Nederlands Film Festival: Free as a Bird VO

• filmeducatie
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 1,2

Introductie

Deze filmles voor de brugklas van het voortgezet onderwijs. De les gaat in op de filmische middelen die een maker gebruikt om een verhaal te vertellen. In deze les onderzoeken leerlingen de beeldtaal van non-fictie en hoe een maker zijn verhaal vertelt door onder andere camerawerk en ensceneren. Deze les is gericht op de vaardigheden die vastgelegd zijn in de Doorlopende Leerlijn Film die ontwikkeld is door het Netwerk Filmeducatie (filmeducatie.nl). We werken aan de hand van vijf vaardigheden: 1. Beleven: de leerling exploreert met een open blik de wereld van film en filmcultuur. 2. Verwoorden: de leerling leert de eigen waarneming bewust en doordacht te verbinden aan (emotief en in toenemende mate technisch) taalgebruik. 3. Onderzoeken: door gericht te kijken en te luisteren onderzoekt en analyseert de leerling de middelen en technieken die de filmmaker heeft ingezet om een concept in bewegend beeld en geluid uit te drukken, een verhaal te vertellen en ideeën, gevoelens en gedachten vorm te geven. 4. Reflecteren: de leerling leert de taal van de eigen waarneming te verbinden aan het onderzoek en weet de film te interpreteren en te waarderen. 5. Creëren: de leerling ontwikkelt een artistiek-creatief vermogen door vanuit de verbinding tussen de eigen belevingswereld en professioneel gemaakte films een filmidee te bedenken en uit te voeren. Een aantal van deze vaardigheden worden expliciet benoemd in de lessen, anderen zijn verwerkt in de opdrachten en vragen.

Instructies

De leerdoelen van deze les zijn: 

• de leerling kan uitleggen hoe je door middel van camerawerk een verhaal kunt vertellen
• de leerling kan in eigen woorden uitleggen wat ensceneren betekent
• de leerling kan in eigen woorden uitleggen wat een kader is
• de leerling herkent de verschillen tussen feit en fictie in filmische vormgeving 

Print de instructies voorafgaand aan de les uit. Wanneer je tijdens de les op ‘toon notities’ klikt kunnen de leerlingen dit namelijk ook zien.

Werkbladen

Free as a Bird - Opdracht Vlog.pdf

Free as a Bird 

Voortgezet onderwijs

Vraag of opdracht

Extra informatie

Tip

Kijken

Legenda: 

Waar staan de iconen voor, hoe werkt deze les? Klik in de volgende dia's op de iconen voor uitleg.

Ik heb de film nog niet gekeken

Ga naar de volgende slide

Ik heb de film gekeken

Ga naar de slide met "Verwoorden"

Fragment: 00:00-04:41

Verwoorden

Bij verwoorden gaat het er om dat leerlingen leren stilstaan en woorden koppelen aan de gevoelens die omhoog komen door het kijken naar film. 

Wat vond je van de film?

Wat voelde je bij het kijken van deze film?

Wat dacht je bij het kijken van deze film?

Wat spreekt je wel/niet aan in de film?

Zijn er nog andere gedachten die er bij je op komen?

Antwoorden

• Leerlingen geven hun mening over de film
• Eigen antwoorden. Nodig leerlingen uit om echt te benoemen en vraag door
• Leerlingen verwoorden hun emoties bij de film (bang, blij, verbaasd, boos, etc.)
• Leerlingen verwoorden hun gedachten die opkomen door deze film 

Onderzoeken

Bij onderzoeken gaat het er om dat leerlingen leren onderzoek te doen naar welke filmische middelen er door de filmmaker zijn gebruikt om een verhaal te vertellen. 

Filmische middelen zijn bijvoorbeeld: camera, geluid, muziek, montage, kostuum, etc. 

Let in het volgende fragment goed op de manier waarop er wordt gefilmd

Cameravoering

De manier waarop een camera wordt gebruikt

Fragment: 00:47-01:15

Let goed op

Wat viel je op aan het standpunt van de camera?

Waarom zou er voor dit camerawerk gekozen zijn denk je?

Op wat voor een manier bewoog de camera?

Waarom zou er voor dit camerawerk gekozen zijn denk je?

Antwoorden

• De camera beweegt heel veel heen en weer 
• Eigen antwoorden. Bijvoorbeeld: op deze manier voelt het heel bewegelijk, met veel energie. Dat past wel bij haar 
• De camera staat soms dichtbij en dan weer iets verder weg
• Eigen antwoorden. Bijvoorbeeld: op deze manier wordt echt een beeld neergezet van Ariana. Het laat zien dat zij een vrolijk en energiek meisje is (ondanks haar nieraandoening)

Kader

Het kader is de rechthoek of vierkant waarbinnen iets wordt gefilmd. Het is een soort lijst waar je doorheen kijkt. Je kunt zelf een kader maken door met je twee duimen en wijsvingers een kader te maken. 

Wat is het kader van het beeld? Wat zie je vooral binnen het kader? 

Waarom zou er voor dit kader gekozen zijn denk je?

Stel je voor de maker zou willen verbeelden hoe Ariana zich opstelt in een groep. Wat zou je dan kunnen doen met het camerastandpunt en het kader?

Antwoorden

• Het kader is rondom haar
• Het geeft een heel intiem gevoel, alsof je heel dicht bij haar bent. Ook benadrukt het nog eens dat het verhaal over haar gaat
• Je zou de camera van veraf kunnen plaatsen. Dan zie je dat het verhaal over de hele groep gaat. Door bijvoorbeeld de hele dansgroep binnen het kader kunnen filmen, dan zie je dat Ariana onderdeel is van de groep. 

