Stijlfouten

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

oefenen ww-spelling

uitleg stijlfouten (invulblad)

Lesdoelen

• Je beheerst de werkwoordspelling van de Nederlandse taal
• Je kunt stijlfouten in taalgebruik herkennen en verbeteren

Eerst nog even een kleine oefening!

De ...........(ingestorten) schuurtjes waren gelukkig verzekerd.

Hoe .......... (vinden) je het nieuwe haar van Monique?

Over een week moeten we deze mail ............ (beantwoorden).

Op welke plek ben jij .......... (finishen)?

.......... (bieden) hulp aan anderen!

Samenvatting stijlfouten

• incongruentie
• Foutief pleonasme
• Foutieve tautologie
• Dubbele ontkenning
• Contaminatie
• Verkeerd woord
• Verkeerde uitdrukking
• Foutieve inversie
• Foutief verwijswoord
• Tweelingfouten

Incongruentie

Wat is er hier fout?

• 30 procent van de mensen zijn vaker dan eenmaal per jaar ziek.
• 30 procent van de mensen is vaker dan eenmaal per jaar ziek. 

• Een aantal mensen komen altijd te laat.
• Een aantal mensen komt altijd te laat.

• De toets werd nagekeken en de resultaten bekend gemaakt.
• De toets werd nagekeken en de resultaten werden bekend gemaakt. 

Verbeter onderstaande zinnen

1. De helft van de aanwezigen verliet de zaal.
2. Ik vind dat de politie harder tegen drugscriminelen moet optreden. Ze zijn mij veel te slap.
3. Dat soort spelletjes worden via de computer gespeeld.
4. Een aantal bouwvakkers besloten te staken.
5. Er staan een paar schoenen in de kast.
6. De media besteedt veel aandacht aan die affaire.

Antwoorden

1. De helft van de aanwezigen verliet de zaal. 
2. Ik vind dat de politie harder tegen drugscriminelen moet optreden. Ze is mij veel te slap. 
3. Dat soort spelletjes wordt via de computer gespeeld. 
4. Een aantal bouwvakkers besloot te staken. 
5.  Er staat/staan een paar schoenen in de kast.
6. De media besteden veel aandacht aan die affaire

Foutief pleonasme

Wat is de overeenkomst tussen een tautologie en een pleonasme?

Samenvattend

Tautologie = synoniemen - twee keer wordt hetzelfde gezegd, maar dan met andere woorden (twee dezelfde begrippen).

• blij en verheugd
• pais en vree
• vast en zeker
• altijd en eeuwig

Pleonasme

Pleonasme = de betekenis van een woord, dat al ergens bij is ingesloten, wordt herhaald.

• grijs beton
• vrouwelijke typiste
• witte sneeuw
• houten boomstam

Wat is dan fout hieraan?

Je mag niet twee dingen dubbelop zeggen, als je er geen figuurlijk taalgebruik mee wil aangeven.

Probeer het eens!

1. Dat is een vaste standaarduitdrukking voor die beroepsgroep.
2. De ruiters gingen te paard het strand op.
3. Zullen we die toets tot later uitstellen?
4. Bovendien moet ik ook nog mijn boeken uit mijn kluisje halen. 

Wat is dan fout hieraan.....?

• Je mag niet twee dingen dubbelop zeggen
• Tautologie
• Pleonasme

Probeer het eens!

1. Dat is een vaste standaarduitdrukking voor die beroepsgroep.
2. De ruiters gingen te paard het strand op.
3. Zullen we die toets tot later uitstellen?
4. Bovendien moet ik ook nog mijn boeken uit mijn kluisje halen. 

Dubbele ontkenning

Wat is de fout?

• De docent was niet ontevreden met de toetsresultaten.
• Denk maar niet dat ik mijn huiswerk niet maak. 

Dubbele ontkenning

• De docent was niet ontevreden met de toetsresultaten.
• Denk maar niet dat ik mijn huiswerk niet maak.

• Dubbele ontkenning (- + - = +)
• Je zegt twee keer dat iets niet zo is. 

Contaminatie

Contaminatie

Is de zin goed of fout?

• De jongen komt in aanmerking met verkeerde vrienden.
• In sociale situaties is inleveringsvermogen belangrijk.

Contaminatie : als je twee woorden of uitdrukkingen ten onrechte vermengt, spreek je van een contaminatie.

• Ik zal dat nachecken (nakijken of checken)
• Hij neemt in de klas altijd het hoogste woord. (heeft het hoogste woord of het woord nemen. 

Contaminatie samenvattend

Twee woorden die hetzelfde betekenen door elkaar halen (verhaspeling).

Komt veel voor bij spreekwoorden of uitdrukkingen.

Foutief verwijswoord of signaalwoord

Verkeerde verwijswoorden en signaalwoorden

Is onderstaande zin goed of fout?

• Erwin heeft een horloge gekregen, maar wil hem niet omruilen. (hem = het)
• De automobilist is verongelukt, omdat er een groot stuk rots op zijn auto terechtkwam. (omdat = doordat)

Wat voorbeelden

• De scholier stelde de staatssecretaris voor een probleem  wat ze niet direct kon oplossen. Wat moet zijn dat, want het is het probleem (o)
• Dat is het beste dat ik ooit gedaan heb. Dat moet zijn wat, want na de overtreffende trap gebruik je wat. 
• Ze doen waar hun zin in hebben. Hun moet zijn ze, hun mag je niet als onderwerp gebruiken. 

Regels verwijswoorden

Mannelijke de-woorden: hem, hij, deze, die

Vrouwelijke de-woorden: zij, haar, deze, die

Het-woorden: het, zijn, dit, dat

Regels verwijswoorden

Hoe zit het met 'hun' en ' hen?

• Hun- als het een meewerkend voorwerp is zonder 'aan' of 'voor'
• Hun - als hun te vervangen is door een voorzetselgroep (met, voor, bij, zich, inzetten voor, ten aanzien van + hen).
• Hen gebruik je als lijden voorwerp en na een voorzetsel
• (Ik zie hen al van verre aankomen, wij zouden dat ook van hen krijgen. 

Let op! Hun mag je nooit als onderwerp gebruiken.

Als je niet zeker weet of je hun of hen moet gebruiken, kun je altijd ze gebruiken. 

Foutieve inversie

Wat valt op?

• Die hokeyer zal niet in het Nederlandse elftal spelen.
• Zal die hockeyer niet in het Nederlandse elftal spelen?
• In het Nederlandse elftal zal die hockeyer niet spelen.

Tip: kijk naar de plaatsing van de zinsdelen

Foutieve inversie

Wat valt op?

Die hockeyer zal niet in het Nederlands elftal spelen.

Zal die hockeyer niet in het Nederlands elftal spelen?

In het Nederlands elftal zal die hockeyer niet spelen.

Tip: kijk naar de plaatsing van de zinsdelen

Zin 1: onderwerp voor de persoonsvorm

Zin 2 en 3: onderwerp na de persoonsvorm = inversie

Foutieve inversie

Inversie = het plaatsen van het onderwerp na de persoonsvorm

Wat is dan foute inversie?

Het regende de hele middag en hebben we dus niets kunnen doen. 

Het regende de hele middag en we hebben dus niets kunnen doen. 

Tweelingfouten