Hoofdstuk 5.3 energie voor je spieren

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Deze les

5.2 vrijmaken van energie (herhaling)

en 5.3 voedsel door micro-organismen

Wat zijn energierijke voedingsstoffen?

1. Koolhydraten, vetten, mineralen
2. Koolhydraten, vetten, vitaminen
3. Koolhydraten, vitaminen, mineralen
4. Koolhydraten, vetten, eiwitten

Energie

Dissimilatie

• Energie uit brandstoffen komt vrij door dissimilatie
• Verbranding koolhydraten, vetten en eiwitten in mitochondriën met zuurstof
• Deel van energie komt vrij als warmte
• Rest van de energie opgeslagen als ATP

                                                                                                                                         Binas90A

Creatinefosfaat (CP)
Eerste voorraad ATP

Anaerobe dissimilatie

Anaeroob = zuurstofloos

Levert slechts 2 ATP op

Product is 2x melkzuur (lactaat)

Gebeurt in grondplasma

Aerobe dissimilatie

Aeroob = Met zuurstof

Dissimilatie glucose = 38ATP

Gebeurt in mitochondriën

Dissimilatie

Anaerobe (zonder zuurstof) --> melkzuurgisting

Aerobe (met zuurstof)

Waar komt bij deze sporten de energie vandaan?

100 meter sprint

een marathon

1000 meter schaatsen

Vooral de ATP en CP voorraad in de spieren

Vooral anaerobe dissimilatie van glucose

Vooral aerobe dissimilatie van glucose

§5.3 Leerdoelen

1. Je vergelijkt in een reactievergelijking de melkzuurgisting en alcoholische gisting
2. Je herkent alcoholische gisting en melkzuurgisting in verschillende situaties

Klassieke biotechnologie

=> Gebruik maken van micro-organismen bij voedselbereiding:

• Melkzuurgisting
• Alcoholgisting

Melkzuurgisting

• Door bacteriën
  
  
•  Bacteriën zetten lactose (melksuiker) om in melkzuur.
• Melkzuur verlaagt de pH (zuur).
  
• Anaerobe dissimilatie
  
  

STAP 3. MELKZUURGISTING

ofwel: anaerobe dissimilatie 

Dissimilatie = afbraak van glucose

Anaeroob = zonder zuurstof

LET OP: vindt alleen plaats als

er geen zuurstof aanwezig is, 

per glucose molecuul 2 ATP-tjes. 

Yoghurt maken

In melk zit lactose (melksuiker).

Lactose is een .... sacharide (zoek op in BINAS 67F1, 2, 3

Melkzuurbacteriën zetten lactose om in glucose en vervolgens 

glucose in (2) melkzuur + (2) ATP (hier is geen zuurstof voor nodig!)

C6H12O6 → 2C3H6O3 +2 ATP

Bij melkzuurgisting ontstaat:

1. Melkzuur, ATP, Koolstofdioxide
2. Melkzuur, ATP
3. Melkzuur, ethanol, koolstofdioxide
4. Melkzuur, koolstofdioxide

Alcoholgisting

• Via eencellige gistcellen
  
  
• Glucose => ethanol (alcohol) + koolstofdioxide + ATP. 
  
  
• Anaeroob proces

Alcoholische gisting

Anaerobe dissimilatie:

C₆H₁₂O₆ -> 2 C₂H₅OH + 2 CO₂ + 2ATP

Gistcellen maken wijn van druiven en bier van granen.

Gistcellen laten brooddeeg rijzen.

ethanol

=

alcohol

Alcohol maken

Met behulp van gisten (eencellige schimmels) kun je alcohol maken van suiker.

Dit heet alcoholische gisting.

Gisten zetten glucose om in (2) alcohol + (2) CO2 + (2) ATP (hier is geen zuurstof voor nodig!)

C6H12O6 → 2C2H6O + 2 CO2 + 2 ATP

Welke organismen maken gebruik van alcoholgisting?

1. Melkzuurbacterien
2. Eencellige gisten
3. Meercellige gisten

Brood

Om brood te bakken heb je niet veel nodig. In ieder geval gist. 

Hoe zorgt gist voor de gaatjes in brood?

1. Door een deel van het deeg weg te eten
2. Door in het deeg belletjes O2 te maken
3. Door in het deeg belletjes CO2 te maken
4. Door in het deeg lucht te blazen van buiten

Iemand heeft zelf aardbeienjam gemaakt. Na een paar maanden opent hij een pot jam. Bij het openen van de pot komt er wat gas vrij. De jam ruikt naar alcohol.
Welke omzetting heeft in deze pot jam plaatsgevonden?

1. dissimilatie van glucose met zuurstof waarbij alcohol en CO2 ziin ontstaan
2. dissimilatie van glucose zonder zuurstof waarbij alcohol en O2 zijn ontstaan
3. dissimilatie van glucose zonder zuurstof waarbij alcohol en CO2 zijn ontstaan
4. geen van deze antwoorden

Huiswerk

Opdracht 37 t/m 47 van §5.3

Hoeveel keer meer glucose moleculen heb je nodig bij de anaerobe dissimilatie t.o.v. aerobe dissimilatie voor dezelfde hoeveelheid energie?

1. evenveel moleculen
2. 2x meer glucose
3. 19x meer glucose
4. 38x meer glucose

                                                                                                                                         Binas90A

Een sprinter gebruikt als energiebron....

1. Uitsluitend glycogeen en glucose
2. Uitsluitend de fosfaataccu
3. Vooral glucose
4. Zowel eiwitten, als vetten, als glycogeen

De omzetting van ATP --> ADP + P is:

1. assimilatie
2. dissimilatie

Hoeveel ATP levert de anaerobe dissimilatie op?

1. 1
2. 2
3. 38
4. 40

Aerobe dissimilatie maakt zoveel ATP aan:

1. 2
2. 22
3. 32
4. 38

Bij welk proces wordt de meeste ATP gevormd?

1. aerobe dissimilatie
2. anaerobe dissimilatie
3. melkzuurgisting
4. alcoholgisting