Herhalen H4, H5, H6

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

Nederlands

Woensdag 24 maart

Wat gaan we deze les doen?

• Herhalen H4, H5, H6
• Laatste moment om vragen te stellen tijdens de les

Spelling H4 - afkortingen en symbolen

Afkortingen kunnen kort en precies verwijzen naar een bepaald woord, naam of term. 

We gebruiken afkortingen om zinnen of woorden korter te maken of om snel duidelijk te maken wat je bedoelt. Toch begrijpt niet iedereen alle afkortingen. 

Je kunt op vijf manieren een woord of woordgroep korter schrijven. We gaan deze manieren één voor één bij langs. 

• afkorting
• letterwoord
• initiaalwoord
• verkorting
• symbool

Spelling H4 - afkortingen en symbolen

Afkorting

Een woord(groep) wordt met een beperkt aantal letters weergegeven. Een afkorting spreek je uit als het oorspronkelijke woord en schrijf je met een of meer punten. Je gebruikt een hoofdletter als die ook in het oorspronkelijk  woord voorkomt. 

      VB: e.d. (en dergelijke) of Z.M. (Zijne Majesteit)

Letterwoord 

bestaat uit de eerste letters van een naam of woordgroep. Je spreekt het uit als een woord en schrijft het zonder punten. Je gebruikt een hoofdletter als deze ook in het afgekorte woord voorkomt.

      VB: pin (persoonlijk identificatienummer) of Wajong (Wet                  arbeidsongeschiktheidsvoorziening jonggehandicapten)

Spelling H4 - afkortingen en symbolen

Initiaalwoord 

wordt op dezelfde manier gevormd als een letterwoord, maar je spreekt het uit als losse letters.

      VB: btw (belasting over toegevoegde waarde) of NS (Nederlandse Spoorwegen) 

Verkorting

is opgebouwd uit een of meer lettergrepen. Je spreekt een verkorting uit als woord. 

      VB: airco (airconditioning) of wifi (wireless fidelity)

Spelling H4 - afkortingen en symbolen

Symbool

is een notatie van een wetenschappelijk begrip, een eenheid of een valuta. Je spreekt het uit als het woord waar het voor staat. De schrijfwijze is nationaal of internationaal afgesproken, net als het gebruik van hoofdletters en kleine letters. Een symbool schrijf je zonder punt. 

      VB: V (volt), ml (milliliter), GB (gigabyte)

Opdracht

Verkort de woorden of woordgroepen in de volgende slides. Zet erachter of het gaat om een afkorting, een initiaalwoord, een letterwoord, een symbool of een verkorting.

dat wil zeggen

groente-, fruit- en tuinafval

hotel, restaurant, café

zelfstandige zonder personeel

Welke woorden zijn correct gespeld?

correct gespeld

niet correct gespeld

giechelen

googelaar

impulzen

metamorfose

objektief 

taboe

tutoyeren

Spelling H5 - lastige leestekens

Leestekens helpen bij het lezen van een tekst. Wanneer gebruik je leestekens?

Komma: geeft een rust in de zin aan.

• voor of na een aanspreking: Maud, wil je mij de boter aangeven?
• tussen de delen van een opsomming: Morgen ga ik fietsen, wandelen en zwemmen.
• tussen twee persoonsvormen: Omdat de kraan al een tijdje lekt, heb ik de loodgieter gebeld.
• tussen de hoofdzin en een bijzin, als de delen lang zijn: Joppe gaat naar Frankrijk op vakantie, omdat hij van het weer houdt.
• voor en achter een bijstelling: Pablo Picasso, de beroemde schilder overleed in 1973. 

Spelling H5 - lastige leestekens

Dubbele punt: kondigt iets aan.

• een citaat (directe rede): De jongen vroeg: 'Waar is het zwembad?'
• een gedachte: Toen Lara naar buiten keek, dacht ze: ik wacht wel tot de bui over is.
• een opsomming: Alinda leest van alles: romans, thrillers en stripboeken.
• een uitleg of toelichting: Helaas gaat de picknick morgen niet door: het wordt slecht weer. 

Puntkomma: 

• tussen hoofdzinnen die sterker met elkaar samenhangen dan losse zinnen: Sep heeft een bijbaantje in het zwembad; hij wil later badmeester worden.
• de afsluiting van de onderdelen van lange opsommingen die onder elkaar staan. Het laatste onderdeel krijgt als afsluiting een punt. 

                     De opdracht is als volgt:

                         - kies een boek;

                         - schrijf een samenvatting;

                         - presenteer de samenvatting. 

Spelling H5 - lastige leestekens

Aanhalingstekens:

• bij citaten:

              'Ik kan vanavond niet mee', zei Anton. 'Ik moet werken.'
              'Als je meedoet met het toernooi,' vertelde Colin, 'moet je je wel opgeven.'
              'Fiets jij mee?', vroeg Dieke aan Cas. 

• als het woord zelf bedoeld wordt en niet de betekenis: Het woord 'ijs' doet me aan de zomer denken.
• als het woord op een speciale manier gebruikt wordt: De agent zei dat hij die 'lieve jongen' wel zou inrekenen. 

Een dubbele punt gebruik je onder andere om een uitleg of toelichting aan te kondigen. 

1. juist
2. onjuist

 Neem de zinnen over en zet de komma’s, dubbele punten en aanhalingstekens op de juiste plaats.

Ik help je straks wel met je huiswerk bood mijn broer aan.

 Neem de zinnen over en zet de komma’s, dubbele punten en aanhalingstekens op de juiste plaats.

De leraar vroeg Weet jij hoe je het woord bureaucratisch schrijft?

Welke woorden zijn correct gespeld?

correct gespeld

niet correct gespeld

brocolli

educatief

hockeyelftal

huilebalk

intepreteren

manupileren

secondelijm

Spelling H6 - spelling controleren

Als je een tekst geschreven hebt, moet je die altijd controleren op spelfouten. Doe dit na het schrijven als 'laatste check'. Het is handig om hierbij gebruik te maken van (digitale) hulpmiddelen.

• de spelling- en grammaticacontrole in WORD (let op werkwoorden!)
• de Woordenlijst Nederlandse Taal (Het Groene Boekje of woordenlijst.org)
• een (online) woordenboek

Zijn er nog vragen of onduidelijkheden?

In hoeverre ben je klaar voor de repetitie?

0100