M4 Hoofdstuk 9 Schakelingen

• Nask / Techniek
• Middelbare school
• vmbo b
• Leerjaar 4

Hoofdstuk 9, Schakelingen

Stroom = bewegen van elektronen

Stroom beweegt van + naar -

Elektronen bewegen van - naar +

Helaas is dat zo

9.1 Weerstanden

Kleurcodering:

4 rings:

de eerste 2 ringen geven waarden aan

3e ring geeft aantal 0 'en dat er achter moet

de 4e ring geeft de tolerantie (afwijking) aan

Tabel 13 in het BINAS

Welke weerstand wordt hier weergegeven

1. 100 ohm
2. 1000 ohm
3. 210 ohm
4. 200 ohm

Welke afwijking (tolerantie) wordt er weergegeven

1. 1 %
2. 2 %
3. 5 %
4. 10 %

9.1 Weerstanden

Weerstanden in serie kan je optellen

Vervangingsweerstand Rv

Rv =- R1 + R2 + R3+.....

De volgende weerstanden staan in serie geschakeld: 15 Ω, 25 Ω, 60 Ω
Wat is de vervanging weerstand

1. 15 Ω
2. 25 Ω
3. 60 Ω
4. 100 Ω

9.1 Weerstanden

Omdat de stroomsterkte in een seriele schakeling overal gelijk is kan je dan gemakkelijk bij een gegeven spanning en gegeven weerstanden die stroomsterkte uitrekenen

I  =   U / Rv

Let op de spanning (U) op verschillende weerstanden is dus niet hetzelfde !!!!

De volgende weerstanden staan in serie geschakeld: 15 Ω, 25 Ω, 60 Ω
Er staat een totaal spanning op van 10 Volt. Bereken de stroomsterkte

1. 0.01 A
2. 0.10 A
3. 1.00 A
4. 10.0 A

In de vorige vraag kon je de stroomsterkte berekenen: 0.10 A
Wat is de spanning op de weerstand van 60 Ω

1. 60,0 V
2. 6,0 V
3. 0,16 V
4. 1,60 V

9.1 Weerstanden

Potentiometers (=Potmeters)

Regelbare weerstanden (dimmers)

LDR (Light Dependent Resistance) 

In donker veel weerstand, in licht kleine weestand

NTC (Negatieve Temperatuur Coëfficient)

In de kou veel weerstand, in warmte kleine weerstand

9.1 Weerstanden

Diode: laat stroom maar in 1 richting door  (doorlaatrichting)

Andersom: sper richting

LED: Light Emitting Diode

Diode die goed aangesloten (doorlaatrichting) licht geeft

9.2 Parallel schakeling

Elk onderdeel in de schakeling kan apart uit en aangezet worden

Meerdere stroomkringen

Allemaal op de zelfde spanning aangesloten

(in huis 230 V, in auto 12 V)

9.2 Parallel schakeling

Stroomsterkte 

Totale stroomsterkte:

stroomsterktes uit alle stroomkringen opgeteld

4 lampen zijn alle 4 parallel aan elkaar geschakeld. De stroomsterkte zijn: 1 A, 2 A, 3 A en 4 A
Wat is de totale stroomsterkte

1. 24,0 A
2. 0,10 A
3. 10,0 A
4. 4,0A

9.2 Parallel schakeling

Een vervangingsweerstand kan je berekenen met de formule

1/Rv = 1/R1 + 1/R2 + 1/R3+...

Voorbeeld

R1 = 10 Ω, R2 = 20 Ω, R3 = 40 Ω

1/Rv = 1/10 + 1/20 + 1/ 40  dan wiskunde:

1/Rv = 4/40 + 2/40 + 1/40 = 7/40

Rv = 40/7 = 5,7 Ω

Parallelschakeling met weerstanden
1 = 10 Ω, 2 = 25 Ω, 3 = 50 Ω, 4=25 Ω
Wat is de vervanging weerstand
Antwoord alleen is voldoende

9.3 Automatische schakelaars

Sensor: neemt veranderingen waar

Verwerker reageert op signaal van sensor

Actuator doet wat de verwerker aangeeft

Automaten:

Sensor neemt waar dat er geld in wordt gedaan

Verwerker telt hoeveel geld er in is gedaan

Actuator haalt als de verwerker ok geeft het juiste pakje op

9.3 Automatische schakelaars

Reed contact: 

Stalen strips in glazen buisje. maken allen contact bij aanwezigheid van een magneet (gesloten stroomkring) 

Transistor: Er loopt alleen stroom van C naar E

als er ook bij B een (kleine) stroom loopt 

B = Basis, C = Collector, E = Emitter

9.3 automatische schakelaars

Relais

B = breek contact

M = maak contact

9.4 condensator

Oplaadbare spanningsbron

Laad snel op, maar is ook snel 'leeg'

9.4 Condensator

Denk aan combi met transistor

Grote stromen apparaat stromen mogelijk