3m gedrag hh 22-05-23

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo g, t
• Leerjaar 3,4

Thema Gedrag

Voor de meivakantie hebben we H5 afgemaakt

H5 komt samen met 6 in de TW. Dus daarom gaan we nu herhalen

Herhaling. Open LessonUp en vul de code in. Dan je naam en wacht even.

Doelstelling 1

Je kan omschrijven wat gedrag is en hoe gedrag wordt bestudeerd.

Wat is gedrag?

Ethologie

ethologie = gedragsbiologie (onderzoek naar gedrag)

ethologen zijn gedragsbiologen

Bekende etholoog:

- Nico Tinbergen

(o.a. van de filmpjes over stekelbaarsjes)

Studie van gedrag = ethologie

Ethologie = studie van gedrag

Alles objectief bekijken = alleen feiten!

We proberen gedrag te:

• Kwalificeren: Wat?
  
• Kwantificeren: Hoe vaak?
  

Gedragsketen

Doelstelling 2

Je kunt beschrijven waardoor gedrag wordt veroorzaakt en hierbij sleutelprikkels en supranormale prikkels onderscheiden. 

Uitwendige prikkels

Inwendige prikkels

licht

kou

dorst

geur

geluid

honger

spierpijn

hormonen

Prikkels

Sleutelprikkel: Een prikkel waarop altijd hetzelfde gedrag volgt.

Supranormaleprikkel: Een overdreven sleutelprikkel,  is effectiever in het veroorzaken van het gedrag dan een sleutelprikkel. 

sleutelprikkel

een sleutelprikkel is een prikkel die een doorslaggevende rol speelt bij gedrag

sleutelprikkel

Een sleutelprikkel:

1. Leidt altijd naar hetzelfde gedrag.
2. Leidt naar meerdere mogelijkheden qua gedrag.
3. Leidt naar aangeleerd gedrag.
4. Leidt naar aangeboren gedrag.

Wat is een adequate prikkel?

Wat is een adequate prikkel

1. Invloed van buitenaf voor een bepaald zintuig
2. Hetzelfde als een impuls
3. Een signaal van zintuig naar hersenen
4. Meerdere prikkels bij elkaar

Sleutelprikkel

1. Prikkel die steeds dezelfde reactie oproept
2. Een specifieke prikkel voor zenuwcel
3. Prikkel die zorgt voor een extra sterk respons
4. Prikkel waar je aan gewend raakt en niet meer op reageert

supranormale prikkel

Doelstelling 3

Je kunt de factoren noemen waardoor gedrag wordt bepaald en je kunt verschillende vormen van leren beschrijven.

Vorming van gedrag

Gedrag bestaat uit

• Erfelijk gedrag(aangeboren)
• Aangeleerd gedrag
• Nieuw gedrag 

Gedrag = mix van aangeboren, 

aangeleerd en eventueel

 nieuw gedrag

Aangeboren/aangeleerd

• Aangeboren eigenschappen (nature) : eigenschappen die erfelijk zijn
• Aangeleerde eigenschappen (nurture): normen, waarden en gewoonten die je overneemt van je ouders, vrienden je omgeving

Aangeboren/aangeleerd

• Aangeboren eigenschappen (nature) : eigenschappen die erfelijk zijn
  
• Aangeleerde eigenschappen (nurture): normen, waarden en gewoonten die je overneemt van je ouders, vrienden je omgeving

Aangeboren

Aangeleerd

Manieren

Zwemmen

Lachen

Huilen

Liegen

Lezen

Duimzuigen

Aangeboren gedrag

Aangeleerd gedrag

Hieronder staan voorbeelden van gedrag. 

Is er sprake van aangeboren  of  aangeleerd gedrag? 

aangeboren gedrag

 aangeleerd gedrag

Een baby zuigt melk bij de moeder.

Een hond zwemt.

Een kat gebruikt een kattenluikje om naar binnen en naar buiten te gaan.

Een kat rent achter een muis aan.

Een meisje speelt gitaar.

Een papegaai zegt "hallo".

gewenning

Gewenning en Motivatie

Inprenting

Manieren van leren

• Trail and error

Leren door toevallige ontdekkingen

proefondervindelijk leren

Werkt iets niet dan probeer je weer wat anders

-bijv. vogel eet geen rode rupsen meer want die zijn vies

Conditionering

• conditionering: leren door straffen en belonen, koppelingen maken tussen oorzaak en gevolg
•           Pavlov

Wat wordt bedoeld met inprenting?

1. Alleen aan de leren in een korte periode
2. Goede ervaring waardoor goed gedrag ontstaat
3. Slechte ervaring waardoor verkeerd gedrag ontstaat
4. Gedrag dat ontstaan is door angst

Wat is imiteren

1. leren door herhalen
2. leren door na te bootsen
3. leren door te spelen
4. Geen van de drie

Conditioneren

1. Leren door vallen en opstaan
2. Leren door een verband te leggen tussen gedrag en gevolg daarvan
3. Leren door andere dieren na te doen
4. Leren door waarden en normen te gebruiken

Wat is inprenten?

1. Leren door na te doen
2. Leren door ervaring
3. Leren in een korte gevoelige periode
4. Leren om te overleven

Doelstelling 4

Je kunt verschillende typen sociaal gedrag onderscheiden

Signalen

Kleuren, geuren, geluiden, houdingen of gebaren zijn voorbeelden van signalen.

Door deze signalen is communicatie mogelijk.

Signalen

Signalen kunnen worden afgegeven via:

1. Geuren
2. Kleuren
3. Geluiden
4. Houdingen
5. Gebaren

Wat is sociaal gedrag?

1. een leeuw die een gnoe opeet
2. een kat die sist naar een hond
3. een leeuw die vecht met een andere leeuw
4. een man die zijn hond leert pootjes geven

Wat is geen voorbeeld van sociaal gedrag?

1. vlooien bij apen
2. mens laat hond uit
3. katten vechten met elkaar
4. twee eenden baltsen

Wie is de baas in een groep?

• Als er in een groep dominante en onderdanige dieren zijn en elk dier zijn plaats kent, dan heet dat rangorde.

• Kippen hebben ook een duidelijke rangorde, de zogenaamde pikorde.

woensdag

hebben we een formatieve toets over gedrag

houd in: gewoon een toets maken en samen nakijken en tot een cijfer komen. dat cijfer telt niet mee maar geeft wel een indicatie van waar je staat