ondersteunen bij verandering

• Welzijn
• MBO
• Studiejaar 1

welke grote veranderingen vonden er plaats in jouw leven?

verandering in je hele leven

ouder worden

andere dingen op je pad

nieuwe ervaringen

nieuwe uitdagingen 

etc.

Agogie

Beïnvloeding van gedrag van de doelgroep:

-doelgericht op verbetering

-systematisch

-bewust

-altijd psychosociale verandering

Agogiek= de leer die bij agogie hoort.

Psychosociaal

Het psychosociaal aspect heeft het over het samenspel tussen het psychische (voelen en denken) en de sociale, onderlinge verhoudingen in de omgeving

Macro niveau

Er gebeuren dingen waar je geen invloed op hebt, maar die wel van invloed kunnen zijn op jouw gedrag en functioneren. Denk aan beslissingen die de politiek maakt. Als sociaal werker is het van belang dat je weet waar je informatie kan vinden die betrekking heeft op de doelgroep

Meso niveau

Op sommige dingen heb je een beetje invloed, maar niet zoveel als je zou willen. Denk aan het krijgen van nieuwe buren. Je kan een nieuwe buur niet kiezen, maar je kan wel zoeken naar manieren hoe je met elkaar omgaat.

Micro niveau

HIermee word je eigen persoon bedoeld. Hierin gebeuren heel veel dingen waar je WEL invloed op hebt. Jij bepaalt welk wat je met je geld doet, welke kleur er op de muren komt en jij bepaalt wat je hobby's zijn.

Individuen, gezinnen en kleine groepen

Bedrijven, instellingen, clubs en scholen

De hele bevolking, hele bevolkingsgroepen

Meso

Macro

Micro 

Typen verandering

• Iets veranderen (vaak moeilijk) vs. iets toevoegen (vaak makkelijker)
• Niet veranderen is soms ook veranderen (niet volgen van negatieve invloeden)
• Incidentele verandering vs. structurele verandering 

in 3/4-tallen in gesprek

Wat is er in het algemeen nodig om je gedrag te veranderen en de verandering ook vol te houden?

Betrek jullie eigen voorbeelden daarbij.

Wat hielp je bij jouw verandering? En wat zat juist in de weg?

Klopt de stelling? Wat is jullie conclusie?

‘Kan niet ligt op het kerkhof en wil niet ligt er naast.’ en ‘Waar een wil is, is een weg'

'Als je echt wilt veranderen, dan lukt het je ook.’

Is dat echt zo?

Bedenk twee situaties; een waarin verandering lukte en een waarin dit niet lukte.

2020: vol veranderingen

Wat maakte dat de maatschappij zo snel zo drastisch veranderde? Aan welke voorwaarden moet je voldoen om het teweeg te brengen?

Voorwaarden voor verandering

• Attitude (nieuw gedrag bevredigt een behoefte)
• Sociale steun (mensen die je waardeert hebben vertrouwen)
• Persoonlijke effectiviteit (mogelijkheid tot succesvol uitvoeren)
• Interne locus of control (zelf invloed hebben)
• achtergrond
• doorzettingsvermogen
• belemmerende factoren
• volhouden

precontemplatie

contemplatie

voorbereiding

actie

onderhoud

stadium 1 precontemplatie

de burger is niet bewust van het probleem/laat struisvogelgedrag zien

mogelijke reactie SW:

• erkennen: nog niet klaar ervoor
• de burger besluit zelf
• stimuleren bewustwording door bijvoorbeeld:

• Observaties
• confrontaties
• rollenspel
• psychodrama

Stadium 2: Contemplatie

Burger is bewust van het probleem, bekijkt voor-&nadelen en uit weerstand. Kijkt de kat uit de boom.