Is dit verhaal waar feit (de waarheid) of fictie (verzonnen)? Leg je antwoord uit

Zouden er ook dingen in deze film verzonnen zijn?

Zo ja, welke dingen dan?

Antwoorden

• Alle antwoorden zijn goed. Het gaat er om dat ze onderbouwen waarom ze de film feit danwel fictie vinden. Uiteindelijk is deze film een documentaire en een documentaire baseert zich altijd op de werkelijkheid. 
• Er zijn zeker ook situaties verzonnen. Ook een documentaire kent een van te voren bedacht filmplan. En zelfs scenes worden soms al van te voren beschreven. Toch probeert een maker wel altijd zo dicht mogelijk bij de waarheid te blijven. 
• Het vloggen is een goed voorbeeld, dit is van te voren bedacht. Maar de vlog zelf is wel echt, de dingen die ze zegt, de camera die omvalt, etc. 

Ensceneren

Ensceneren betekent iets in scène zetten

Bekijk het volgende fragment. Is dit echt gebeurd of in scène gezet denk je?

Fragment: 00:26-00:46

Wat gebeurde er in dit fragment allemaal?

Waarom zou Ariana ineengedoken op de trampoline liggen denk je?

Denk je dat Ariana terwijl dat ze lekker sprong daarna verdrietig op de trampoline is gaan liggen? Waarom wel/niet?

Stelling

Dit stukje in de scène is fictie

Antwoorden

• Je ziet Ariana op een trampoline springen. Je ziet Ariana in elkaar gedoken op de trampoline liggen 
• Omdat ze verdrietig is over haar nieraandoening
• Nee dit is niet heel aannemelijk. Dit is een goed voorbeeld waarbij een situatie in scene is gezet.  
• Dit stukje is fictie. Natuurlijk is Ariana wel ook verdrietig. Maar voor de filmmaker ziet het er ook mooi uit dat waneer Ariana vertelt over haar nierziekte dat je ook een verdrietig beeld van haar ziet.

Welke andere momenten in de film zou jij kunnen bedenken waarbij de maker ook heeft geënsceneerd? 

Zou je aan camerawerk kunnen zien of iets wel of niet geënsceneerd is? Waarom wel/niet?

Antwoorden

• Veel antwoorden mogelijk. Alle momenten dat ze zelf iets gaat opnemen is in wezen geënsceneerd. Alle momenten dat Ariane op de bank ligt en er triest uit ziet
• Dat is moeilijk om zeker vast te stellen. Toch voel je vaak wel of iets natuurlijk gebeurt of in scene is gezet

Fragment maker

Reflecteren

Bij de vaardigheid reflecteren gaat het er om dat leerlingen zich leren te verhouden tot de film en de boodschap van de film 

Wat is de boodschap van deze film?

Wat vind je van deze boodschap?

Vind jij het belangrijk dat er films worden gemaakt over dit onderwerp? Waarom wel/niet?

Zou je deze film zelf hebben uitgekozen om te bekijken? Waarom wel/niet?

Antwoorden

• Eigen antwoorden. Aandacht voor kinderen met een ziekte. Aandacht voor de weerbaarheid en doorzettingsvermogen van Ariane. 
• Eigen antwoorden
• Eigen antwoorden
• Eigen antwoorden

Creëren

Bij de vaardigheid creëren gaat het om de ontwikkeling van het artistiek creatief vermogen van de leerling

Film opdracht

We leren Ariana in de eerste minuut van de film kennen. Ze stelt ons voor aan de hond en aan haar liefde voor dansen. Maak nu een korte vlog over twee dingen die voor jou heel belangrijk in je leven zijn.

(Deze opdracht staat ook bij de les als bijlage)

Opdracht. Een vlog maken

Voor deze opdracht heb je een tablet of smartphone nodig. 

Je kunt werken in groepjes van 4. 

1. Kies jouw hobby of sport uit 

2. Beantwoord de volgende vragen:

- Wat is jouw naam:

- Wat is jouw hobby of sport waar je veel van houdt/graag doet:

- Waarom vind je dit zo leuk:

- Kun je iets laten zien van deze hobby of sport (iets wat je hebt gemaakt of een truc)?

- Waarom is deze hobby/sport belangrijk? - Waarom zouden andere mensen deze sport/hobby ook moeten doen?

De antwoorden op deze vragen helpen je bij het maken van de vlog

 

3. Verzamel objecten of plaatjes of foto's die je kunt laten zien terwijl je over je hobby of sport praat. Bijv. een foto van Messi (als je van voetbal houdt)

4. Neem de vlog op. Dit kan in tweetallen of 1 per keer. Let goed op hoe je de camera houdt, het geluid (achtergrond geluiden), de achtergrond en dat je verstaanbaar bent. 

5. Misschien kan er nog een leuk muziekje onder worden afgespeeld? Dit kun je makkelijk doen met bijv. iMovie

Waarom heb je de camera zo gehouden? 

Waarom heb je gekozen voor deze achtergrond?

Wat vind je van het vertelde verhaal? Is het pakkend? Waarom wel/niet?

Wat is de kwaliteit van het geluid? Is het verhaal verstaanbaar? Zijn er veel achtergrond geluiden?

Reflectie op eigen vlogs

Leer meer met NFF

filmfestival.nl/educatie