2. Refractie // wat betekent visus 1.0, optotypen, fovea centralis

• Optiek
• MBO
• Studiejaar 1

Refractie de basis

Planning

Dit is een voorlopige planning, dit kan nog wijzigen.

Lesweek	Onderwerp
week 1	Het doel van de refractie, objectieve & subjectieve refractie, visus.
week 2	Wat betekent visus 1.0, optotypen, fovea centralis.
week 3	Lettergrootte en afstandsgetal, rekenkundige reeks.
week 4	Meetkundige reek, grafisch verloop van de refractie.
week 5	Pupilgrootte, brandlijnenschema's.
week 6	Grafisch verloop construeren.

	Week 2
Leerdoelen	Aan het einde van de week kan je: - uitleggen wat visus 1.0 betekent. - de verschillende optotypen benoemen en herkennen. - de voor- en nadelen van verschillende optotypen benoemen.
Theorieboek	bladzijde 14 tot en met 25
Huiswerkopdrachten	-

objectieve refractie

subjectieve refractie

de proefpersoon geeft informatie

de proefpersoon is passief

de phoropter

de proefpersoon is actief

skiascoop

opticien maakt gebruik van waarneming klant

opticiens neemt waardes over uit instrument

autorefractor

pasbril met pasglazen

vraag en antwoord

Wat betekent visus 1.0

Het brandpunt op het netvlies (bij een emmetroop oog) is eigenlijk géén brandpunt:

• het kleinst mogelijke beeldpunt wat op het netvlies wordt geprojecteerd, is een onscherp beeldschijfje met een diameter van 0,003 mm (3 micron).
• scherper dan 0,003 mm kunnen de media van het oog niet afbeelden.

Dit beeld ontstaat uit een voorwerp dat ver van ons vandaan staat, bijvoorbeeld een ster

Wat betekent visus 1.0

Ook de lichtgevoelige cellen (receptoren) in ons netvlies hebben een doorsnede van gemiddeld 3 micron (0,003 mm). 

De kegeltjes (receptoren) zijn gerangschikt in een honingraatstructuur.

Het beeldschijfje bedekt ongeveer één kegeltje, waardoor weinig diffuus licht (verstrooid licht) op de aangrenzende kegeltjes vallen.

Wat betekent visus 1.0

Twee lichtpunten, bijvoorbeeld 2 koplampen van een auto, zul je eerst waarnemen als één lichtpunt. Als de auto dichterbij komt, neem je op een gegeven moment wel twee lichtpunten waar

Wat betekent visus 1.0

Hooke (1635-1703)  ontdekte dat de afstand tussen de 2 beeldschijfjes minimaal 1,67 cel (is gelijk aan 5 micron) moet zijn om gescheiden waar te nemen.

Wat betekent visus 1.0

In de afbeelding hieronder zie je een emmetroop oog, waarbij het knooppunt K op 16,67 mm voor het netvlies ligt. Door het knooppunt gaan alle lichtstralen ongebroken naar het netvlies.

Twee lichtpunten (L) liggen 6000 mm (= 6 m) voor het oog. De beeldpunten die ontstaan liggen 5 micron uit elkaar.

Het oog ziet de lichtpunten dus gescheiden van elkaar.

Wat betekent visus 1.0

Wat is de afstand tussen deze 2 lichtpunten?

De lichtstralen 1 en 2 maken een hoek a (alpha) met elkaar. Hierdoor ontstaan twee gelijkvormige driehoeken.

De hoek die de lichtstralen maken van de oranje driehoek kun je bereken:

Tan a = overstaande zijde / aanliggende zijde = 0,005 / 16,67 = 0,0002994

a = 0,017 graden = 1' (boogminuut)

1 boogminuut = 1 / 60 = 0,01667 graden = 0,017 graden.

Hieruit kun je concluderen dat het menselijke oog twee beeldpunten die op het netvlies komen, gescheiden waar kan nemen als ze minimaal een hoek van 1' met elkaar maken.

Wat betekent visus 1.0

Er zijn natuurlijk ogen die twee punten kunnen onderscheiden met een kleinere hoek dan 1 boogminuut.

• deze ogen kunnen scherper waarnemen.

Er zijn ook ogen die een grotere hoek nodig hebben om een gescheiden waarneming te hebben.

• deze ogen kunnen minder scherp zien.

Een oog heeft een normale gezichtsscherpte of visus 1.0 als het twee punten, die onder een hoek van 1 boogminuut invallen, gescheiden kan waarnemen.

Wat betekent visus 1.0

Nu kun je ook berekenen hoeveel de twee lichtpunten, op een bepaalde afstand, uiteen moeten liggen om ze nog gescheiden waar te kunnen nemen.

conclusie:

Op 6 meter afstand moeten voor visus 1.0 twee punten 1,8 mm uiteen liggen.

