4.3

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4,5

H4.3 - hormonen

Leerdoelen:

-Je kent de hormonen en weet hoe deze de vruchtbaarheid bij mannen en vrouwen reguleren. 

- Je kent de fases van de geboorte en de betrokken hormonen

Hormonen

Hypothalamus: hormoonklier in de hersenen

Hypofyse: centrale hormoonklier 

Vanaf de puberteit: hypothalamus produceert

GnRH (gonadotropine- releasing-hormone).

           *Via bloedvaten komt dit hormoon bij de hypofyse.

De hypofyse produceert daardoor:

- FSH (follikel stimulerend hormoon) - LH (luteïniserend hormoon).

Wat hoort bij welk orgaan?

Hypofyse

Teelbal

Eierstok

Hypothalamus

LH 

Oestrogeen

Progesteron

Testosteron

FSH

GnRH

Waardoor reageren niercellen niet op testosteron en cellen van de haarzakjes wel?

Wanneer een vrouw de overgang gepasseerd is, wordt er geen oestrogeen meer geproduceerd. Welk hormoon zorgt er indirect voor dat oestrogeen geproduceerd wordt?

Aan de slag

Maken werkblad 'Hormonen vrouw' - Menstruatiecyclus

Klaar? 

Beantwoord deze vragen (leerdoelen):

1. Hoe wordt de vruchtbaarheid bij mannen gereguleerd?

2. Wat zijn de fases van de geboorte en hoe zijn welke hormonen erbij betrokken?

hormonen man

FSH stimuleert vorming zaadcellen in zaadbal

LH stimuleert productie testosteron

Testosteron zorgt voor secundaire geslachtskenmerken maar – (remt) productie FSH, LH en GnRH 

Hormonen man

Mannen hebben naast FSH en LH ook oestrogeen en testosteron. Bij mannen is de testosteron concentratie hoog tov oestrogeen concentratie. Bij vrouwen is dit omgekeerd.

Oestrogeen wordt deels uit testosteron gemaakt. Zo'n 70% wordt in lever omgezet en in vetcellen.

Hormoon regulatie man

 

uitleg van Binas 89C

Menstruatie

Gebeurtenissen tijdens de menstruatiecyclus:

1. eicel rijpt 
2. baarmoederslijmvlies groeit 
3. eisprong (ovulatie) 
4. menstruatie 

Tijdens de menstruatie wordt het verdikte deel van het baarmoederslijmvlies afgestoten.

Dag 1: start menstruatie.

FSH stijgt en stimuleert de rijping van nieuwe follikels.

Rijpende follikels geven oestrogenen af.

Rijpende follikels geven oestrogenen af.

Boven een drempelwaarde stimuleren oestrogenen LH 

-> piek in LH 

Door de piek in LH volgt de ovulatie.

Gele lichaam (overgebleven, 'lege' follikelcellen) geven progesteron af.

Oestrogenen stimuleren de groei van het baarmoederslijmvlies, progesteron zorgt voor goede doorbloeding.

Progesteron remt de afgifte van LH en FSH.

Gele lichaam verschrompeld en geeft geen progesteron meer af:

LH en FSH worden niet meer geremd en Menstruatie (afstoten baarmoederslijmvlies).

menstruatie

ovulatie

oestrogenen

progesteron

gele lichaam

eierstok

follikel

menstruatie

= LH

Negatieve terugkoppeling

Vergelijk dit plaatje met Bron 18 in je boek.

cellen van Leydig

Hoe kan het dat er nooit teveel testosteron in het lichaam van de man gemaakt wordt?

Leerdoelen 

• Beschrijven hoe hormonen een rol spelen bij de zwangerschap
• De fasen van de geboorte toelichten

zelf werken

1. invuloefening 'Hormonen vrouw'

2. nakijken - vraag mw. Horn

3. op biologiepagina.nl

Oefening 'Fases  vd bevalling'

- laat zien

4. Noteer in je schrift op volgorde:

uitdrijving, ontsluiting, nageboorte

Stappenplan menstruatiecyclus aanduiden op kalender

1. De eerste dag van de menstruatie wordt gegeven.
2. Reken 5 dagen voor de totale menstruatie.
3. De vorige eisprong kan je plaatsen door 14 dagen terug te tellen vanaf de laatste dag voor de start van de menstruatie.
4. De volgend eisprong kan je uitrekenen door 14 dagen verder te tellen vanaf de start van de menstruatie OF 10 dagen verder te tellen vanaf de laatste dag van de menstruatie.

HCG

• Bij de zwangerschap zijn verschillende hormonen betrokken.
• Als het gelukt is om zwanger te worden, blijft het gele lichaam nog 3 maanden progesteron produceren, dankzij het hormoon HCG (humaan chorion gonatropine).

HCG en progesteron

• Na 3 maanden vergaat het gele lichaam, en wordt HCG door de placenta gevormd.
• Progesteron houdt de placenta in stand, doordat het baarmoederslijmvlies dik en klierrijk blijft.
• Progesteron remt de afgifte van FSH en LH.

De geboorte

• Indaling (het hoofdje van de foetus zakt tot in het bekken, een paar weken voor de bevalling)
• Ontsluiting (spieren in de baarmoederwand trekken samen, baarmoedermond gaat verder open, vruchtvliezen breken)
• Uitdrijving (de buikspieren spannen zich aan, de moeder krijgt persweeën).
• Nageboorte

=LH

Bevalling/ geboorte

Ontsluiting (start van de bevalling): 

hypofyse maakt oxytocines aan -> samentrekken baarmoederwand (ontsluitingsweeën).

Vruchtvliezen breken en vruchtwater loopt weg.

Uitdrijving: na volledige ontsluiting: persweeën.

Nageboorte: Naweeën zorgen voor verwijderen placenta, vruchtvliezen en navelstreng.