9.5-3 Weefselvloeistof en lymfe 5V 2223

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

Paragraaf 1 Dierenwelzijn

Paragraaf 9.5 Weefselvloeistof en lymfe

Doel 9.5 

Je leert hoe cellen stoffen met het bloed uitwisselen

Uitwisseling met weefsels

Bij de haarvaten vindt de uitwisseling van stoffen plaats tussen bloed en weefsel.

De bloeddruk perst een deel van het bloedplasma (met zuurstof, aminozuren, glucose) tussen de endotheelcellen en door de poriën (indien aanwezig) het weefsel in (tussen de weefselcellen).

Bloedplasma buiten bloedvaten heet weefselvloeistof.

Weefselvloeistof

Bloed stroomt door je bloedvaten en vervoert stoffen naar alle delen van het lichaam. Een deel van het vocht uit bloed komt buiten de bloedvaten terecht. Daar noem je het weefselvloeistof.

Weefselvloeistof

Als bloed bij de haarvaten komt wordt een deel van de bloedplasma de haarvaten uitgeperst (door de bloeddruk!). Dit heet filtratie.

Hier zitten voedingsstoffen en zuurstof in opgelost.

Bloedcellen en grote eiwitten blijven achter.

Weefselvloeistof

Weefselvloeistof zit om alle cellen van een weefsel heen. Stoffen die cellen nodig hebben kunnen ze uit de weefselvloeistof halen (zuurstof, voedingsstoffen) en stoffen die ze niet nodig hebben stoppen ze in de weefselvloeistof (afvalstoffen, CO2).

Weefselvloeistof

De haarvaten nemen ook weer een groot deel van de weefselvloeistof op (resorptie) wanneer ze de organen uit gaan.

Dit komt door de hoge osmotische waarde van het bloed (door de eiwitten die zijn achtergebleven).

Weefselvloeistof

Uitwisseling met weefsels

De bloeddruk neemt af van 4,6 kPa naar 2,3 kPa tussen begin en eind haarvat.

Uitwisseling met weefsels

In het bloed achtergebleven eiwitten (te groot om het bloedvat te verlaten) zorgen voor een colloïd osmotische druk.

Wat was osmose ook alweer?

Weefselvloeistof

Zet in de juiste volgorde 

I De hoeveelheid weefselvloeistof neemt hierdoor af

II Door verschillen in osmotische waarde verplaatst water zich van de weefselvloeistof naar het bloed in de haarvaten

III In weefselvloeistof zitten geen grote bloedeiwitten opgelost, in bloedplasma wel. 

Leg uit hoe Reabsorptie in de haarvaten plaats vindt. 

III In weefselvloeistof zitten geen grote bloedeiwitten opgelost, in bloedplasma wel. 

II Door verschillen in osmotische waarde verplaatst water zich van de weefselvloeistof naar het bloed in de haarvaten

I De hoeveelheid weefselvloeistof neemt hierdoor af

Leg uit Filtratie in de haarvaten werkt. 

In begin haarvat is de bloeddruk hoog, weefselvloeistof heeft een lage druk. 

Filtratie zorgt ervoor dat vocht met aminozuren, glucose en 02 naar weefselvloeistof stroomt. 

De hoeveelheid weefselvloeistof neem toe, de bloeddruk neemt af. 

Uitwisseling met weefsels

Het verschil tussen de bloeddruk (BD) en de Colloïd Osmotische Druk (COD) levert de netto filtratiedruk (NFD).

Uitwisseling met weefsels

Deze NFD zorgt er voor dat veel weefselvloeistof aan het einde van een haarvat weer terugstroomt het haarvat in (met afvalstoffen, CO2).

Grafiek modelleren 

Teken in Spreadsheet een grafiek van de filtratie en absorptie bij een haarvat. 

Bron: binas of bron 20 Nectar 

Uitwisseling met weefsels

Dagelijks ongeveer 20L van bloedplasma -> weefselvloeistof. Ongeveer 10% blijft achter in de weefsels.

Het lymfesysteem zorgt er voor dat deze weefselvloeistof weer terug komt in de bloedbaan

Lymfesysteem

Weefselvloeistof wordt

verzameld in lymfevaten.

Het heet dan lymfe.

Lymfesysteem

Lymfevaten hebben

kleppen om te zorgen

dat de lymfe de goede

kant op stroomt.

Lymfesysteem

Via de borstbuis bij de

sleutelbeenader weer het bloed

in.

Bloedplasma=weefselvloeistof

=lymfe.

Doel 9.5 

Je hebt geleerd hoe cellen stoffen met het bloed uitwisselen

Begrippen 9.5 (overig)

tight-junctions, filtratiedruk, weefselvloeistof, colloïd-osmotische druk, lymfesysteem, lymfe, kleppen

Huiswerk

Vraag 3 t/m 10 

Nakijken 

Startvragen van hst. 10

Lymfevaten

De colloïd osmotische druk is niet voldoende om alle vloeistof die uit het haarvat gefilterd is weer terug te halen.

Zonder lymfevaten zou er veel vocht in de organen achterblijven.

Lymfevaten

Weefsel bevatten ook lymfevaten die vloeistof kunnen afvoeren.

Die lymfevaten maken deel uit van een lymfevaten stelsel (vergelijkbaar met bloedvatenstelsel).

Vanaf het moment dat de vloeistof in een lymfevat zit heet het lymfe.

Lymfevaten

Lymfevaten bevatten net als aders kleppen om er voor te zorgen dat de lymfe de goede kant op stroomt.

Lymfevatenstelsel

In het lymfevatenstelsel komt alle lymfe uiteindelijk terecht in de borstbuis en de rechterlymfestam.

Van daaruit stroomt de lymfe via de sleutelbeenaderen weer het bloed in richting van de bovenste holle ader.

Lymfeknopen/ lymfeklieren

Verspreid over het lichaam liggen in het lymfevatenstelsel ook lymfeknopen.

In de lymfeknopen wordt de lymfe gezuiverd van o.a. ziekteverwekkers.

Bekijk binas 84N Veel lymfeknopen bevinden zich in de hals, rond de longen en de darmen en in de liezen en de oksels. Licht toe dat het gunstig is dat juist daar lymfeknopen zitten.