Les 12: Stijlfiguren (3MTa/3EWb)

• Nederlands
• Secundair onderwijs

Nodig voor deze les: laptop/wifi

            Surf naar lessonup.app

             Vul de code in.

             Vul je voornaam in. Geen bijnaam. 

Interactief leerpad 

• Theorie
• Oefeningen: typen + bewaren
   (open vragen, meerkeuzevragen, sleepvragen) 

Stijlfiguren

• Kenmerken van een goede slogan
• Woordspelingen herkennen
• Stijlfiguren herkennen
• Gebruik van stijlfiguren onderzoeken 

Voorbeelden van reclameslogans

Vul de volgende slogans aan:

Red Bull geeft je ...

Maten - Makkers - ...

Melk is goed voor ...

Eigenschappen
van een goede slogan

Een goede slogan 

• is kort
• heeft een goed ritme
• blijft in je geheugen hangen 

Reclamemakers gebruiken stijlfiguren

• Ze overtuigen de lezer.
• Ze maken de tekst interessant.
• Ze maken de boodschap opvallend. 

          

         Literaire truc = spelen met taal 

                  

sdfdf

Ook wij gebruiken stijlfiguren

• om te boeien
• om te overtuigen
• om een specifieke emotie over te brengen

          

         Ook wij schrijven en spreken in stijl!

                  

Voorbeelden van stijlfiguren

Bekijk de voorbeelden en duid aan op welke manier creatief met taal wordt omgegaan.

De morgenstond
heeft goud in de mond.

1. De woorden in de zin rijmen.
2. De zin bevat een tegenstelling.

De duiker was diep gezonken.

1. De zin bevat een overdrijving.
2. Er is sprake van een woordspeling.

Hij ging er als een haas vandoor.

1. De zin bevat een herhaling van medeklinkers
2. Er is sprake van een vergelijking.

Sara is de wandelende encyclopedie van de klas.

1. Je gebruikt een beeld om iemand voor te stellen (zonder als of alsof).
2. De zin bevat een vergelijking (met als).

Ik ben al een eeuwigheid aan het wachten op de bus.

1. Er is sprake van een overdrijving.
2. De zin bevat een tegenstelling

Wij steunen elkaar door dik en dun.

1. De zin bevat een vergelijking.
2. De zin bevat een tegenstelling.

De toekomst lacht ons toe.

1. In de zin worden zaken vergeleken met elkaar.
2. Een dier of een ding krijgt een menselijke eigenschap in de zin.

Heerlijk helder Heineken.

1. Opeenvolgende woorden die met eenzelfde (mede)klinker beginnen
2. Deze slogan bevat eindrijm.

Soorten stijlfiguren

Ze komen voor in reclame, poëzie, toespraken.

Jij kan ze gebruiken om te spelen met taal.

We bespreken 8 soorten (er zijn er veel meer).

Maak een zin die past bij deze
afbeelding, gebruik het woord 'als'.

Maak een zin die past bij deze
afbeelding, gebruik het woord 'als'.

De vergelijking

Je beschrijft de overeenkomst tussen twee of meer personen of zaken. 

Je gebruikt het woord als of zoals tussen de twee delen.  

Voorbeeld:

Mijn broer is zo koppig als een ezel.

De wielrenner is zo rood als een tomaat.

       

Die hark trapt tijdens het dansen meerdere keren op mijn tenen.
Wat bedoelen ze met 'de hark' in deze zin?

Toen ik ziek was, bracht die engel een grote pot soep voor me mee.
Wat voor iemand is 'de engel' in deze zin?

De metafoor

Vorm van beeldspraak waarbij geen vergelijkingswoord wordt gebruikt. 

       als, (zo)als, net als

Voorbeeld:

Zijn kamer was een zwijnenstal. 

Zo te zien heeft die tomaat hard gesport.

       

Wat bedoel je als je zegt dat de toekomst je tegemoet lacht?

De winter strooit zijn eerste vlokken uit. Hoe zeg je dit in eenvoudige taal?

De personificatie 

Je stelt dieren of levenloze voorwerpen voor als een persoon, je geeft ze menselijke eigenschappen. 
(synoniem: verpersoonlijking)

Voorbeeld:

De wind fluit langs mijn oren.

