HV 19 'pluk de dag' 1600-1700

Welkom H4!

Programma

1. Terugblik vorige les
2. Literatuurgeschiedenis 19: Pluk de dag
3. Afsluiting en vooruitblik

10 minuten lezen

Wat was ook alweer de Latijnse spreuk die de middeleeuwen samenvat? Welke Latijnse spreuk past bij de renaissance?

 19. Pluk de dag- 1600-1700

Leerdoel:

Je weet wat het wereld-en mensbeeld in de Renaissance zijn en hoe deze vorm krijgen in de literatuur

Literatuurgeschiedenis 19

Pluk de dag (1600-1700)

deel 1: algemene inleiding

02:09

Op welke manier had de drukpers een maatschappelijke functie?

1. iedereen kon nu een verhaal lezen en daarover met elkaar praten
2. bepaalde ideeën konden sneller en makkelijker worden verspreid
3. vrouwen konden nu meer bijdragen aan de maatschappij
4. iedereen kreeg nu dezelfde versie van de verhalen te horen en dus de juiste boodschap

02:44

Welke twee mannen hadden kritiek op de Katholieke kerk en waren dus voor de Reformatie?

02:56

Wat deden de humanisten?

1. ze waren het niet eens met Luther en Calvijn
2. ze zetten zich af tegen de Grieken en de romeinen
3. ze gingen terug naar de bron; terug naar de klassieke oudheid
4. ze schreven teksten in nieuwe genres

03:31

Waar of niet waar?
Erasmus schreef in de volkstaal.

1. waar
2. niet waar

04:47

Hoe heet het bekendste werk van Erasmus?

1. Adagia
2. Colloquia
3. Enchiridion Militiis Christiani
4. Het Lof der Zotheid

De idee over de mens

• In de middeleeuwen was de mens anoniem onderdeel van de gemeenschap.
• Nu begon men de mens steeds meer als uniek individu te zien die zich diende te ontwikkelen.

Homo universalis

• Iemand die thuis was in vrijwel alle kunsten en wetenschappen
• Humanisme
• Invloed op het onderwijs  --> Latijn: internationale taal van geleerden
• Culturele elite van schrijvers en geleerden --> rederijkers
• Literatuur voor geleerde individuen

Leven op aarde

In de 16de/17de eeuw richten mensen hun blik steeds meer op het leven op aarde. 

Door ontdekkingen gaan de mensen anders over de wereld denken: 

• de aarde is rond en niet plat, de aarde draait om de zon (Copernicus)
• de ontdekking van Amerika (Columbus)
• de boekdrukkunst zorgt voor snelle verspreiding van al dit nieuws

00:50

Wat betekent renaissance?

1. klassieke oudheid
2. wedergeboorte
3. klassieke kunst
4. antropocentrisch

03:27

Wat zijn de belangrijkste kenmerken van de renaissance?

Waar of niet waar?
De terugkeer naar de klassieke oudheid was de kern van de renaissance.
A

1. waar
2. niet waar

Renaissance betekent dus wedergeboorte. Wedergeboorte van wie of wat? A

1. Literatuur, kunst, filosofie etc. uit de klassieke oudheid.
2. Jezus Christus
3. Het protestantisme
4. Het katholicisme

translatio

imitatio

aemulatio

overtreffen

vertalen

navolgen

03:57

Uit welke drie onderdelen bestaat een embleem?

05:20

Waarom is het sonnet dé renaissancetekst bij uitstek?

06:30

Hoe heet het genre waarbij het draait om het navolgen van de gedichten van Petrarca?

Emblematiek

• In dit genre worden woord en beeld gecombineerd. 
• Het bestaat uit 3 onderdelen: 

* een afbeelding (de pictura) 
* een eenregelige tekst (motto)
* een langer onderschrift in proza of poëzie (subscriptio)

• Auteur en beeldend kunstenaar werken samen. 
• Er zit een wijze les in. 
• Doel: activeren. De onderdelen versterken elkaar. Het is een literair spel. 

Literatuur in de renaissance

• Toneelstukken, liederen en gedichten bevatten een opvoedkundige boodschap: 'ter leering ende vermaeck'. 
• Daarnaast veel kluchten en komedies.

Vraeght ghy wat Sneldicht voor een dicht is?

Het is een Dicht dat snel en dicht is.

(C. Huygens, Koren-bloemen, dl. 2, 1672, p. 52)

Embleem

Sonnet

Epigram

Liederen

• Liedjes zijn van alle tijden: geloof, liefde, het gewone leven... alles werd bezongen. 
• Nieuw waren de geuzenliederen: heldendaden, spot- en strijdliederen werden gezongen om de moed erin te houden!

Reisverhalen

• Met al dat gereis, kwam er ook spannende verhalen zoals het Journaal van Bontekoe. 
• Mensen lazen dit uit nieuwsgierigheid naar de nieuwe wereld èn voor de schrijver een ideaal middel om maatschappijkritiek te geven. 

Afsluiting

Je hebt deze les geleerd over:

• Humanisme
• Reformatie
• Renaissance
• Translatio, imitatio, , aemulatio
• Poëzie; emblematiek, sonnet, epigram & liederen
  
• Literatuur; Toneel en reisverhalen
  

Vooruitblik

Volgende les: maandag 2 december

• Huiswerk: leren par. 17, 18 en 19 (p. 184-197, en LessonUps)
• Maken opdracht 1, 2, 3, 8 en 9, blz 178 en 179
  
• Meenemen: laptop, leesboek, oefenboek KERN
• Programma: afsluiten theorie literatuurgeschiedenis en verder met C. 19 overtuigen, blz 102 & 103
  

HV 19 'pluk de dag' 1600-1700