Herhaling cursus 5, voorbereiding op toets

• Nederlands
• Voortgezet speciaal onderwijs
• Leerroute 1

Herhaling cursus 5, voorbereiding op toets

Lidwoord

Staat vóór een zelfstandig naamwoord.

De, het, een

Bepaald: de, het

Onbepaald: een

Onderwerp van een zin vinden

Onderwerp van een zin: wie of wat +pv?

Relatie tot persoonsvorm?

Verschil met onderwerp van een tekst.

Nieuwe woordsoorten

Bijvoeglijk naamwoord ->

zegt iets over een zelfstandig naamwoord. Staat hier meestal vóór, soms ook achter. 

2 soorten:

- normaal

- stoffelijk

Instructie

Hulpwerkwoord: een werkwoord in de zin dat niet alleen kan staan. Heeft dus altijd een ander werkwoord bij zich:

kunnen, willen, mogen, hebben, worden

Zelfstandig werkwoord: Een zelfstandig werkwoord zegt wat iets of iemand doet (werken, gamen, blaffen) of overkomt (krijgen, struikelen). Het heeft een duidelijke betekenis.

ZINSDELEN

werkwoordelijk gezegde

Alle werkwoorden in een zin die samen iets over het onderwerp zeggen, noem je het werkwoordelijk gezegde (wg).

Bijwoordelijke bepaling

Bepaling van tijd,  plaats, reden

Geven vaak antwoord op vraagwoorden zoals wanneer, waarom, waarmee, hoe etc. 

Geen, één of meer bepalingen in één zin

Voorbeelden

normaal:

nieuwsgierige, leuke, vette, lekkere, geweldige, saaie etc.

stoffelijk:

gouden, papieren, houten, wollen, fleece, suède

Zelfstandig naamwoord

Alle:

Mensen, dieren, dingen, planten, gevoel, begrippen, namen

Voorbeelden:

Laptop, tafel, boos, eik, Pietje, eekhoorn, 

Hoe vind je het onderwerp in de zin?

1. door de zin vragend te maken?
2. Wie of wat + pv?’
3. Wie of wat + onderwerp + pv?’

Voorzetsel

woord dat vaak een plaats, tijd of reden/oorzaak aangeeft

Ook wel 'kastwoordjes' genoemd op de basisschool. 

Soms ook een vaste combinatie met een werkwoord:

oppakken, houden van, denken aan, 

ZINSDELEN

werkwoordelijk gezegde

Soms is het werkwoordelijk gezegde maar één werkwoord 

(de persoonsvorm), soms zijn het er meer. Bijvoorbeeld:

- Leonie kijkt naar buiten.

- Leonie heeft naar buiten gekeken. 

- Leonie wil graag naar buiten kijken.

Meewerkend voorwerp

Geeft aan voor wie iets bestemd is in de zin.

Begint vaak met aan of voor.

Staat lang niet in alle zinnen.

Hoe vind je ze?

Werkwoorden en persoonsvorm

Werkwoord: alles wat je kunt doen. 

een zin heeft vaak meerdere werkwoorden in verschillende vormen

Persoonsvorm: zegt iets over het onderwerp van een zin.

In een zin kunnen meerdere persoonsvormen staan. 

Voorbeelden

plaats (waar?): onder; het bureau op; het plein te; Zaandam bij; de supermarkt in; de oven aan de muur

tijd (wanneer?): na; het weekend om; zes uur tijdens de reis

reden/oorzaak (waarom/waardoor?): door; de warmte vanwege; de storm wegens vakantie

ZINSDELEN

werkwoordelijk gezegde

De persoonsvorm is altijd onderdeel van het 

werkwoordelijk gezegde.

werkwoordelijk gezegde =

persoonsvorm + alle andere werkwoorden

Stappenplan

Zinsdelen

De zin opdelen in verschillende groepen woorden die bij elkaar horen. 

Kijk wat je vóór de pv kunt zetten!

Hij / had / dit / gisteren / nog niet / geweten.

Voorzetseluitdrukking

een vaste combinatie met een zelfstandig naamwoord. Zo’n combinatie heet een voorzetseluitdrukking: 

bij wijze van, in antwoord op, in overleg met.

Lijdend voorwerp

De meeste zinnen bevatten een persoonsvorm, een werkwoordelijk gezegde en een onderwerp.

Veel zinnen hebben ook een lijdend voorwerp.

Met het lijdend voorwerp gebeurt iets,

het 'ondergaat' wat in het gezegde staat.

   Kahoot quiz

(als we tijd hebben)   

Theorie lijdend voorwerp

LIJDEND VOORWERP

Martijn | hangt | zijn jas | aan de kapstok.

Wat hangt Martijn? Martijn hangt zijn jas.

lijdend voorwerp = zijn jas

voorbeeld 4

ow

wwgez