HS 6.3 Oplosmiddelen

• Scheikunde
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 3

H6.3 Oplosmiddelen

Na deze les....

• Kun je iets vertellen over zuurgraad, pH en indicatoren

Andere eigenschappen van water en duurzaamheid en watermanagement worden overgeslagen

Water als oplosmiddel

Water is een belangrijk oplosmiddel en

dat komt door zijn bijzondere eigenschappen

• Groot oplosvermogen
• Dichtheid
• Soortelijke warmte
• Hoog kookpunt

Oplosvermogen

• Veel verschillende stoffen kunnen goed oplossen in water.
  Ook kan er regelmatig veel van een bepaalde stof oplossen in water.
• Dit wordt het oplosvermogen van water genoemd.

• Water is het meest gebruikte oplosmiddel in de chemische industrie.

Dichtheid

In een vaste stof zijn de moleculen netjes gestapeld. In een vloeistof kunnen de moleculen langs elkaar bewegen en nemen de moleculen meer ruimte in. In een gas bewegen de moleculen  op grote afstand van elkaar.

Dus van vast via vloeibaar naar gas wordt de dichtheid van de stof kleiner De massa blijft gelijk, maar het volume neemt toe.

• dichtheid = massa : volume

LET OP:  Bij water heeft juist de vaste fase een lagere dichtheid dan de vloeibare fase

IJs neemt meer ruimte in (massa blijft gelijk).

De dichtheid van ijs (vast water) is dus kleiner dan de dichtheid van (vloeibaar) water.

Soortelijke warmte

• Soortelijke warmte is de hoeveelheid warmte die nodig is om 1 kilogram van een stof 1 graad te verwarmen
• In vergelijking met andere stoffen heeft water een hele hoge soortelijke warmte
  
• Dus om water te verwarmen is veel warmte nodig en wanneer water afkoelt komt veel warmte vrij.
  

Hoog kookpunt

Watermoleculen trekken elkaar aan alsof ze kleine magneetjes zijn. De moleculen hebben een positieve en een negatieve kant. De binding die dan ontstaat heet een waterstofbrug.  

(In vwo 4 wordt hier verder
op ingegaan)

 

Hoog kookpunt

•De waterstofbruggen moeten worden verbroken, voordat een
stof kan gaan koken. De waterstofbruggen zorgen dus voor het hoge kookpunt van water.

Andere oplosmiddelen

Water is natuurlijk niet het enige oplosmiddel

Ook wasbenzine, aceton en alcohol zijn oplosmiddelen

Aceton wordt bijvoorbeeld gebruikt om verfkwasten schoon te maken, daar lost verf dus goed in op

Zuurgraad

Een neutrale oplossing is niet zuur en niet basisch. Een neutrale
oplossing is niet schadelijk.

Een oplossing met een lage pH (zuur) of met een hoge pH (base) hebben een bijtende werking en tasten je huid aan.

Wat is zuur ?

Een zure oplossing smaakt zuur en kan bijtend voelen op je huid. De zuurgraad (pH-waarde) geeft aan hoe zuur een oplossing is. Zuur: pH < 7 en is geschikt om kalkresten te verwijderen.

Wat is basisch?

Een basische oplossing smaakt zeepachtig en voelt glibberig.

Basisch is het tegenovergestelde van zuur. Hoe basischer des te hoger de pH. Geschikt om vetresten te verwijderen.

Base: pH > 7 en < 14

PH Meten

De pH kun je meten met pH-papier. Dit papier verkleurd
afhankelijk van de pH-waarde.
In het papier zit een indicator die verkleurd. Een indicator is
een stof waarmee je andere stof kunt aantonen.

pH en rode koolsap

Rodekoolsap plus:

• azijn
• citroensap
• water
• soda
• ammonia

Zuur

Base/
Zeepachtig

Aan het einde van de paragraaf

• Kun je 4 eigenschappen van water toelichten
  Oplosvermogen, dichtheid, soortelijke warmte, hoog kookpunt
• Kun je iets vertellen over zuurgraad, pH en indicatoren