VWO 4 periode 3 sprint 1

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

Geschiedenis klas 4 

How to become a tyrant?

Voorbereiding:

nvt

In de les: 

- Periode 4

- Hoe word je een dictator? 

- Kenmerkende aspecten

- Lodewijk XIV: de zonnekoning

- Catharina de Grote

- Afsluiting

Huiswerk volgende les: 

1

Deelvragen:

- Hoe zijn de zes alleenheersers aan de macht gekomen?

- Hoe hebben deze alleenheersers ervoor gezorgd dat ze aan de macht bleven?

Grijp de macht & verpletter je rivalen!

Periode 3: How to become a tyrant

- Zes alleenheersers centraal: 

 1. Lodewijk XIV, 

2. Catharina de Grote, 

3. Napoleon Bonaparte, 

4. Benito Mussolini, 

5. Jozef Stalin, 

6. Mao Zedong.  

- Bijbehorende kenmerkende aspecten (video's in de lessonup)

- PO: Tinderen met Machiavelli. 

- Netflix-serie "How to become a tyrant" 

Periode 3: How to become a tyrant

Stel: Jij wordt de dictator van Nederland. Welke stappen moet je dan ondernemen?

- Overleg met de leerling naast je

- Maak een stappenplan. 

Periode 3: How to become a tyrant

Stappenplan: 

1. Grijp de macht

2. Verpletter je rivalen

3. Regeer door terreur

4. Controleer de waarheid

5. Creëer een nieuwe samenleving

6. Regeer voor eeuwig

Geschiedenis klas 4 

How to become a tyrant?

Voorbereiding:

nvt

In de les: 

- Binnen = Beginnen: how to become a tyrant?

- KA's 17 & 23 + opdrachten. 

- Lodewijk XIV & Catharina de Grote

- Zelfstandig werken opdr. 

- Afsluiting

Huiswerk volgende les: 

2

Deelvragen:

- Hoe zijn de zes alleenheersers aan de macht gekomen?

- Hoe hebben deze alleenheersers ervoor gezorgd dat ze aan de macht bleven?

Grijp de macht & verpletter je rivalen!

KA 17: Het begin van staten

"Het begin van staatsvorming en centralisatie"

- Grotere belastingopbrengst 

-  huurlegers

- Aanstellen van ambtenaren uit de stedelijke burgerij (opgeleid in Romeins recht)

- Koningen minder afhankelijk van edelen

- "Nationale" staten, Centraal bestuur & moderne administratie

KA 23: Het absolutisme

"het streven van vorsten naar absolute macht"

Begrippen: 

- centrale besturen (centralisatie), absolute monarchieën, mercantilisme, 

Personen: 

- Lodwijk XIV, Catharina de Grote, Peter de grote, Colbert, Mazarin. 

Gebeurtenissen/ontwikkelingen: 

- regeren volgens het droit divin (goddelijk recht)

- Einde aan macht en invloed van edelen (bijv. Lodewijk XIV)

- Economie ondergeschikt aan koninklijke macht (mercantilisme)

Lodewijk XIV: Grijp de macht. 

1 & 4: L' etat, c'est moi, le droit divin (goddelijke recht), 

- Fronde (1648-1653)

- 1643: Koning (5 jaar oud)

3 (1685: herroepen Edict van Nantes), Hugenoten weggejaard

     De Republiek. Frankrijk weer "helemaal" katholiek, Ballet, 

     Kunst & oorlog (kwaliteiten van een goede koning)

4.  Zonnekoning (embleem), schilderijen, Versailles

5. Jean Baptiste Colbert, Kardinaal Mazarin, 

6. na het overlijden Mazarin (1661).

1. Geloof in jezelf

2. verkoop verontwaardiging

3. Wees een man van het volk. 

4. Maak van jezelf een merk 

5. Bouw een betrouwbaar team om je heen 

6. kies een goed moment om toe te slaan 

Lodewijk XIV: Verpletter je rivalen

1. Absolute macht (image vivante de Dieu)

2. Colbert en zijn administratie

3. Geld uitgeven (kunst, paleizen, oorlog) en de staatsschuld. 

4. Mercantilisme

5. Versailles en hofcultuur (toneelstuk) 

6. Bijvoorbeeld Mazarin

1. Domineer

2. Wees overal (geheime politie) 

3. Koop loyaliteit 

4. Steel alles uit je land.

5. Mindgames

6. Iedereen is vervangbaar  

Geschiedenis klas 4 

How to become a tyrant?

