bs 4 Transplantatie en bloedtransfusie

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 6

Programma

Herhaling B3 (10 min)

Uitleg B4

Afsluiting

Huiswerk B4

Herhaling vorige les

Waarom moeten mensen elk jaar opnieuw gevaccineerd worden tegen de griep?

1. Het vaccin is na een jaar uitgewerkt.
2. Het griepvirus verandert steeds van vorm.
3. De geheugencellen raken uitgewerkt.
4. Alle antistoffen zijn na een jaar afgebroken.

Kamelen leveren nuttige
antistoffen tegen slangenbeten

Kamelen blijken zeer nuttig te zijn bij het maken van antigif tegen slangenbeten. Hun bloed is beter bestand tegen temperatuur-schommelingen en beduidend stabieler dan het bloed van paarden, de stof die tot dusver overwegend wordt gebruikt bij het fabriceren van antigif.

Het bedrijf spuit kamelen in met een beetje slangengif. De woestijndieren maken dan antistof aan. Het bedrijf haalt de antistoffen dan uit het bloed, zodat mensen de beten van giftige slangen kunnen overleven. Het probleem van antistoffen uit paardenbloed is dat een mens die slechts eenmaal kan krijgen.

Het inspuiten van kamelen met slangengif is een vorm van (1) immunisatie
het toedienen van antigif bij de mens is een vorm van (2) immunisatie

1. 1 passief natuurlijk 2 passief kunstmatig
2. 1 actief natuurlijk 2 actief kunstmatig
3. 1 actief kunstmatig 2 passief kunstmatig
4. 1 passief kunstmatig 2 actief kunstmatig

Leg uit wat de reden is dat mensen maar eenmaal antistoffen uit paardenbloed kan krijgen.

B4 transplantatie en bloedtransfusies

lesdoelen

- je kent de verschillende bloedgroepen

- je kunt uitleggen welke bloedgroep de universele donor en welke de universele acceptor is

- je kunt uitleggen waarom rhesus negatieve vrouwen een spuit met antistoffen nodig hebben als ze zwanger zijn.

- je kunt uitleggen waarom antistoffen tegen A en B niet schadelijk zijn voor de ongeboren baby en antistoffen tegen de rhesus factor wel.

begrippenlijst

• bloedtransfusie-bloeddonor
• bloedgroep-bloedklontering-universele ontvanger-universele donor
• resusfactor-resusantigeen-resuspositief(Rh+)-resusnegatief(Rh-)-resusziekte
• HLA

Wat is het verschil tussen antigenen en antistoffen?

Overzicht van de bloedgroepen?

Bloedgroep	antigenen	antistoffen
A	A	anti-B
B	B	anti-A
AB	AB	-
O	-	anti-A en anti-B

Bloedgroepen

Sleep naar de juiste plaats

Antistof A

Antistof B

Antistof A en antistof B

Geen antistoffen

Antigeen A

Antigeen B

Antigeen A en antigeen B

Geen antigenen

Welke bloedgroep(en) heeft/hebben antistoffen tegen A en B

De antistoffen

Als iets lichaamsvreemd is, maakt je lichaam er antistoffen tegen. 

voorbeeld:

Wanneer iemand met bloedgroep A bloed binnen krijgt van iemand met bloedgroep B, dan maakt die persoon antistoffen tegen de antigenen van B aan.

Gevolg: de B-bloedcellen klonteren aan elkaar

Bloedgroep bepaling:

klontering na toevoegen antistof A , dan is er een antigeen A aanwezig, dus bloedgroep A (of AB)

klontering na toevoegen antistof B , dan is er een antigeen B aanwezig, dus bloedgroep B (of AB)

bloed	antigeen	antistof
Rh+	resus	-
Rh-	-	anti-resus

De resusfactor:

De antistoffen tegen de resusfactor gaan we pas aanmaken na een eerste besmetting!

Wie kan bloed geven aan wie

                     (donor)      (ontvanger)

Resusfactor bij zwangerschap

resuskindje!

Bepaal de bloedgroep:
Anti-A: klontering
Anti-B: klontering
Anti-Resus: geen klontering

1. AB+
2. AB-
3. 0+
4. 0-

Patiënten met een ernstige vorm van de ziekte van Von Willebrand kunnen behandeld worden door het toedienen van een medicijn met de stollingsfactor VWF. Omdat dit medicijn wordt gemaakt uit bloedplasma van gezonde donoren, bevat het kleine hoeveelheden van de bloedgroep-antistoffen anti-A en anti-B.
Toediening van grote hoeveelheden van dit medicijn kan bij bepaalde bloedgroepen, klontering van rode bloedcellen tot gevolg hebben.
Patiënten van één bepaalde bloedgroep kunnen zonder gevaar voor klontering met dit medicijn behandeld worden.
Welke bloedgroep wordt hier bedoeld?

1. bloedgroep A
2. bloedgroep B
3. bloedgroep AB
4. bloedgroep O

Beantwoord bovenstaande vragen

HLA (human leukocyte antigen)

MHC I eiwitten, bij mensen ook wel het HLA genoemd, zijn eiwitten op onze cellen

Door het HLA systeem kunnen lymfocyten onze eigen cellen van lichaamsvreemde cellen onderscheiden. 

Iedereen heeft zijn eigen unieke HLA systeem (eigen antigenen). 

HLA systeem en transplantatie

Als bij een transplantatie een orgaan afkomstig is van een donor dan is er kans op een afstotingsreactie doordat MHC eiwitten op het donororgaan worden gezien als antigenen.

T-cellen herkennen de antigenen op de cellen als lichaamsvreemd en breken deze af. 

Bij transplantatie is een internationaal HLA matchings systeem ontwikkeld om een juiste donor te vinden

 HLA - immuuneiwitten

Elk blokje stelt een persoon voor met een homoloog chrosomenpaar (van vader en moeder) nummer 6 waar de HLA-genen op liggen. 

maak opgave 32

lesdoelen

- je kent de verschillende bloedgroepen

- je kunt uitleggen welke bloedgroep de universele donor en welke de universele acceptor is

- je kunt uitleggen waarom rhesus negatieve vrouwen een spuit met antistoffen nodig hebben als ze zwanger zijn.

- je kunt uitleggen waarom antistoffen tegen A en B niet schadelijk zijn voor de ongeboren baby en antistoffen tegen de rhesus factor wel.

Huiswerk

Maak opgaven van basisstof 4

transplantatie

• elke cel heeft MHC-1 moleculenv (HLA antigenen)
• afweersysteem herkent die als lichaamsvreemd
• afstoting
• medicijnen tegen afstoting
• daarnaast zoeken ze een zo goed mogelijke match

Wil jij donor zijn?

1. Ja
2. Nee

auto- immuunziekten

• lymfocyten rijpen in thymus en beenmerg => krijgen alle eigen lichaamseiwitten aangeboden zodat ze die herkennen
• soms gaat dat fout => auto immuunziekte
• bijv. ms, reuma, lupus

allergie

Bij een allergie reageert een lichaam extreem gevoelig op antigenen van stoffen waar de meeste mensen normaal op reageren. 

Deze stoffen veroorzaken een afweerreactie. 

allergie

eerste contact: allergeen laat B-cellen antistoffen maken, deze koppelen aan de mestcel => geactivieerd

tweede contact: allergeen koppelt meteen aan geactiveerde mestcel => exocytose van blaasjes histamine => allergische reactie (slijm, jeuk, niezen etc.)