Woordsoorten les 2

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

Woordsoorten les 2

Woordsoorten herhalen

aanwijzend voornaamwoord:

- woorden als:                           deze, dit, die, dat, zulke, dergelijke, zo'n

- wijst iets of iemand aan:    dit boek, deze school, dergelijke appels, zo'n huis

betrekkelijk voornaamwoord:

- woorden als:                        die, dat, wie, wat, welk(e), hetgeen

- korte uitleg: deze woorden verwijzen naar iets, iemand --> het boek dat ik koop / de reis die ik boek / de man die daar loopt. 

Woordsoorten herhalen

vragend voornaamwoord:

- woorden als: wie, wat, welke, wat voor (een)

- vraagt naar een persoon of ding:
          Wie zei dat?
          Wat eet jij?
          Welk boek?
          Wat voor een pizza wil jij?

- Let op: hoe, waarom, hoeveel, ... zijn géén vragende voornaamwoorden!

Woordsoorten herhalen

Wederkerend voornaamwoord

	wederkerend voornaamwoord	voorbeeld
eerste persoon ev.	me	ik schaam me
tweede persoon ev.	je u	jij schaamt je
derde persoon ev.	zicht	u schaamt u (zich)
eerste persoon mv.	ons	wij schamen ons
tweede persoon ev.	je u	jullie schamen je u schaamt u (zich)
derde persoon	zich	zij schamen zich

Wederkerig voornaamwoord

Het wederkerig voornaamwoord is elkaar, elkander en mekaar.

Het wederkerig voornaamwoord verwijst naar meer personen.

voorbeeld

De boksers wilden elkaar niet te veel bezeren.

elkander is oud-Nederlands woord met dezelfde betekenis als elkaar

Woordsoorten herhalen

werkwoorden: hele werkwoorden --> (woordenboekvorm) = infinitief => de vorm van het inf. is onbepaald wat persoon, getal, tijd betreft.

zelfstandig werkwoord: maken, schrijven, lopen, 

     - is zelfstandig: kan zonder hulp van andere werkwoorden voorkomen

     - heeft een duidelijke betekenis

     - er staat altijd maar één zelfstandig werkwoord in een zin.

Anne leert de hele dag.    -    Anne heeft de hele dag geleerd.

Woordsoorten herhalen

hulpwerkwoord: zijn, hebben, zullen, worden, moeten, staan, gaan, zitten, ...

     - geeft géén handeling aan
     - helpt het zelfstandig werkwoord

Anne heeft gesport.    -    Anne moet nu gaan.    -    Anne is in Londen geweest.

                             VD                                                                                                                  VD

onvoltooid deelwoord: werkwoorden die een handeling nog aangeven --> hele werkwoord + d(e)

Huilend verliet de docent de klas / Lachend stonden de leerlingen te kijken/ 

Opdracht 3:

- In groepjes van 3-4 --> de anderen hebben het oefenboek voor zich.

- De leerlingen met het oefenboek lezen om en om de zinnen uit het boek voor en zeggen welk(e) werkwoorden in de zin staan. 

- De leerling die schrijft, zet de werkwoorden in de juiste kolom. 

- Wie heeft de meeste werkwoorden op de juiste plaats staan? 

werkwoord	infinitief	VD	OVD
opende
blijken	kunnen, vinden
hebben		overtroffen
heeft		ontvangen
gaat			snelwandelend
zijn	te zien
wil	weten
willen
blijken
zal	te bieden, hebben

Voorzetseluitdrukkingen

Is een groep woorden met ten minste één voorzetsel, die je samen als een voorzetsel gebruikt:

- met behulp van

- bij wijze van spreken

- tot hier en niet verder

- in verband met

- op grond van

- ten opzichte van

- met medewerking van

- uit hoofde van.

Bijwoorden

Een bijwoord is een woord dat extra informatie geeft.

Voorbeeld: Hij komt nooit op mijn verjaardag.

andere werkwoorden met vaste voorzetsels?

Bijwoorden

Een bijwoord is een woord dat extra informatie geeft.

Voorbeeld: Hij komt nooit op mijn verjaardag.

Bijwoorden kun je indelen in categorieën:

• tijd:                                         gisteren, opeens, straks
  
• ontkenning:                        niet, nooit
  
• hoeveelheid:                      compleet, nauwelijks, slechts
  
• graad:                                    heel, erg, zeer, graag, tamelijk
  
• frequentie (hoe vaak):   altijd, soms
  
• plaats, richting:                hier, daar, links, nergens
  
• (rest):                                    ook, natuurlijk, misschien, gelukkig, helaas, bijvoorbeeld
  

andere werkwoorden met vaste voorzetsels?

Bijwoorden

Een bijwoord is een woord dat extra informatie geeft.

Voorbeeld: Hij komt nooit op mijn verjaardag.

Bijwoorden kun je indelen in categorieën:

• tijd/duur:                                      gisteren, opeens, straks
  
• ontkenning of bevestiging: niet, nooit, wel
  
• hoeveelheid:                              compleet, nauwelijks, slechts
  
• graad/mate                                heel, erg, zeer, graag, tamelijk
  
• frequentie (hoe vaak):          altijd, soms
  
• plaats, richting:                       hier, daar, links, nergens
  
• wijze of manier:                      snel, kort, gehaast, langzaam
  

Let op (vragende bijwoorden):
Wanneer, waarom, waarheen, hoe en waarmee zijn ook bijwoorden!

andere werkwoorden met vaste voorzetsels?

Opdracht 6 + 7

Maak een kolom in je schrift van drie vakken - lees de zinnen van oefening 6 en zet de woorden in de juiste kolom. 

Gebruik voor de bijwoorden: blz. 166

Voorzetsel

Bijwoord van... 

Voorzetseluitdrukking

oefening 6:

a voor, in

b in, uit, van

c -

d Volgens, door

e met, door middel van

f naar

g in de loop van, met

h door

i met behulp van, naar

Oefening 7:

a Bijwoord van graad of mate: heel

b -

c Vragend bijwoord: Hoe

d -

e Bijwoord van ontkenning: niet

f Bijwoord van tijd: urenlang

g Bijwoord van tijd: Uiteindelijk

h Bijwoord van wijze of manier: versuft

i Bijwoord van wijze of manier: snel

Huiswerk: 

Maken: 

5 (a,b,c,d,e)

9 (a,b,c,d,e)

12 helemaal.