Vliegen

• Kunst algemeen
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 4,5

 Vliegen

In de periode tussen de twee wereldoorlogen ontwikkelden kunstenaars verschillende nieuwe vormen van abstracte kunst.

De schilderkunst raakt los van het kijken naar de werkelijkheid.

Abstracte kunst sluit goed aan bij de behoefte van het Modernisme om de bestaande regels te vervangen.

Abstracte kunst

Ook wel: non-figuratief

Geen/minder herkenbare voorstelling/

Het afbeelden of verbeelden van 

 waarneembare voorstellingen speelt geen rol

Vorm, kleur, lijnen spelen zelfstandige rol

zoektocht naar essentie en waarheid

Mondriaan kan de grillige natuur met zijn chaos van kleuren, vormen en richtingen, niet gebruiken om die universele waarheid uit te beelden.

Volgende fragment:

De eerste solovlucht over de Atlantische oceaan

door Charles Lindbergh. 

Volgende fragment:

De Lindy Hop

'swingdance'

Inspiraties was het hoppen over de oceaan. 

Vanaf minuut 3.

22. Swing is vooral populair als dansmuziek. Het vorige fragment geeft een beeld van hoe de Lindy Hop in de danszalen door het gewone publiek werd gedanst.
Leg uit waarom deze als 'onzedelijk' gezien werd.

De eerste helft van de 20e eeuw wordt sterk bepaald door de twee wereldoorlogen. Beide oorlogen hebben veel invloed op de kunsten.

Het Italiaanse Futurisme verwoordt het oorlogsenthousiasme wat vooraf gaat aan WO1. Dada laat de ontgoocheling achteraf zien.

Begin twintigste eeuw volgend de technologische ontwikkelingen elkaar snel op. Ook dit is terug te zien in de kunsten.

Marinetti schrijft in 1909 het Futuristisch Manifest

Hij roept kunstenaars op aansluiting te zoeken bij de moderne ontwikkelingen

Alle bestaande kunst is ouderwets en achterhaald

Op alle gebied stellen ze eisen; politiek, theater, film, beeldende kunst, dagelijks leven

Tot het absurde aan toe:

Kunststeden Venetië en Florence vernietigen,

Maanlicht te doden,

Universum reconstrueren,

Spaghetti-eten verbieden

Futuristisch manifest

= levenswijze,

met uitgangspunten voor de politiek, de kunst en het dagelijks leven. 

 

De futuristen verheerlijken de oorlog als middel om de oude wereld te herscheppen.

Futurisme

- De hoekige en geometrische vormen van het kubisme;

- Krachtige lijnen

- Sterke licht- en donkercontrasten

- Herhaling van vorm

- Composities zijn heel dynamisch (vaak 

    beweging gesuggereerd)

Onderwerpen: stoomtreinen; voortsnellende auto’s; vliegtuigen, vooruitgang, nieuwe technologie, oorlog

• Gericht op vooruitgang en vernieuwing.
• “We zullen musea, bibliotheken en alle mogelijke academiën vernietigen.”
• Schuwen geweld niet.
• Oorlog wordt gezien als bevrijding van het oude.
  
  In WO1 (1914 - 1918) stierven veel futuristische kunstenaars. Dit was het einde van de stroming (1909 - 1916).
  

Schilderkunst

• Gefragmenteerde, scherfachtige vormen  om snelheid en kracht weer te geven (ontleend aan kubisme).
• Verbeelden het dynamische, energieke leven van de stad. 
  
• Snelheid van moderne machines en vervoersmiddelen. 
• Gelijkwaardigheid van vorm en restvorm.
  
• Monochrome vlakken.
• Geabstraheerde voorstellingen (nog wel figuratief).  

Invloed fotografie

• Fotografie is eind 19e eeuw ontstaan.
• Met lange sluitertijden kon beweging vastgelegd worden: ook ‘bevroren bewegingen’
• Dit wordt o.a. door de futuristen overgenomen in de schilderkunst.
  
• Kort na de uitvinding van fotografie ook film. Nieuwe kunstvorm die ook door de futuristen gebruikt wordt. 

Fotoserie Eadweard Muybridge

Giacomo Balla

Futurisme

'Recht doen aan de dynamiek van het nieuwe machinetijdperk' 

Futurisme

Kubisme

Futurisme: het toepassen van 

ideeën over de toekomst.

Beeldhouwkunst

• Weinig futuristische beeldhouwkunst.
• Weergeven van kracht en snelheid. 
• “Geen zuivere vorm, maar zuiver beeldend ritme.”
• Glanzende oppervlaktes: verwijzing naar machines. 
• Gefragmenteerde, scherfachtige vormen. 
• Afschaffing van de begrenzende lijn en gesloten vorm.
  
• Dynamische schaduwwerking, door hoogteverschillen.

Architectuur

• Grootse ideeën over de moderne stad: alles platgooien en opnieuw beginnen.
• Antonio Sant’Elia “Città Nuova” (1914)
• Overweldigend, verticaal gericht.
• Vernieuwend materiaalgebruik: beton, metaal, weinig kleur.
• Geometrische vormen en vormherhaling.
• Activiteit en transport staan centraal.
• Architectonische dromen, utopieën. 
• (Destijds) vrijwel niets van gerealiseerd. 

De volgende afbeeldingen:

Zijn van Tullio Crali

en zijn een goed voorbeeld van 

hoe de sensatie van het vliegen

destijds in beeld werd gebracht. 

De volgende afbeeldingen:

andere voorbeelden van 

futuristische kunst,

waarbij fragmentatie is gebruikt

en dynamiek en vooruitgang wordt verbeeld.

G. Balla,

'Voortsnel-lende auto 

+ licht 

+ lawaai',

1913.-

G. Balla,

'Vlucht 

van de 

zwalu-

wen', 

1913.

Volgende afbeelding:

Paviljoen op de wereldtentoonstelling in 1937.

Een goed voorbeeld van hoe belangrijk 'vooruitgang' op dat moment was. 

De volgende afbeeldingen:

schilderingen van Sonia Delaunay op de wereldtentoonstelling.

Het paviljoen werd vergeleken met een kathedraal,

die een goddelijke status verleent aan de

technische kennis van de mensheid in die tijd.