       

Wij zijn beste vrienden 'in goede en slechte tijden'. Gebruik een andere tegenstelling die ongeveer hetzelfde betekent.

Ooit zal het geheim onthuld worden. Vervang ooit door een tegenstelling.

De tegenstelling

Je gebruikt een tegenstelling als je een contrast wil duidelijk maken.  

Voorbeeld:

Disneyland Parijs, een festijn voor groot en klein.

       

Wat bedoel je wanneer je zegt dat je een zee van tranen weent?

Wat zeg je als je heel veel honger hebt?

Wanneer zou je in het dagelijks leven gebruik maken van een overdrijving?

De overdrijving (of hyperbool)

Je maakt gebruik van een overdrijving wanneer je een bepaalde eigenschap extra in de verf wil zetten. 

(hyper = overmatig)

Voorbeeld:

Hij vergaat van de honger.

Ik ben me doodgeschrokken van je berichtje.

       

Toen de cardioloog het hart van de patiënt beluisterde, zei hij: 'Hier klopt iets niet.'
Leg uit waarin de humor schuilt.

Leg uit waarin de humor schuilt.

De woordspeling

Je gebruikt een combinatie van woorden die een komisch effect veroorzaken. Je wil de lezer doen nadenken of op het verkeerde been zetten door één of meer woorden in twee betekenissen tegelijk te gebruiken.

Voorbeeld:

In een gezelschap van rokers is de niet-roker de sigaar.

       

Welke stijlfiguur herken je
in deze slogan?

Bedenk een slogan met eindrijm voor een winkel in jouw buurt.

Het eindrijm

Eindrijm is rijm van twee of meer woorden op het einde van de zin.  

Voorbeeld:

Slimmer op reis, tegen de laagste prijs. 

       

Wat valt je op bij
deze slogan?

De alliteratie

Een alliteratie is een stijlfiguur waarbij de beklemtoonde beginklank van opvolgende woorden hetzelfde is.  

Voorbeeld:

Verrassend volledig, verbazend voordelig

Heerlijk, helder Heineken 

       

Combinaties

Uiteraard kan je verschillende stijlfiguren ook combineren.

       

Duid aan welke stijlfiguren je herkent in deze slogan bij de slager: 'Koop bij Verbeek de sappigste steak'.

1. eindrijm
2. overdrijving
3. alliteratie
4. vergelijking

Welke stijlfiguren
combineren ze hier?

1. eindrijm
2. overdrijving
3. alliteratie
4. tegenstelling

Duid aan welke stijlfiguren je herkent in de slogan 'Voor een visje vers en fijn, moet je bij vishandel Vroman zijn'.

1. eindrijm
2. overdrijving
3. alliteratie
4. vergelijking

Herken je de stijlfiguren?

Sleepvraag

In de volgende slide sleep je de naam van de stijlfiguur 

naar de bijhorende afbeelding. 

alliteratie

vergelijking

personificatie

overdrijving

eindrijm

woordspeling

metafoor

tegenstelling

Zoek op het internet drie titels van albums van Suske en Wiske waar een alliteratie in voorkomt.

Welke 2 stijlfiguren herken
je in deze campagne?

Dit is een voorbeeld van een ...

Nog een laatste voorbeeld:

  Waarom is dit een 

  geslaagde slogan
  en campagne?

Bedenk een passende metafoor
voor de persoon die naast je zit.

Vanaf nu kan jij ook stijlfiguren gebruiken

• om te boeien
• om te overtuigen
• om een specifieke emotie over te brengen

          

         Want schrijven en spreken doe je in stijl!

                  

Pak je werkboek op p.155

Maak individueel oefening 3, 4 en 5. 

Klaar? Vraag de verbetersleutel aan de leerkracht.

Zelfstandige taak

Optie 1: Zoek minstens drie Nederlandse songteksten. Geef bij de songteksten aan of er gebruik wordt gemaakt van stijlfiguren en welke stijlfiguren dit zijn. Schrijf het stukje songtekst over en zet erachter welk stijlfiguur het is.

Optie 2: Wil je meer uitdaging. Schrijf dan een Nederlandse rap. In de rap gebruik je minimaal vijf stijlfiguren. Zet achter elke stijlfiguur tussen haakjes om welke stijlfiguur het gaat.