H4 - Reactietypen en Reactievergelijkingen

• Scheikunde
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 3

Reactietypen en Reactievergelijkingen

Hoofdstuk 4

Leerdoelen

• Ik weet wat chemische reacties zijn
• Ik weet wat een verbrandingsreactie is en wat hiervoor nodig is
• Ik ken de verschillende ontledingsreacties
• Ik ken de verschillende aantoningsreacties
• Ik weet wat een vormingsreactie is

Waar denk jij aan bij
chemische reacties?

Chemische reacties

• Bij een chemische reactie...
• ...verdwijnen er stoffen en ontstaan er nieuwe stoffen
• ...hergroeperen de atomen tot nieuwe moleculen

Let op:

Er verdwijnen nooit atomen en er ontstaan ook nooit nieuwe atomen.

Het koken van water is een chemische reactie.

1. Waar
2. Niet waar

Verbrandingsreacties

• Bij een verbrandingsreactie heb je nodig: brandstof, zuurstof en temperatuur
• Mist één van de drie, dan kan er geen verbrandingsreactie plaatsvinden
• Afhankelijk van de atoomsoorten in de                           brandstof ontstaan er verschillende      verbrandingsproducten

Verbrandingsreacties

• De verbrandingsproducten zijn afhankelijk van de atoomsoorten in de brandstof
• In tabel 7 (blz. 12) kun je de verbrandingsproducten vinden. Deze leer je uit je hoofd!
• In methaan (CH₄) zitten C'tjes en H'tjes. De verbrandingsproducten zijn dan CO₂ en H₂O

Welke stoffen ontstaan bij de verbranding van

H​2​​S

Ontledingsreacties

• Bij een ontledingsreactie wordt een stof "in stukjes gebroken"
• Eén beginstof, meerdere reactieproducten

Er zijn drie soorten ontledingsreacties:

1. Thermolyse: ontleding d.m.v. warmte
2. Elektrolyse: ontleding d.m.v. elektriciteit
3. Fotolyse: ontleding d.m.v. licht
   

Bijvoorbeeld:

Water --> waterstof + zuurstof

De kleur van gordijnen vervaagt vaak na lange tijd. Leg uit wat voor soort reactie dit is.

Vormingsreactie

• Bij een vormingsreactie wordt een stof gevormd uit meerdere stoffen
• Meerdere beginstoffen, één eindproduct
  

Bijvoorbeeld:

waterstof + zuurstof --> water

Aantoningsreacties

• Een aantoningsreactie is een reactie waarmee je een bepaalde stof kan aantonen
• Zuurstof: gloeiende houtspaander
• Waterstof: aansteken geeft "plofje"
• Koolstofdioxide: helder kalkwater wordt troebel
• Zwaveldioxide: geel joodwater ontkleurt
• Water: wit kopersulfaat wordt blauw
  

Aantoningsreacties

• Koolstofdioxide: helder kalkwater wordt troebel

https://www.youtube.com/watch?v=xyTEJsx1O5s

• Zwaveldioxide: geel joodwater ontkleurt

https://www.youtube.com/watch?v=e-3BkaeenX4

• Water: wit kopersulfaat wordt blauw

https://www.youtube.com/watch?v=UQtMb10287A

Bij een verbrandingsreactie komen stoffen vrij die joodwater ontkleurt en kalkwater troebel maakt. Welke atoomsoorten zou deze stof minimaal bevatten?

Reactievergelijkingen

Om een reactie schematisch weer te geven maken we gebruik van reactievergelijkingen. Hierbij staan de beginstoffen vóór de pijl en de reactieproducten na de pijl.

Regels:

1. Er komen nooit atomen bij en er verdwijnen ook nooit atomen.
2. Je mag alleen het coëfficiënt aanpassen. Dit is een heel getal!
   
3. De coëfficiënten moeten ze klein mogelijk zijn.
   

Reactievergelijkingen

Stappenplan voor het opstellen van een reactievergelijking:

1. Schrijf alle stoffen op als molecuulformule (vergeet de fase niet!) en kijk welke stof(fen) vóór en welke stof(fen) na de reactiepijl moeten staan.
2. Kijk hoeveel atomen je van elke atoomsoort vóór en na de pijl hebt.
3. Maak de hoeveelheden gelijk door coëfficiënten vóór de molecuulformules te zetten.

Oefening baart kunst!

Reactievergelijkingen

Voorbeeld 1:

Bij de ontleding van methaangas (CH₄) ontstaat vast koolstof en waterstofgas. Geef de kloppende reactievergelijking.

Reactievergelijkingen

Voorbeeld 2:

Bij de verbranding van methaangas (CH4) ontstaat koolstofdioxide en water. Geef de kloppende reactievergelijking.

Reactievergelijkingen

Probeer het nu zelf!

Geef de kloppende reactievergelijking van de ontleding van vast zinkoxide (ZnO).

Reactievergelijkingen

Probeer het nu zelf!

Geef de kloppende reactievergelijking van de ontleding van vast zinkoxide (ZnO). Hierbij ontstaat een vaste stof en een gas.

2 ZnO(s) --> 2 Zn (s) + O₂ (g)

Reactievergelijkingen

Probeer het nu zelf!

Geef de kloppende reactievergelijking van de verbranding van etheengas (C₂H₄).

Reactievergelijkingen

Probeer het nu zelf!

Geef de kloppende reactievergelijking van de verbranding van etheengas (C₂H₄).

C₂H₄ (g) + 3 O₂ (g) --> 2 CO₂ (g) + 2 H₂O (l)

Leerdoelen

• Ik weet wat chemische reacties zijn
• Ik weet wat een verbrandingsreactie is en wat hiervoor nodig is
• Ik ken de verschillende ontledingsreacties
• Ik ken de verschillende aantoningsreacties
• Ik weet wat een vormingsreactie is