7.1

• Economie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

7.1

Welkom

3 HAVO ||  2024-2025

Hoofdstuk 7

Overheid

Programma

• Lesdoelen
• Theorie opgave 7.1
• Huiswerk
• Aan de slag
• Evaluatie

Lesdoelen

Aan het einde van de les

Kan je uitleggen hoe de overheid is georganiseerd

Kan je uitleggen waarom de overheid goederen en diensten produceert. 

Kan je uitleggen hoe overheidsbemoeienis werkt

Overheid

De centrale overheid

Het Rijk wordt ook wel 'de centrale overheid genoemd'

De ministers besturen het Rijk. Zij maken plannen en wetten die door de 2e kamer goedgekeurd moeten worden. De 2e kamer controleert zo de ministers. 

De provincie 

Verantwoordelijk voor de grond van een deel van het land

• Mogen steden uitbreiden?
• Mag extra ruimte komen voor bedrijfsterreinen? 
• Zijn er goede wegen of moeten die bijgebouwd worden?

De waterschappen

Het beheren van water en het bewaren

van de kwaliteit van ons water. 

De gemeente

De gemeente staat het dichtste bij jou

Veel zaken in jouw woonplaats worden geregeld door de gemeente.

Moeten er bomen geplant worden?

Identiteitsbewijs of paspoort regelen

 

Stimuleren

• Innovatie
• Gezond eten
• Sport
• Kinderopvang
• Duurzame energie

afremmen

• Brandstofverbruik - benzine etc. 
• Roken
• Alcohol
• Veel energieverbruik bij stoom en gas 

Wat voor goederen produceert de overheid?

Collectieve Goederen

Collectieve goederen worden door de overheid gemaakt en zijn voor iedereen beschikbaar.

• Politie.
  
• Brandweer.
• Leger.
• Zorg.
• Infrastructuur.

Collectieve sector = overheid en sociale zekerheidinstellingen

Collectieve sector

Collectieve sector

Collectieve sector

Collectieve sector

• De overheid en de instellingen voor de sociale verzekeringen vormen samen de collectieve sector.
  
• Alle goederen en diensten die de collectieve sector levert, zijn voor iedereen bestemd.
  
• De collectieve sector streeft niet naar winst, maar ze moet wel uitkomen met haar geld. Daarom maken deze instellingen elk jaar een begroting.
  

Inkomsten van de collectieve sector 

Verschil tussen collectieve goederen en quasi-collectieve goederen

Het belangrijkste verschil tussen collectieve goederen en quasi-collectieve goederen is dat quasi-collectieve goederen wel aan individuen kunnen worden toegewezen, maar het gebruik ervan niet kan worden uitgesloten.

Quasi: bibliotheek, studie's, paspoort

Vraag studenten om voorbeelden te geven van hoe collectieve goederen en quasi-collectieve goederen verschillen.

Aan de slag!

Maken paragraaf 7.1 -> opdracht 1 tot en met 6

Klaar? Herhalingsopdrachten paragraaf 7.1

Welkom

3 HAVO ||  2024-2025

Hoofdstuk 7

Overheid

Programma

• Lesdoelen
• Theorie opgave 7.1
• Huiswerk
• Aan de slag
• Evaluatie

Lesdoelen

Aan het einde van de les

Kan je uitleggen hoe de overheid is georganiseerd

Kan je uitleggen waarom de overheid goederen en diensten produceert. 

Kan je uitleggen hoe overheidsbemoeienis werkt

Welke 4 overheden hebben we in Nederland?

Collectieve Goederen

Collectieve goederen worden door de overheid gemaakt en zijn voor iedereen beschikbaar.

• Politie.
  
• Brandweer.
• Leger.
• Zorg.
• Infrastructuur.

Op welke manier bemoeid de overheid zich met jouw keuzes en koopgedrag?

Stimuleren

• Innovatie
• Gezond eten
• Sport
• Kinderopvang
• Duurzame energie

afremmen

• Brandstofverbruik - benzine etc. 
• Roken
• Alcohol
• Veel energieverbruik bij stoom en gas 

Voorbeeld negatieve externe effecten

De productie van olie heeft een negatieve invloed op de welvaart van 

een land, omdat er grondstoffen worden uitgeput. Dit effect is 

onbedoeld en extern: het is niet de bedoeling van oliebedrijven om 

grondstoffen uit te putten en de kosten hiervan worden niet meegenomen in de prijs van olie. 

De consumptie van olie heeft ook een negatieve invloed op de welvaart van een land, doordat er uitlaatgassen worden uitgestoten. Dit effect is ook onbedoeld en extern: het is niet de bedoeling van mensen die brandstof gebruiken om uitlaatgassen uit te stoten en zij betalen hiervoor geen prijs.

Bemoeigoederen: Overheid ontmoedigt door accijns

Voorbeeld positieve externe effecten

Het bouwen van nieuwe dijken in Nederland. De invloed hiervan is positief, omdat de Nederlanders door deze dijken droog blijven, en het effect is extern, omdat de voordelen hiervan voor de welvaart niet worden meegenomen in de 

opbrengsten van het bedrijf dat de dijken aanlegt.

Een festival in de stad. Door het festival kunnen omwonenden gratis 

genieten van de muziek van het festival. Dit effect is ook onbedoeld 

en extern: het is niet de bedoeling dat mensen gratis kunnen 

meeluisteren en zij betalen hiervoor geen prijs/ticket.

Bemoeigoederen: Overheid stimuleert door subsidies

Aan de slag!

Maken paragraaf 7.1

Klaar? Herhalingsopdrachten paragraaf 7.1