Mogelijke reactie SW: 

• erkennen: burger is nog niet klaar
• benadrukken: burger beluit zelf
• evalueren voor- nadelen gedragsalternatieven
• verhelderen wensen, denkbeelden en waarden
• motiverende gespreksvoering

Stadium 3: voorbereiding

De burger ziet vooral voordelen, maakt plannen en doet misschien al kleine pogingen.

mogelijke reactie SW:

• checken: zijn de benodigde vaardigheden voor handen?
• helpen doelen en plan formuleren
• motiveren
• ondersteunen & wegnemen obstakels
• sociale steun mobiliseren
• toewijding bevorderen, (bijvoorbeeld contract aangaan)

Stadium 4: actie

Burger oefent nieuw gedrag, leert vaardigheden en past toe.

Mogelijke acties SW: 

• helpen gedrag herstructureren 

     en vervangen door alternatieven.

stadium 5: Onderhoud

de burger is gehecht aan het nieuwe gedrag; gewoonte

mogelijke reacties SW:

• geleidelijk afstand nemen, maar ondersteunen waar nodig.
• innerlijke beloning aanwakkeren.

Stap 6 Terugval

Verandering niet vast kunnen houden. Meerdere cycli doorlopen.

Mogelijke reactie SW:

• Ondersteunen bij afgesproken strategie bij terugval.
• Helpen accepteren terugval in het proces
• Motivatie op peil houden.

Beperkingen verandermodel

Voor iedereen anders:

• Ander startpunt. 
• Anders doorlopen
• te snel willen
• Fasen niet altijd duidelijk gescheiden

Cliënt staat centraal!!!

Stadia van gedragsverandering

Ieder verandering, hoe klein of groot ook, levert spanning op.

1. juist
2. onjuist

weerstanden

voorbeelden:

• gelijk blijven = zekerheid / veranderen voelt bedreigend
• relatie SW-burger
• voordelen gewend gedrag
• ziektewinst

Wat betekent het begrip "afweermechanisme"

Afweermechanismen

rationalisatie	argumenten voor gedrag
verdringing/ontkenning	bedreigende gevoelens wegstoppen en vervolgens ontkennen
verschuiving	negatieve gevoelens naar iets of iemand anders uiten dan de oorsprong
vermijding	bedreigende situaties ontlopen
overdekking door het tegendeel	gevoelens overschreeuwen door tegenovergestelde gevoel uiten
projectie	iemand anders het probleem toeschrijven
diskwalificatie	bijv. hulpverlener als onkundig beschouwen. van hem hoef je dan niets aan te nemen

uitingsvormen van weerstand

argumenteren	burger trekt SWer in twijfel, neemt het niet serieus of reageert vijandig
onderbreken	burger valt SW-er verdedigend in de rede
ontkennen	anderen beschuldigen, oneens zonder alternatief, gedrag vergoelijken, bagatelliseren van probleem, tegenzin uiten, uiten niet te willen veranderen
negeren	niet opletten tijdens gesprekken, niet reageren, onderwerp veranderen

omgaan met weerstand / afkeer

Vaak teken dat de kern van het probleem is gevonden.

• Veilige sfeer creëren.
•  Burger altijd betrekken (eigen regie)
• Weerstand serieus nemen en aandacht geven aan onderliggende gedachten en gevoelens.

hoe ondersteun je tijdens verandering?

Empowerment 

Een proces van versterking, waarbij individuen, organisaties en gemeenschappen grip krijgen op hun situatie en omgeving d.m.v. verwerven van controle aanscherpen van kritisch bewustzijn en stimuleren van participatie.

Versterkende beroepshouding

Respect	Meeleven, aansluiten, zonder oordeel, persoonlijk
Burgers sturend	Burger heeft regie, jij bent nieuwsgierig en staat open voor ideeën
Eigen kracht	Richten op mogelijkheden, problemen serieus nemen, iedereen kan veranderen
Zelfstandigheid en verantwoordelijkheid bevorderen	Geen taken overnemen, goede omstandigheden creëren (bijvoorbeeld vaardigheden aanleren)
Van probleem --> oplossingsgericht werken	Focus op positiviteit en de toekomst!!!
Netwerkgericht	Mobiliseer het netwerk van de burger. Stimuleer waarden als solidariteit, gelijkwaardigheid en rechtvaardigheid

8-fasen model