Voorbereiding:

nvt

In de les: 

- Binnen = Beginnen: how to become a tyrant?

- KA's 23, 27, 28 + opdrachten. 

- Lodewijk XIV & Catharina de Grote

- Zelfstandig werken opdr. 

- Afsluiting

Huiswerk volgende les: 

3

Binnen = Beginnen: 

Hoe zorgde Lodewijk XIV ervoor dat hij de absolute macht kreeg en behield? 

Grijp de macht & verpletter je rivalen!

Verlichting (KA 27, blz. 70)

"Rationeel optimisme en 'verlicht denken' da werd toegepast op alle terreinen van 

de samenleving: godsdienst, politiek, economie en sociale verhoudingen."

Begrippen: 

Empirisme, rationalisme, volkssoevereiniteit, natuurrechten, 

burgerrechten, ratio, verdraagzaamheid, tolerantie, rechtsstaten, 

Personen: 

Spinoza, Rousseau (gelijkheid van alle mensen), Montesquieu (scheiding der machten), Voltaire, Mary Wolestonecraft (vrouwenrechten), Diderot (encyclopedie), Kant (durf voor jezelf te denken), 

Gebeurtenissen/ontwikkelingen (jaartallen?)

- toepassen van wetenschappelijke benadering (empirisme & rationalisme) op de samenleving, politiek, religie en economie

 

Verlicht absolutisme (KA, blz. 72)

Begrippen: 

rationeel bestuur, absolutisme, tolerantie, droit divin (goddelijk recht), publiek belang. 

Personen: 

Frederik de Grote van Pruissen, Catharina de Grote (Rusland), Joseph II (Oostenrijk)

Gebeurtenissen/ ontwikkelingen: 

- De welvaart bevorderen in het land door middel 

van een rationeel (verlicht) absoluut bestuur van de vorst. 

- koning moest verstandig regeren in het belang van het volk. 

Democratische revoluties (KA, blz. 72)

begrippen: 

Vrijheid, gelijkheid, democratie, terreur, reactie, 

Personen: 

George Washington, Lodewijk XVI, Stadhouder Willem V, 

Robbespiere, Van der Capellen, Napoleon Bonaparte,

Gebeurtenissen en ontwikkelingen: 

- Franse revolutie (1789-1799), Amerikaanse Revolutie (1775-1783), 

Bataafse Revolutie (1781/1795)

Catharina de grote

1. Voorbereid om te regeren (Machiavelli)

2. Complotten & aanslagen

3. Verlicht absolutisme (Voor het volk, niet door het volk), 

vertrouwen in de wetenschap (vaccinatie)

4. Beroemd om liefdesleven (wat vinden we hiervan?) 

5. Grigori Orlov, Grigori Potjomkin (minnaars en regering)

6. 1762: coup, na het overlijden van Elisabeth en kortstondige 

regeerperiode Peter III

1. Geloof in jezelf

2. verkoop verontwaardiging

3. Wees een man van het volk. 

4. Maak van jezelf een merk 

5. Bouw een betrouwbaar team om je heen 

6. kies een goed moment om toe te slaan 

Zelfstandig werken 

- Opdracht 2 & 8 (blz. 54 WB) maken. 

- Opdracht 1 & 2 (blz. 57 WB) maken. 

Catharina de grote

2. Censuur, onvrijheid (lijfeigenschap & rechten voor adel) en verbanningen (ondanks verlichte denkbeelden)

6. Zelfs familie: Peter III & haar zoon Paul I

1. Domineer

2. Wees overal (geheime politie) 

3. Koop loyaliteit 

4. Steel alles uit je land.

5. Mindgames

6. Iedereen is vervangbaar  

Afsluiting: 

Geschiedenis klas 4 

How to become a tyrant 

Voorbereiding:

nvt

In de les: 

- maken + bespreken opdrachten Verlicht absolutisme

- Uitleg + instructie Napoleon en democratische revoluties. 

- afsluiting

3

Deelvragen:

- Hoe zijn de zes alleenheersers aan de macht gekomen?

- Hoe hebben deze alleenheersers ervoor gezorgd dat ze aan de macht bleven?

Zelfstandig werken 

- Opdracht 2 & 8 (blz. 54 WB) maken. 

- Opdracht 1 & 2 (blz. 57 WB) maken. 

