V4ges - p1 - les 9: De ontwikkeling van (het wetenschappelijk denken ) burgerschap en politiek

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

Les 9: De ontwikkeling van (het wetenschappelijk denken en) burgerschap en politiek in de Griekse polis

Thema 1

periode 1

2023-2024

ka: ontwikkeling van (wetenschappelijk denken en) denken over burgerschap en politiek in de stadstaat

Belangrijkste polis: Athene

samenlevingsvorm(en)

Utopie

5e eeuw v.chr

de rede / rationeel

filosofen : 

Hippocratis, Plato, Socrates, Aristotelis, Archimedes

ka: ontwikkeling wetenschappelijk denken en denken over burgerschap en politiek in de stadstaat

Mannen

ka: ontwikkeling van (wetenschappelijk denken en) denken over burgerschap en politiek in de stadstaat

redeneren

wetenschap

Wat gaan we doen?

1. Inleiding (al gedaan)
2. Hoofdvraag
3. Uitleg
4. Opdracht deel 1
5. Opdracht deel 2
6. Nabespreking
7. Afsluiting

Hoofdvraag

Welke staatsvormen kennen de oude grieken en wat houden deze in? 

Uitleg

Griekse denkers (filosofen) hielden zich bezig met alle facetten van het leven, wereld en de maatschappij

dus ook over zaken als politiek

Iedere polis had zijn eigen bestuursvorm

Ze kozen de vorm die het beste bij hun situatie en cultuur pasten

Inleiding:

In de 5e eeuw voor Christus heeft de Griekse wijsgeer Aristoteles de staatsinrichting van ongeveer 100 Griekse stadsstaten onderzocht en geanalyseerd.

Het oude Griekenland bestond uit verschillende kleinere stadstaten, met ieder hun eigen vorm van bestuur. De ene stadsstaat had een koning, terwijl bij een ander de edelen aan de macht waren. Bijna elke stadstaat heeft meerdere staatsvormen gekend. De Grieken experimenteerden met de staatsvormen en discussieerden over welke de beste was. Dit spel is een simulatie van zo’n discussie. Verschillende mensen hadden verschillende, positieve en negatieve, argumenten in te brengen.

• Groepjes van 3. Elke deelnemer vertegenwoordigt een (imaginaire) polis. 
• In het midden ligt een stapeltje kaartjes, op z'n kop. Elke speler krijgt er 5. De rest blijft in het midden liggen. 
• De spelers bekijken hun hand en nemen de staatsvorm aan waarvan zij de meeste plusjes in hun handen hebben. Deze staatsvorm leggen zij naast voor zich open op tafel, zodat elke andere speler het kan zien. Zet op je a4 welke staatsvorm je bent.
• Als de eerste speler aan de beurt is pakt hij een kaart van de stapel en steekt hem bij de kaarten in zijn hand. 
• Vervolgens kiest hij een van zijn kaarten die voor zijn staatsvorm niet positief is, leest hem voor en geeft deze aan een andere speler. Deze speler is verplicht de kaart te aanvaarden.
• Zodra een speler van een andere dan zijn huidig gekozen staatsvorm meer plusjes krijgt moet hij zijn staatsvorm veranderen, leg de kaartjes met de nieuwe staatsvorm open. De oude gaan weer in je hand. Noteer dat op je a4tje. (streep de vorige door)
• Voor elke keer dat een speler een staatsvorm moet vervangen krijgt hij een minpunt. (hou de stand met z'n allen op een stuk papier bij!)
• Het spel is afgelopen als de stapel met argumenten op zijn. De speler met de minste wisseling in staatsvorm is de winnaar. Hij heeft de meeste overtuigingskracht.

Je bent onder andere de volgende bestuursvormen tegen gekomen:

- Monarchie

- Aristocratie

- Tirannie

- democratie

- oligarchie

- Maak samen, van elke van deze 5 bestuursvormen, een definitie.