Optotypen // Snellen kaart

De Nederlandse oogarts Snellen ontwierp in 1862 op grond van deze theorie optotypen (letterkaart) om de visus te kunnen bepalen. 

Van deze optotypen is de letter E de grondslag. Deze letter is opgebouwd uit een vierkant dat onderverdeeld is in 5 x 5 gelijke hokjes zoals je in de afbeelding hiernaast kan zien. 

Optotypen // Snellen kaart

Elk hokje heeft voor visus 1.0 op 6 meter afstand een afmeting van 1,8 x 1,8 mm.

Zowel de zwarte als de witte hokjes hebben deze afmeting.

Optotypen // Snellen kaart

Hoe komt het dat een persoon bij de visusregel 1.0 de ene letter wel kan herkennen en een andere letter niet?

• de ene letter is beter te herkennen dan de andere letter (T is makkelijker dan R).
• bepaalde letters hebben een astigmatische voorkeursrichtingen (E, F, L).
• de letter O is door zijn gesloten vorm volkomen vormneutraal.

Een nadeel van de optotypen van Snellen is dat de letters niet vormneutraal zijn.

Optotypen // Landolt - ringen

De letterproef is alleen opgebouwd uit het Snellen-lettertype C.

• iedere letter C heeft de opening in een andere richting.
• de klant moet aangeven waar de opening zich bevindt.

Voordeel:

bruikbaar voor kinderen en analfabeten.

Nadeel:

ook een kleine astigmatische voorkeursrichting.

Optotypen // E-haken

Alternatief voor Landolt-ringen zijn de E-haken.

• de E wordt in verschillende standen geplaatst.
• de klant geeft aan waar de opening zich bevindt.

Nadeel:

duidelijke voorkeursrichting.

Optotypen // E-haken

Alternatief voor Landolt-ringen zijn de E-haken.

• de E wordt in verschillende standen geplaatst.
• de klant geeft aan waar de opening zich bevindt.

Nadeel:

duidelijke voorkeursrichting.

Optotypen // 'huisje-boompje-beestje'

LEA symbolen kaart

Amsterdamse plaatjes kaart

Optotypen // Goldman

Goldman heeft een andere variatie bedacht. 

• vierkanten die gelijkmatig verdeeld zijn.
• vierkanten zijn opgevuld met een schaakbordpatroon, op één na.
• klant geeft aan waar het grovere patroon zich bevindt.

Nadeel:

Lage visus: zeer groot uitgevoerd.

Fovea centralis

De fotoreceptoren van ons netvlies bestaan uit staafjes en kegeltjes.

• 6 miljoen kegeltjes (fovea centralis)
• 120 miljoen staafjes (periferie)

Fovea centralis:

Door verdunning van de retina en de grote kegeltjesdichtheid 

is de gezichtsscherpte hier het grootst.

De hoogste visus wordt behaald met het centrum van het

netvlies, de fovea centralis >> "foveaal zien" of "centrale gezichtsscherpte.

Doorsnede van het netvlies.

Het 'kuiltje' is de macula.

Hierin bevinden zich voornamelijk de kegeltjes.

Fundus foto van het oog.

De lichte plek op de foto is de oogzenuw.

Rechts van de oogzenuw ligt de macula met daarin de fovea.

klik voor meer info

de staafjes en kegeltjes in het netvlies.

Fovea centralis

Rondom de fovea bevinden zich aanzienlijk minder kegeltjes.

>> kegeltjes werken in groepjes waardoor de visus buiten de fovea afneemt.

De afname is progressief >> hoe verder naast de fovea, hoe lager de visus.

Grafische weergave van de visus.

Hoe verder van de fovea (in graden) hoe lager de visus.

Tussen de 10-20 graden bevindt zich de oogzenuw; dit is de blinde vlek.

Hier wordt geen visus waargenomen.

Fovea centralis

Op de blinde vlek neem je niet waar.

Dit heb je in het dagelijks leven niet door:

• de blinde vlek bevindt zich in het andere oog op een andere plek.
• gat in de waarneming van het ene oog wordt gedicht door het andere oog.

Kijk (met het linkeroog gesloten) naar de muis.

Varieer de afstand tot het scherm.

Op een bepaalde afstand verdwijnt de olifant.

	Week 2
Leerdoelen	Aan het einde van de week kan je: - uitleggen wat visus 1.0 betekent. - de verschillende optotypen benoemen en herkennen. - de voor- en nadelen van verschillende optotypen benoemen.
Theorieboek	bladzijde 14 tot en met 25
Huiswerkopdrachten	-