3.3 Het Feodale stelsel, deel II

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

3.3 Het leenstelsel

Planning

Deze les: 

Terugblik vorige les d.m.v. examenvragen

Uitleg + opdrachten 3.3: feodaal stelsel

Maandag 18 november: GGD

Vrijdag 22 november: 3.1 islam

Maandag 25 november: toets bespreken

Wat heb je ter voorbereiding op deze les gedaan?

Is deze bron betrouwbaar als je wil weten hoe Karel de Grote eruitzag? Leg je antwoord uit

Is deze bron betrouwbaar als je wil weten hoe Karel de Grote eruitzag?

Horigen hadden minder rechten dan vrije mannen.
Leg je antwoord uit met een voorbeeld uit de bron.

Doelen 3.3

In de vorige les leerde je hoe het Frankische rijk werd bestuurd.

In de vorige les leerde je hoe het Frankische rijk zich ontwikkelde vanaf Karel de Grote.

Deze les leer je hoe het leenstelsel zich ontwikkelde.

Feodale stelsel

Kenmerkende aspecten:

• Het ontstaan van feodale verhoudingen in het bestuur
  
  

Definitie(s):

• feodaal stelsel = politiek stelsel waarbij vazal in dienst was van een leenheer (vorst / edele). Vazallen betaalden belasting en boden krijgsdienst in ruil voor land en bescherming. 

Feodale stelsel

Leenheer geeft land in leen aan leenman / vazal. 

• land = inkomsten = macht

Vazallen betaalden belasting en boden krijgsdienst in ruil voor land en bescherming.

Oorzaak - gevolg

Hoe komen we nou van de val van het Romeinse Rijk

naar het feodalisme, het leenstelsel?

Val Romeinse Rijk

Onveiligheid

Handel neemt af

Geld verdwijnt

Feodalisme

Nieuwe vorm van bestuur nodig

De volgende vragen gaan over

A Het hofstelsel 

 B het feodaal stelsel

Steek je hand in de lucht als je denkt dat het antwoord A is, het hofstelsel en laat je hand naar beneden voor het feodaal stelsel

Een boer werkt een deel van de tijd op het land van de heer.

1. Hofstelsel (omhoog)
2. Feodaal stelsel (omlaag)

Midden in het dorp staat de tiendschuur. Daarin worden goederen opgeslagen die als belasting zijn afgedragen aan de kerk.

1. Hofstelsel
2. Feodaal stelsel

Het land is te groot om door één man bestuurd te worden. Daarom worden er vrienden aangesteld die trouw zweren aan de koning en namens hem in een deel van het land regeren.

1. Hofstelsel
2. Feodaal stelsel

Wanneer er een oorlog uitbreekt, is een vazal verantwoordelijk voor het zoeken van zoveel mogelijk ridders die mee kunnen vechten met de koning.

1. Hofstelsel
2. Feodaal stelsel

We gaan verder

met wat algemenere vragen

Welke uitspraken zijn juist?

1. De leenmannen leverden hun leenheer voetsoldaten en ridders.
2. In het feodale stelsel legden de leenheer een eed van trouw af aan de leenman.
3. In het feodale stelsel liet een koning als leenheer gebieden besturen door edelen (leenmannen, vazallen).
4. Na Karels dood gingen vazallen hun leen zien als erfelijk bezit en gaven ze zelf ook land in leen uit aan lageren heren.

In de 8e eeuw wordt landgoed (= feodum)
geïntroduceerd als beloning voor ridders
in trouwe dienst van de koning. Waarom?

1. Het stond in de grondwet.
2. Land werd minder belangrijk voor vorsten.
3. Om paard en wapens te kunnen bekostigen.
4. Als pensioen bonus.

Leg uit waarom de afbeelding bij het kenmerkend aspect past. 'Op de afbeelding zie ik ..., dat past bij ..., want ...

Nadelen

• Door grote afstand volgde leenman niet altijd bevel op.

• Leenman wilde landgoed behouden en aan erfgenamen nalaten (zeker na Karel de Grote)

Leg uit wat het voordeel is voor de koning om een bisschop als leenman te hebben.

Examenvraag feodalisme

Na de val van het West-Romeinse Rijk was er in West-Europa steeds minder geld in omloop. Dit maakte aanpassingen nodig in de voedselvoorziening en in het bestuur.

Leg uit dat het gebrek aan geld werd opgevangen door het feodalisme.

• Het feodalisme ving het gebrek aan geld op, omdat de leenheer zijn gebied niet kon besturen met betaalde ambtenaren, maar zijn gebied moest verdelen in kleinere delen die hij uitgaf aan leenmannen die het gebied namens hem bestuurden 

Gebruik bron 4.
Leg met een bronelement uit of de bron representatief is voor de tijd na Karel de Grote.

Feodalisme in Germaanse tradities

Beloning trouwe dienst: (vgl land in leen)

• overwinningsbuit
• levensonderhoud
• land was geen beloning!

Eed van trouw: (vgl trouw en belasting)

• leider bijstaan met ‘raad en daad’

Leg uit met behulp van de bron dat het feodale stelsel zijn oorsprong vindt in Germaanse tradities.

Aan de slag

Wat: Maak opdracht 13 en 14

Waarom: Verwerken lesstof, voorbereiding toets

Hoe: Zelfstandig & stil

Hulp: Overleg eventueel zachtjes, daarna pas docent vragen

Tijd: 10 minuten

Uitkomst: Controleer je antwoorden via Teams

Klaar? Maak opdracht 12 en 15

Bespreken opdrachten

Huiswerk

Lees 3.1 De opkomst van de islam

en maak in een paar zinnen (3-4) een samenvatting