23-24 literatuurgeschiedenis 18e eeuw

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

De achttiende eeuw

De eeuw van...

de Verlichting

Historische achtergrond

• In de renaissance was men los gekomen van kerk en staat 
• Mensen gingen onderzoeken hoe de wereld in elkaar zat: empirisme
• Het idee ontstond dat de menselijke ratio alles kon oplossen: rationalisme, Age of Reason

Historische achtergrond

• Werd beleefd als een optimistische tijd, geloof in vooruitgang mede door wetenschappelijke ontdekkingen:                  Stoommachine van James Watt​

               Natuurkundige wetten van Isaac Newton​

• De ontdekkingen leidden tot de industriële revolutie​

Historische achtergrond

• Denkers in deze tijd hielden zich bezig met de inrichting van de maatschappij:​
  

               Montesquieu: trias politica​;

               Jean-Jacques Rousseau: Émile, ou de l’éducation, over de opvoeding                 van kinderen;​

               Denis Diderot: de Encyclopédie, met daarin alle nieuwe kennis                               alfabetisch gerangschikt;​

• Er werd veel getwijfeld aan de invloed van God op het dagelijks leven.​

De Verlichting

Zelf kritisch nadenken

Kennis vergaren en verspreiden  

Tolerantie, redelijkheid, gelijkheid

Filosofie, nadenken over hoe de maatschappij eruit moet zien

Van grote invloed geweest op de moderne, westerse democratieën. 

ratio/ rationalisme

De ratio is de rede, het verstand. Een verlicht mens gaat uit van zijn verstand, beredeneert alles en maakt op basis daarvan zijn beslissingen.

rationalisme

René Descartes

--> alle overgeleverde kennis wordt betwijfeld

• rede, ratio en denkend bewustzijn

Geloof/gewoonte verklaart niet, wetenschap wel

Uitgaan van het verstand

www.bing.com

Richtingen en genres in de literatuur

- spectatoriale tijdschriften

- imaginaire reisverhalen

- kinderliteratuur

- opvoedkundige zedenroman

- sentimentalisme

- briefromans

Spectatoriale tijdschriften

Bijv. De Hollandsche Spectator (1731-1735) (Justus van Effen)

- Didactisch-moralistisch weekblad van acht pagina's

- Belangrijke problemen burgerij; luchtig & eenvoudig behandeld

- Lezersbrief (mijnheer de spectator)

- Idealen van de Verlichting: kritiek door middenstand op rijken & onderlaag

- Satirisch proza

Kinderliteratuur

• opvoeding en onderwijs belangrijk
• bijzonder: jeugdlectuur
• Hiëronymus van Alphen (1746-1803)
• eenvoudig taalgebruik
• wijze les of moraal

De ledigheid

Nimmer moet ik ledig wezen;

Alles doen met lust en vlijt.

Bidden, leeren, schrijven, leezen,

Spelen, werken heeft zijn tijd.

Moeder lief kan 't ook niet veelen,

Dat de tijd verwaarloosd wordt.

Lui zijn, zegtze, is tijd te stelen,

En ons leven is zo kort!

(brief)romans

https://schooltv.nl/video/de-eerste-nederlandse-romans-wanneer-verscheen-de-eerste-nederlandstalige-roman/

Opdracht 18e eeuw

In de studiewijzer van de ELO staan twee opdrachten die betrekking hebben op de 18e eeuw: 

- De pruimeboom 

- Sara Burgerhart

Doe één van deze opdrachten en lever de uitwerking uiterlijk op 3 maart om 20.00 uur in bij 'opdrachten' in magister. Bewaar in je eigen map/dossier. 

Bronnen

https://www.literatuurgeschiedenis.org/

https://literairecanon.be/

https://schooltv.nl/

https://www.kb.nl/

https://vlogboek.nl/

https://www.cambiumned.nl/theorie/literatuur/