages Heb je sympathie of juist geen sympathie voor het personage? Kun jij je wel of niet vinden in hun gedrag, keuzes, daden, opvattingen?

Enkele karaktereigenschappen

Titelverklaring 

De titel verklaren: Uitleggen hoe de titel bij het boek past.

Letterlijk/figuurlijk: Een titel kun je letterlijke en/of figuurlijk uitleggen. 

Thema, persoon, plaats, gebeurtenis: De titel heeft vaak iets met het thema (onderwerp) te maken. De titel kan ook naar een persoon, plaats of gebeurtenis wijzen.

Aan de slag

Kijk nu nogmaals naar Hoofdstuk 1 en maak de opdrachten op de volgende slides.

Leesaanwijzingen:

Let tijdens het lezen op:

• De setting: de ruimtes/plaatsen
  
• De personages
  
• Verhaalbegin
  
• Verklaringen voor de titel
  

1. Leg uit hoe de titel tot nu toe past bij het verhaal.

2. Wat kun je vertellen over het verhaalbegin van Het gouden ei?

3. Waar (ruimte) speelt het verhaal zich tot nu toe af?
Geef per ruimte aan waarom deze wel/niet belangrijk is. voor het verhaal.

4. Wie is/zijn de hoofdpersonen in Het gouden ei? Wat kun je tot nu toe over hem/haar/hen vertellen?

5. Wie zijn tot nu toe de bijpersonen in Het gouden ei? Wat kun je over hun rol vertellen?

Einde van de les!

Klaar, dan mag je, in stilte, iets voor jezelf doen op je laptop voor school!