Democratische revoluties (KA, blz. 72)

begrippen: 

Vrijheid, gelijkheid, democratie, terreur, reactie, 

Personen: 

George Washington, Lodewijk XVI, Stadhouder Willem V, 

Robbespiere, Van der Capellen, Napoleon Bonaparte,

Gebeurtenissen en ontwikkelingen: 

- Franse revolutie (1789-1799), Amerikaanse Revolutie (1775-1783), 

Bataafse Revolutie (1781/1795)

De drie fases van de Franse Revolutie

Napoleon Bonaparte

1. Enorm populaire generaal tijdens de revolutie, kroont zichzelf tot keizer

2. Jacobijnen en royalisten (na aanslag in 1800)

3. Plebisciet/Referendum 1804: Keizerschap. 

4. Profileren als een opvolger van het Romeinse Rijk en Karel de Grote. 

5. Concordaat met de Paus (1801)

6. continue oorlog, maar in 1799 staatsgreep, 1804: gekroond tot keizer (Romeinse ambities)

1. Geloof in jezelf

2. verkoop verontwaardiging

3. Wees een man van het volk. 

4. Maak van jezelf een merk 

5. Bouw een betrouwbaar team om je heen 

6. kies een goed moment om toe te slaan 

Zelfstandig werken 

- Lezen KA 30 (blz. 73 HB)

- Maken opdr. 19 & 20 (blz. 57) + examentraining 6 & 7 (blz. 57 WB)

Geschiedenis klas 4 

How to become a tyrant 

Voorbereiding:

nvt

In de les: 

- Binnen = Beginnen: politieke stromingen

- politieke stromingen

- The Wave

- Afsluiting

Huiswerk volgende les: 

4

Binnen = Beginnen

- Maken opdr. 25 & 26 (blz. 61 WB) & opdr. 7 (blz. 62)

KA 36: Politieke stromingen

Begrippen: conservatieven, liberalen, nationalisten, socialisten, sociale kwestie, sociaal-democraten, communisten

Personen: Thorbecke, Domela Nieuwenhuis, Abraham Kuyper, 

Gebeurtenissen: 

- Duitse en Italiaanse eenwording, 

Politieke stromingen

Stroming	Kernwoord	Kern
Liberalisme	Vrijheid	Hogere burgerij. Liberalen willen dat mensen zoveel mogelijk vrij zijn. De overheid moet zich niet veel bemoeien met mensen en de economie.
Socialisme	Gelijkheid	Arbeiders. Socialisten vinden dat iedereen gelijkwaardig is. De regering moet armen (arbeiders) helpen met wetten en regels.
Confessionalisme	Geloof	Het geloof moet centraal staan bij het besturen van het land. Er waren twee groepen confessionelen: protestanten en katholieken
Feministen	Gelijkheid	Vrouwen moeten gelijk worden behandeld, streden o.a. voor algemeen vrouwenkiesrecht.

Nationalisme

Nationalisme

= een ideologie, een verzameling van ideeën/gedachten over de mens, een samenleving en/of het besturen van een maatschappij (politiek).

KA32: de opkomst van politiek-maatschappelijke stromingen, waaronder het nationalisme (ook bv. feminisme, socialisme).

Geschiedenis klas 4 

How to become a tyrant 

Voorbereiding:

nvt

In de les: 

- Binnen = Beginnen; Opdrachten

- Opkomst Mussolini

- Zelfstandig werken 

Huiswerk volgende les: 

4

Deelvragen:

- Hoe zijn de 4 alleenheersers aan de macht gekomen?

- Hoe hebben deze alleenheersers ervoor gezorgd dat ze aan de macht bleven?

Binnen = beginnen: 

maken opdr. 1, 3 & 4 (blz. 64 wb)

(blz. 78 & 69 HB)

Benito Mussolini

- Journalist (& hoofdredacteur Avanti) & onderwijzer

- Il Duce (de leider)

- Aanvankelijk socialist, later fascist

- Meegevochten in Eerste Wereldoorlog

- Gewelddadig en onvoorspelbaar 

- Boosheid over Verdrag van Versailles (eind WOI)

- Fasci di combattimento (Zwarthemden/knokploegen)

- 1921: PNF (Partito Nationale Fascista)

- 1922: Mars op Rome - premier van Italie

- 1924: Moord op Matteoti - verantwoordelijk

- Beheersing van de pers. 