- Wie werden over het algemeen uitgesloten van actieve  deelname? 

• In een monarchie regeert (= archie) 1 persoon (= mono) en hij heeft de macht geërfd. Dit is de oudste bestuursvorm en alle poleis zijn begonnen als een monarchie.
• 
  
• In een aristocratie regeert (= cratie) een kleine groep mannen uit de rijke families. Ze voelden zich de beste (= aristo) om te regeren. Het was dus een regering van de besten en bestond uit de adel.  
• 
  
• In een tirannie heeft 1 persoon de macht, vaak met geweld, gegrepen. Er is een alleenheerser (=tiran). Bij ons heeft het begrip tirannie een negatieve lading, bij de oude Grieken niet. Er waren goede en slechte tirannen.
• 
  
• In een democratie regeert het volk: demos = volk, cratie = regeren. Een regering door het volk, de burgers, van een stad gekozen. 
• 
  
• In een oligarchie regeert een kleine groep van mensen die behoren tot een bevoorrechte klasse. (oligos) = 'weinig' en (archein) = 'heersen'). Het is een gesloten groep.

Deze dialoog start met de zoektocht naar een definitie van rechtvaardigheid. Aanvankelijk wordt hiertoe individueel gedrag bekeken, maar in de loop van het gesprek gaat men ertoe over rechtvaardigheid binnen een hele maatschappij te beschouwen. (...)  Rechtvaardigheid in beide blijkt te corresponderen: in de maatschappij moet iedere sociale groep het zijne doen; binnen een individu moet ieder zieledeel het zijne doen. Zoals in de ziel het rationele (=verstand) deel de leiding dient te hebben, zo moeten in de staat filosofen aan het roer staan, want zij kennen de waarheid, weten wat goed is. Ze worden gesteund door militaire 'wachters'; de rest, het grootste deel van de bevolking, heeft geen politieke zeggenschap. 

Waarom is dit een typisch stuk voor een filosoof?

Waar denkt deze filosoof rationeel over na?

Opdracht

Er worden zo beschrijvingen gegeven van de bestuursvormen. Bedenk wat de kern van de beschrijving is en teken dat. 

Opdracht

Er komen zo 10 vragen. 

Beantwoord deze 

(eventueel met behulp van je tekening)

1| In deze staatsvorm hebben de meeste mensen iets te zeggen over het bestuur

1. monarchie
2. tirannie
3. oligarchie
4. aristocratie

2| De staatsvorm is het beste te voeren in oorlogstijd

1. monarchie
2. democratie
3. oligarchie
4. aristocratie

3| Bij deze staatsvorm is het duidelijkste waar de macht ligt.

1. monarchie
2. tirannie
3. democratie
4. aristocratie

4| Bij deze staatsvorm is de leider (s) het beste voorbereid om te leiden.

1. democratie
2. tirannie
3. oligarchie
4. monarchie

5| Bij welke staatsvorm is algemeen onderwijs het belangrijkste?

1. democratie
2. aristocratie
3. oligarchie
4. tirannie

6| Bij deze staatsvorm wordt het bestuur gedeeld door een groep gelijkenen?

1. tirannie
2. monarchie
3. aristocratie
4. democratie

7| Deze staatsvorm is het meest effectief

1. democratie
2. tirannie
3. aristocratie
4. oligarchie

8| Bij deze staatsvorm is de leiding het meest populair

1. tirannie
2. monarchie
3. aristocratie
4. democratie

9| Bij deze staatsvorm is de kans dat de leider(s) zijn macht misbruikt het grootste.

1. monarchie
2. tirannie
3. aristocratie
4. oligarchie

10| Deze staatsvorm is het populairste onder de filosofen

1. democratie
2. tirannie
3. monarchie
4. aristocratie

Hoofdvraag

Welke staatsvormen kennen de oude grieken en wat houden deze in? 

Afsluiting

Huiswerk

- lezen én leren KA 4

- Maken vraag 4.10 t/m 4.13