Middeleeuwen: wonen en werken in de stad

• Mens & Maatschappij
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 2

De middeleeuwen

Wonen en werken in de stad 

Wat ga je leren? 

• hoe ambachtslieden en handelaren samenwerkten
• hoe steden stadsrechten kregen
• hoe burgers hun stad bestuurden 
• waardoor steden zelfstandiger werden en de lage edelen hun macht verloren 

wat weet je al?

Meer landbouwgrond

Groei bevolking

handel

stad 

Hoezo was er meer voedsel?
Noem minimaal twee verbeteringen voor boeren.

Noem een aantal Middeleeuwse
beroepen:

Wat is een gilde?

samenwerken

• Ambachtslieden werken samen in een gilde.

Een gilde is een vereniging van mensen met hetzelfde beroep.

waarom?

• controleren of iedereen producten van dezelfde kwaliteit maakt
• opleiding voor het beroep
• prijs bepalen van producten
• als je niet lid was van een gilde mocht je je producten niet verkopen in de stad 
• zorgen voor elkaar. (zieken en bejaarden, begrafenissen) 

Werd er ook tussen steden samengewerkt?

Samenwerken

• Handelaren werken samen in de Hanze. Een bondgenootschap van steden aan de Noordzee en de Oostzee.  

Waarom? 

• Geen belasting betalen voor wegen, rivieren, bruggen
• Veel handel. In producten als vis, graan, textiel en zout
• grote hoeveelheden producten ineens kopen of verkopen
• veiliger reizen

Stadsrechten

•  geen tol betalen
• zelf besturen
• eigen wetten hebben 
• zelf rechtspreken
• zelf wallen en muren bouwen om de stad te beschermen
• zelf tol heffen

De stadsrechten staan opgeschreven in een officieel document. Overal in Europa werden deze stadsrechten afgegeven door koningen hertogen en graven. Er werd flink betaald voor deze stadsrechten door de steden. 

Hadden koningen met zoveel geld uit de stad nog een leenman nodig? Waarom?

Lagere edelen 

•  Het geld wat de koningen, hertogen en graven kregen van de steden voor de stadsrechten gebruikte zij om hun land mee te besturen en oorlog te voeren
• De steden steunen deze koningen, hertogen en graven tegen hun leenmannen 
• Ze leverde soldaten om te vechten tegen deze lage edelen 

Gevolg? 

1. de lage edelen werden minder machtig 
   
2. De steden werden steeds machtiger
   
3. De koningen, hertogen, graven werden afhankelijk van het geld van de steden
   

Burgerij 

• Wonen in de stad was aantrekkelijk. Het was er veilig en je mocht en kon er van alles: de stadbewoners waren vrij!
• De edelen hadden niks over de stadsbewoners te zeggen
• De burgers in de stad hadden alle rechten. Zij mochten lid worden van de gilde of de schutterij 

Burgerij:

1.  alle burgers bij elkaar 
2. vrouwen konden geen burger worden
3. arbeiders waren vaak geen burger, zij trokken van stad naar stad voor werk

bestuur

In de stad gebeurden van alles, het was er druk en de mensen leven langs en door elkaar heen. Om alle activiteiten, mensen en beroepen in de stad goed te regelen waren er een aantal bestuurders die de stad bestuurder:

• De burgemeester/schout: voorzitter van de rechtbank en het bestuur van de stad
• schepenen: bestuurders en rechters. Werkten samen met de burgermeester of schout
• raadhuis: vanuit hier werd de stad bestuurd 

vroedschap: vanaf de 15e eeuw was het niet meer de koning, hertog of graaf die de schout aanwees. De burgermeester werd dan gekozen door een groep van rijke burgers. Zij vormden met elkaar de vroedschap. 

Hoe ziet de stad eruit?

•  Muren met torens
• ophaalbruggen 
• poorten

Aan de slag

- Ga naar het werkboekje 'de stad' 

- maak de opdrachten die horen bij de les: 'middeleeuwen: wonen en werken in de stad'