1. Geloof in jezelf

2. verkoop verontwaardiging

3. Wees een man van het volk. 

4. Maak van jezelf een merk 

5. Bouw een betrouwbaar team om je heen 

6. kies een goed moment om toe te slaan 

Leven onder het Fascisme

Leven van Italianen wordt volledig beheerst - Fascisme

Persoonsverheerlijking en indoctrinatie als manier om fascisme systematisch op te dringen

Fascisme

Kenmerken fascisme:

• Extreem-nationalistisch
• Militaristisch
• Antidemocratisch
• Eén leider principe
• Verheerlijking geweld (bv. knokploegen)
• Totalitair

KA 37: Massaorganisatie

"De rol van moderne propaganda- en communicatiemiddelen en vormen van massaorganisatie"

Begrippen: manifestaties, vlaggen, militair vertoon, moderne communicatie, propaganda, verzuiling, ideologie, radio, posters, verzuiling, politieke partijen, 

Personen: Mussolini, Hitler, Mao, Stalin, Abraham Kuyper, 

Gebeurtenissen: 

Fascisme

Democratie is schuldig

• Politiek is onnodig

Samenleving volgens het fascisme:

• Één sterke leider
• Geen gelijkheid
• Nationalistisch
• Geweldgebruik

KA 38: Totalitaire systemen

"Het in praktijk brengen van de totalitaire ideologieën: communisme en nationaalsocialisme"

Begrippen: politieke ideologieën, liberalisme, nationalisme, socialisme, propaganda, massaorganisatie, communisme, nationaalsocialisme, totalitairisme

Personen: Mussolini, Mao, Hitler, 

Gebeurtenissen: 

- Russische Revolutie, 

- Tweede Wereldoorlog, 

- Koude Oorlog, 

Overeenkomst en verschillen Nazi's en Fascisten 

Hitler en Mussolini overeenkomsten:

• Anti democratisch en anti communistisch
  
• Extreem nationalistisch
  
• Eén sterke leider, één groot rijk, één partij als   ideaal
  
• Totalitair systeem (leven in teken voor de   oorlog)
  
• Geweld en militairen belangrijk
  
• Propaganda
  

Totalitaire systemen

Een totalitair systeem voldoet aan 3 kenmerken, de invulling van de kenmerken kunnen verschillen per land.

1.  Dictatuur

2. Gelijkschakeling

3. Terreur

Doel

Aan het einde van deze les moet je dit schema in kunnen vullen en kunnen uitleggen hoe de systemen zijn ontstaan.

uitleg

Een dictatuur is een regeringsvorm waarin alle macht bij één persoon of bij een kleine groep mensen, bijvoorbeeld een politieke partij berust.
(ook de rechtspraak ligt bij deze partij/persoon)

uitleg

Mensen indoctrineren (manipuleren) tot dat men allemaal hetzelfde denkt. Dit wordt bereikt door bijvoorbeeld censuur, propaganda en persoonsverheelijking (van de leider).

uitleg

Terreur, ander woord schrikbewind: beteken de  manier van regeren waarbij de bevolking blootstaat aan door de overheid toegepast geweld. Denk werkkampen, concentratiekampen en geweld op straat.

Kenmerkende aspecten

KA40: De rol van moderne propaganda- en communicatiemiddelen en vormen van massaorganisatie

Propaganda en massaorganisatie (vakbonden, jeugdorganisaties, Hitlerjugend) groter door betere bereikbaarheid en terugdringen analfabetisme. Moderne communicatiemiddelen zorgen voor betere verspreiding. Voornamelijk in het interbellum. Ook totalitaire bewegingen gebruiken propaganda: allemaal zwart-wit.

Tijd van Wereldoorlogen 1900 - 1950

WOI als oorzaak voor opkomst totalitaire systemen

• Oude machthebbers zijn weg/afgezet en dragen geen verantwoordelijkheid voor het gigantische leed van WOI
• Nieuwe regeringen (vaak democratisch) beginnen al op achterstand - zij tekenen de vredesverdragen en worden verantwoordelijk voor de ellende na WOI en zijn kop van jut
• Rusland (1917), Italië (1922) en Duitsland (1933) zien de opkomst van totalitaire staten
  

KA 43: Totale oorlog

'Recept' totalitaire staat

• propaganda > verheerlijking leider en ideologie
• censuur (verbieden kritiek in de media)
• massaorganisaties (jeugd beïnvloeden)
• tegenstanders opsluiten (in kampen)
• knokploegen (bevolking terroriseren)
• gemeenschappelijke vijand en doel 

Geschiedenis klas 4 

How to become a tyrant 

Voorbereiding:

nvt

In de les: 

- Troubleshooting Praktische Opdracht

5

Deelvragen:

- Hoe zijn de zes alleenheersers aan de macht gekomen?

- Hoe hebben deze alleenheersers ervoor gezorgd dat ze aan de macht bleven?

KA 40: Wereldoorlogen